***
© Matthias Jung
Wuppertal, 9 mei 2025

‘Faust’ in Wuppertal: “Mit wenig Witz und viel Behagen” *

Waar in de wereld kunnen operaliefhebbers kiezen uit twee verschillende producties van Gounods ‘Faust’ op nog geen uur rijafstand? In de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen – net over de Nederlands-Duitse grens – worden verschillende ensceneringen van deze opera in Mönchengladbach en in Wuppertal uitgevoerd.

De Duitse stad Wuppertal in Noordrijn-Westfalen met 360.000 inwoners is wereldberoemd vanwege haar Schwebebahn, de zweeftrein aan een hangend spoor uit 1901. Ook uit die tijd is het Jugendstil operahuis. Het gebouw uit 1905 werd tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd en in 1956 na renovatie heropend.

Oper Wuppertal presenteerde dit seizoen al een nieuwe, boeiende productie van ‘Salome’ en voert nu een nieuwe enscenering van de opera ‘Faust’ (1859) van Charles Gounod (1818-1893) op. Dit terwijl het werk op dit moment eveneens tijdens de Festwochen van Mönchengladbach wordt gespeeld. De Duitse verbondenheid met ‘Faust’ berust uiteraard op het oorspronkelijke verhaal van Goethe. Echter, Gounod haalde uit diens roman niet de filosofische vragen over verbondenheid, wetenschap en de sociale kritiek, maar concentreerde zich op de emotionele kern over verlangen, hartstocht en de dood.

Oper Wuppertal biedt met de nieuwe productie van ‘Faust’ helaas geen sterke enscenering. De Amerikaanse regisseur Matthew Ferraro is verantwoordelijk voor het decorontwerp, dat zich voor alle vijf akten afspeelt in Fausts studeerkamer. Variatie tracht hij hierin aan te brengen met een draaitoneel en videoprojectie van Marguerites gezicht en een zwartwit film. Deze trucjes zijn echter inmiddels achterhaald, gedateerd en oudmodisch.

Leuk zijn de ideeën als een tijdmachine waarin Faust plaatsneemt (helaas zonder zijn transformatie te tonen), een poppenhuis waarin Marguerite plaatsneemt (zonder duidelijk doel), de verkleding van Méphistophélès als de Maagd Maria, een lesbische Siebel, een boekverbranding door de soldaten en Méphistophélès’ enscenering van het Walpurgisnacht festival. Maar het blijven slechts losse ideeën. Uiteindelijk lukt het ook Ferraro niet – net als Pilavachi met zijn ‘Faust’ in Mönchengladbach – om in de finale te vertellen, dat Marguerite in de cel zit vanwege de moord op haar kind, onder andere omdat hij scenisch (een verwijzing naar) de gevangenis niet toont.

Het operapubliek wil een helder verhaal in een attractief decor met goed gezongen en gespeelde muziek. En goed gezongen wordt er wel degelijk. De Zuid-Koreaanse tenor Sangmin Jeon is een enigszins houterige Faust, maar heeft lekkere, brede “money notes”. De Belgische sopraan Margaux de Valensart is een indrukwekkende Marguerite met een Callas-achtige uitstraling en een gepeperde sopraan à la Mady Mesplé. Haar hoogte is evenwel breed en klinkt soms onbeheerst. Méphistophélès is helaas een maatje te groot voor de talentvolle Finse bas Erik Rousi. De partij is te veeleisend voor een jonge zanger die nog ongesteund zingt en in de hoogte resonansen verliest.

De Amerikaanse bariton Zachary Wilson heeft een mooi, lyrisch timbre voor Valentin en in zijn aria “Avant de quitter ces lieux” zong hij prachtig lang gesponnen lijnen. Zijn landgenote Edith Grossman zingt Siebel met grote, dramatische mezzo, in de stijl van Jamie Barton.

De Duitse 1. Kapellmeister Johannes Witt (1985) – sinds 2021 in Wuppertal – laat de muziek stralen in Gounods ensembles en koren. In de solostukken sleept hij dikwijls achter de solisten aan zonder hen goed voort te stuwen. Er is een aantal kleine, gebruikelijke coupures gemaakt – zoals Fausts drinklied in de laatste akte – maar bijna alle muziek van de opera wordt gespeeld, inclusief de Walpurgisnacht, die in Mönchengladbach nog werd geschrapt. Oper Wuppertal moet echter op zoek naar twee nieuwe dirigenten, want GMD Patrick Hahn vertrekt volgende jaar zomer en ook Johannes Witt zal toekomstig als vrije dirigent werkzaam zijn.

* Johann Wolfgang von Goethe – Faust I (1801)