november 2013

Op de avond van 16 mei 1944 werd de Joods-Italiaanse componist Leone Sinigaglia in Turijn door de Nazi’s gearresteerd voor deportatie. Bij zijn aanhouding kreeg de componist echter een hartaanval en nog diezelfde avond overleed hij in het ziekenhuis.

Voor Sinigaglia was het werken in Italië al zo goed als onmogelijk gemaakt. In 1933 ontvouwde de Italiaanse, fascistische regering een nieuw kunstbeleid voor politieke propaganda en verbreiding van racistische ideeën. Nog voordat Mussolini zijn ‘Manifesto della Razza’ in 1938 afkondigde, werd muziek van Joodse componisten als Sinigaglia, Mario Castelnuovo-Tedesco, Aldo Finzi, Vittorio Rieti, Alberto Gentili en Renzo Massarani al geweerd van de radio en werden uitvoeringen van hun werken geschrapt. Sinigaglia componeerde en publiceerde na zijn blaaskwintet op. 47 van 1937 niets meer en na zij dood raakte zijn naam in de vergetelheid.

Leone Sinigaglia werd op 14 augustus 1868 in Turijn geboren. Na zijn muziekstudies in Turijn ging hij in 1894 naar Wenen en studeerde op advies van Brahms compositie bij diens vriend Eusebius Mandyczewski. In 1901 ging Sinigaglia naar Praag en studeerde bij Dvořák. In de negen maanden bij hem werd Sinigaglia’s interesse voor de traditionele volksmuziek aangewakkerd en leerde hij om volksliedjes te bewerken met klassieke arrangementen. Uiteindelijk noteerde hij zo’n 500 volksliedjes uit de Piedmont-regio in Italië. Toch was Sinigaglia geen productieve componist. Tussen 1901 en 1944 schreef hij slechts 23 werken.

Sinigaglia werkte met alle grote musici van zijn tijd. Zijn werken werden gespeeld door Furtwängler, Barbirolli, Stokowski, Serafin, Kreisler, Elman, Thibaud, Ysaÿe, Flesch en Joachim. Mahler dirigeerde zijn ‘Ouverture Le Baruffe Chiozzotte’ in Carnegie Hall, Henry Wood zijn ‘Suite Piemonte’ tijdens de Proms in Londen, Willem Mengelberg zijn ‘Danze Piemontesi per orchestra’ in de Santa Cecilia van Rome en zijn Vioolconcert werd door Arthur Nikisch gedirigeerd in de Beethoven-Saal in Wenen en door Toscanini in de Scala van Milaan.

Er is de laatste jaren een toenemende interesse voor de werken van Leone Sinigaglia. In 2005 nam de sopraan Anja Kampe voor het label Stradivarius een prachtige CD met liederen van hem op in Turijn en nu is het eerste boek over zijn leven en werken verschenen onder de titel ‘Leone Sinigaglia; La Musica delle alte Vette’. De Milanese advocaat en rechtsgeleerde Gianluca La Villa schreef deze kleine biografie van 121 pagina’s. Het boekje is goed als eerste kennismaking met de componist en meer dan een beknopte biografie dient men eigenlijk niet te verwachten. Een heel helder beeld van de persoon Sinigaglia wordt niet echt geschetst en zijn vriendschappen met Mahler, Brahms en Toscanini komen niet uitgebreid belicht. Ook het leven van Sinigaglia tijdens het interbellum wordt niet uitvoerig behandeld. Een te groot gedeelte van het boek – zo’n 15% – gaat overigens over Sinigaglia’s nevenactiviteiten als bergbeklimmer. Verder zijn er van alle betrokkenen musici – vaak overbodige – biografietjes.

In het tweede gedeelte van het boek worden de werken van Sinigaglia muzikaal behandeld door Annalisa Lo Piccolo. Hierin komt tweederde van zijn werken in meer of mindere mate aan bod. Lo Piccolo bespreekt de composities vakkundig. Wel valt op, dat de jaartallen niet altijd duidelijk zijn; Zo zou Sinigaglia volgens Lo Piccolo op.38 in 1928 hebben geschreven en is op.41 van 1923. Helaas ontbreekt een overzichtelijke lijst met opusnummers.

De bronnen die in het boek aangehaald worden zijn niet indrukwekkend en de auteurs hebben niet erg diepgravend onderzoek gedaan. De meeste brieven die La Villa noemt, zijn uit andere boeken gehaald. Er zijn helaas ook geen foto’s van de componist afgedrukt. In het CD-boekje van Stradivarius staan wel foto’s van Sinigaglia met Toscanini en met Brahms.

‘Leone Sinigaglia; La Musica delle alte Vette’ is geschreven in het Italiaans, maar is gemakkelijk te lezen, ook al zijn er af en toe lange zinnen tot soms wel tien regels. Wellicht verschijnt er ooit nog een vertaling. En ook al is er dus best het één en ander op de biografie aan te merken, dat neemt niet weg dat ‘Leone Sinigaglia; La Musica delle alte Vette’ een belangrijk en waardevol boekje is en hopelijk een opzet biedt tot een uitgebreidere biografie.

2012; €12,75
ISBN: 978-88-6099-175-1
121 pp, paperback
Gabrielli Editori, Verona