april 2013

Josef Lehmkuhl – ‘Musikland Deutschland; Eine Reise durch ein Kulturerbe’

Een aantal cijfers: een derde van alle opera-opvoeringen in de wereld vindt plaats in Duitsland, in Duitsland bezoeken meer dan 30 miljoen toeschouwers per jaar theater- en concertopvoeringen en nergens in de wereld zijn er zoveel door de overheid gefinancierde theaters en operahuizen als in Duitsland. Dit rijke Duitse muzieklandschap en cultuurerfgoed is nu door de auteur Josef Lehmkuhl gedocumenteerd in zijn boek ‘Musikland Deutschland’.

Josef Lehmkuhl studeerde chemie en schreef al eerder boeken over muziek, waaronder vier boeken over Richard Wagner. In zijn nieuwste boek ‘Musikland Deutschland’ presenteert Lehmkuhl zo’n 100 bouwwerken in meer dan 50 Duitse plaatsen. Van de genoemde operahuizen en concertzalen zijn de meeste van basis en ontwerp al meer 100 jaar oud. Opvallend hoeveel gebouwen in de Tweede Wereldoorlog zijn vernietigd en daarna vrij snel weer werden opgebouwd. Lehmkuhl geeft interessante informatie bij de operahuizen, zoals het aantal zitplaatsen, het jaartal van (her)opening en namen van architecten.

Lehmkuhl heeft in ‘Musikland Deutschland’ niet de intentie volledig te zijn, maar streeft ernaar het boek een kunstwerk te laten zijn in plaats van een waterdichte documentatie. Hij vermeldt bijvoorbeeld niet altijd het aantal zitplaatsen bij de operahuizen. Interessant zou het ook geweest zijn bij meer zalen de nagalm aan te geven (bij het Festspielhaus Baden-Baden is dit volgens Lehmkuhl 1,8 seconden, vergelijkbaar met de Semperoper van Dresden). Het boek bevat in totaal 270 schitterende foto’s, waarvan Lehmkuhl zelf 110 maakte. Veel foto’s van de gebouwen zijn bij avond gemaakt. Het Musiktheater im Revier in Gelsenkirchen is daarentegen bij daglicht gefotografeerd, terwijl het juist bij avond zo fascinerend is vanwege het neonlicht. Opvallend is het ontbreken van onderschriften bij de foto’s, waardoor men soms moet raden om welk gebouw het gaat.

Afgezien van deze kleine kanttekeningen is ‘Musikland Deutschland’ een schittterend boek, waarin Lehmkuhl de bijzonderheid van de Duitse muziekcultuur verdedigt. Kort komen daarbij thema’s als de Duitse muziekgeschiedenis, muzikale vorming en cultureel onderzoek aan bod. Het boek is een uniek document over het rijke muziekleven in Duitsland en een must voor iedereen die wel eens in Duitsland naar de opera gaat.

2012; €39,80
ISBN 978-3-8260-4956-9
191 pp, gebonden
Königshausen & Neumann, Würzburg