***
© Sarah Jonek
Bielefeld, 29 maart 2019
Weinig warmte in abstracte ‘Dead Man Walking’ Bielefeld
De thema’s schuld, straf, vergiffenis en wraak maken ‘Dead Man Walking’ van Jake Heggie tot een emotioneel intense opera. Zij is de meest gespeelde hedendaagse opera, maar werd nog nooit in Nederland op de planken gebracht. In Duitsland worden intussen alleen al dit seizoen drie producties van het werk opgevoerd.
‘Dead Man Walking’ zijn de drie gesproken woorden, waarmee een ter dood veroordeelde in Amerika naar zijn executie wordt begeleid. Het is ook de naam van het boek van Zuster Helen Prejean uit 1993 met de ondertitel ‘An Eyewitness Account of the Death Penalty in the United States’. De non wordt daarin de geestelijk begeleider van de veroordeelde moordenaar Joseph De Rocher in diens dodencel. Zij ontmoet niet alleen hem, maar ook de ouders van zijn slachtoffers en Josephs eigen familie. Het werk roept enorm veel vragen op, waarvan de meest evidente uiteraard: “Is de doodsstraf een gerechtvaardigd middel?” Maar vooral houdt Zuster Helen Prejean zich bezig met de waardering van het goede in de veroordeelde moordenaar.
Op haar boek baseerde de schrijver Terence McNally zijn libretto voor de opera ‘Dead Man Walking’, die in 1995 werd voorafgegaan door de gelijknamige film met Susan Sarandon en Sean Penn. De opera van de Amerikaanse componist Jake Heggie (1961) beleefde in 2000 in San Francisco zijn wereldpremière en werd sindsdien wereldwijd in meer dan vijftig operahuizen gespeeld.
Het Theater Bielefeld brengt een nieuwe productie van ‘Dead Man Walking’ van de hand van de Duitse regisseur Wolfgang Nägele. Nägele is uiterst invoelend in de personages en voert een uitstekende personenregie. De ambivalentie tussen twijfel en geloof bij Helen Prejean (een uitstekende vertolking door Duitse mezzosopraan Antigone Papoulkas, die last-minute inviel) en de transformatie van tegendraads tot inkeer bij Joseph De Rocher (de Bulgaars-Franse bariton Evgueniy Alexiev in een krachtige vertolking). Josephs moeder (de Duitse mezzo Katja Starke) lijkt uiterlijk helaas meer op Josephs zus, maar haar smeekbede bij de Pardon Board Hearing kruipt onder je huid.
De enige zanger van de bezetting met een volmaakt Engelse uitspraak is de Nederlandse bariton Frank Dolphin Wong. Hij zong in 2007 de partij van Joseph in Hagen en vertolkt in Bielefeld de rol van Owen Hart. Volkomen geloofwaardig portretteert hij de vader van het vermoorde meisje, de enige van de familie van de vermoorde kinderen die zich enigszins kan inleven in de gedachten van Zuster Helen. De kleurrijke stem van Frank Dolphin Wong bezit onveranderlijk schoonheid, kracht en expressie en zijn korte aria in de tweede akte vertolkt hij aangrijpend.
Er zijn ook minder geslaagde momenten in de productie. De gewelddaden in de proloog zijn te plastisch en de executie in de finale is juist minder sprekend door een onbewogen beeld. Andersom was pakkender geweest. Met het abstracte decor wil men de claustrofobie toelichten, maar dit werkt te leeg en kaal. Een draaitoneel tolt dikwijls doelloos rond en hoge zwarte kasten, witte wanden met doorlaatbare lamellen en TL-licht maken de atmosfeer te kil voor zo’n diep emotionele opera. De nadruk op engtevrees dekt niet de gevoelige lading van ‘Dead Man Walking’.
De Oostenrijkse dirigent Gregor Rot is de ster van de avond. Hij vertaalt de Leitmotieven en typisch Amerikaanse kleuren van Heggies muziek in een enorme geladenheid en de Bielefelder Philharmoniker sublimeert de verschillende stijlelementen van romantisch, barok, musical, gospel en blues uitstekend.