***** Gabriel García Márquez – De weg naar Macondo

De roman ‘Cien años de soledad’ (1967) wordt alom geroemd als één van de belangrijkste Spaanstalige werken van de Colombiaanse schrijver Gabriel García Márquez (1927-2014) en is nu in een schitterende, tiendelige serie op Netflix te zien. García Márquez wordt wel gezien als één van de grondleggers van het ‘magisch realisme’ en in 1982 ontving hij voor zijn romans en korte verhalen de Nobelprijs voor de Literatuur.

Bij Meulenhoff – de vaste uitgever van de werken van García Márquez in Nederland – is nu de fraaie hardcover ‘De weg naar Macondo; een reis in verhalen door het mythische literaire universum van Gabriel García Márquez’ verschenen met veertien korte verhalen en drie novelles van de Colombiaanse schrijver uit de jaren vijftig en begin jaren zestig.

In deze uitgave ook zeven vroege verhalen, die García Márquez schreef voordat zijn eerste boek ‘Afval en dorre bladeren’ (1955) uitgegeven werd. Vier hiervan krijgen een nieuwe vertaling van Mariolein Sabarte Belacortu (1944), de vaste vertaalster van de werken van García Márquez in Nederland. Het waren de eerste verhalen die zich afspelen in Macondo, de fictieve stad die in veel van zijn werken wordt beschreven. De verhalen tonen een jonge schrijver op weg naar ‘Cien años de soledad’, een literaire reis waaruit prachtige, sobere verhalen vol droefheid en bitterheid voortkwamen.

Verder bevat de uitgave de novellen ‘De kolonel krijgt nooit post’ (1958) en ‘Het kwade uur’ (1962) in Nederlandse vertalingen uit respectievelijk 1973 en 1967 en daarnaast de verhalenbundel ‘De uitvaart van Mamá Grande’ (1962) met zeven verhalen in een vertaling uit 1978. Vaak begint García Márquez midden in een verhaal en zijn er meerdere vertellers en thema’s als liefde, eenzaamheid, dood, oorlog en de invloed van de Caribische cultuur komen voorbij.

‘De weg naar Macondo’ biedt de vroege verhalen van Gabriel García Márquez en toont zijn reeds weelderig gecomponeerde wereld van verbeelding. Een wereld van werkelijkheid en fantasie, waarin conflicten en het leven worden weerspiegeld. Een verrukkelijke uitgave!

Hardcover
februari 2025
546 pagina’s
Uitgeverij J.M. Meulenhoff
ISBN 9789089683335
€ 29,99

***** Fjodor Dostojevski – Witte nachten & Ondergrondse notities

Een nieuwe publicatie van uitgeverij Rainbow bundelt de meest recente vertalingen van de novelle ‘Witte nachten’ en de roman ‘Ondergrondse notities’ van de Russische schrijver Fjodor Dostojevski (1821-1881). 

‘Witte nachten’ is een novelle uit 1848 met als ondertitel: ‘Een sentimentele roman; Uit de herinneringen van een dromer’. Het verhaal gaat over een 26-jarige, mannelijke ik-figuur die al acht jaar in Sint-Petersburg woont en een huilend meisje aanspreekt. Zij is de 17-jarige Nastjenka, wachtend op haar geliefde die al een jaar weg is en beloofd heeft terug te komen. Drie witte nachten lang vergezelt de ik-figuur haar, helpt haar, leidt haar af en wordt verliefd op haar. Kan hij haar wegleiden van het verleden, van de liefde voor een man die mogelijk niet meer terug zal keren?

Zo’n zeven Nederlandse vertalingen van ‘Witte nachten’ waren er inmiddels; de eerste van Zadok Stokvis is uit 1906 en de laatste van Anne Pries dateert alweer uit 2005. Madeleine Mes (1961-2024) maakte voor een uitgave van Dostojevski’s verhalen ‘De kleine held en andere romans; verzamelde werken 2’ uit 2018 een Nederlandse vertaling van ‘Witte nachten’ en die wordt nu gepresenteerd in deze nieuwe publicatie. Mes vertaalde dit vroege werk van Dostojevski nauwkeurig, behield zijn lange zinnen en zette de taal om in vlot leesbaar en sprankelend hedendaags Nederlands.

‘Ondergrondse notities’ (1864) is een existentialistisch getinte roman, waarin een eveneens naamloze, verbitterde en geïsoleerde ik-figuur zijn verhaal doet in de vorm van een monoloog. Door de onderdrukking en corruptie van de maatschappij waarin hij leeft, heeft hij zich teruggetrokken in het ondergrondse.

Er bestonden reeds drie vertalingen van ‘Ondergrondse notities’; de eerste van Siegfried van Praag uit 1930 en – na Hans Leerink (1963) – de meeste recente van Monse Weijers uit 2006, die vorig jaar alweer haar twaalfde druk beleefde. Gerard Cruys (1944) vertaalde ‘Ondergrondse notities’ naar het Nederlands voor een eerdere, losse uitgave uit 2020.

Het eerste deel ‘Ondergronds’ is een filosofische reflectie in elf delen, waarin de ik-verteller een verklaring geeft voor zijn gedrag in het tweede deel. Dit tweede deel ‘Naar aanleiding van natte sneeuw’ bestaat uit tien delen waarin de verteller zijn gedachten uit deel één uitwerkt tot een verhaal.

Het kernidee van ‘Ondergrondse notities’ is dat het individu uiteindelijk altijd in opstand zal komen tegen een utopie-idee opgelegd door het collectief. Het lijden van de ik-figuur en zijn vernedering door zijn passie, maar ook de haastige vertelstijl met veel nadrukken en herhalingen brengen de lezer in een beklemmende vervoering.

Paperback
januari 2025
256 pagina’s
Uitgeverij Rainbow
ISBN 9789041716392
€ 11,00

**** Guus Luijters – Misvattingen over de Shoah in Nederland

Er bestaat veel wanbegrip over de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo denken velen dat alle 64 deportatietreinen, die vanuit Nederland naar Auschwitz gingen, door de de poort van Birkenau het kamp binnenreden, maar eigenlijk waren het er slechts drie. Dit soort misvattingen zijn in het collectief bewustzijn beland.

Guus Luijters (1943-2025) wilde met zijn laatste boekje ‘Misvattingen over de Shoah in Nederland’ trachten een aantal van die misverstanden over de Jodenvervolging uit de wereld te helpen. Luijters was nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van het boek ‘Verdwenen stad’ van Willy Lindwer en had reeds zeven boeken gewijd aan de Shoah, zoals die zich in Nederland heeft voltrokken.

In ‘Misvattingen over de Shoah in Nederland’ worden dertig misverstanden over de Jodenvervolging door Luijters behandeld. Zo probeerde hij onder andere het beeld van het Joodse verzet te laten kantelen. Hij weerlegt de misvatting dat Joden zich niet hadden verzet tegen de oproep tot deportatie. Ook ontzenuwt hij de mythe dat Joden, die zich hadden aangemeld voor deportatie naar Westerbork, zonder protest naar de trams kwamen waarmee zij naar het Centraal Station werden gevoerd. Verder spreekt hij tegen dat onderduiken geen verzet zou zijn.

Luijters is in het pamflet zeer oordelend over de rol van de Joodsche Raad. Hij bekritiseert de “verdediging” van de Joodse Raad door historicus Bart van der Boom in diens boek ‘De politiek van het kleinste kwaad’, maar Luijters behandelt niet alle argumenten van Van der Boom. Zo gaat hij niet in op de drieslag “verzachten”, “verzorgen” en “voorkomen” van de Joodse Raad.

Luijters waarschuwt in het boekje tevens voor de terughoudendheid als het gaat om het publiceren van antisemitische teksten uit de bezettingstijd. Daardoor wordt het beeld in stand gehouden dat het wel meeviel. Ook over het “Wir haben es nicht gewusst” is Luijters ongekend fel. “Eerlijk gezegd denk ik, weet ik wel zeker, dat vrijwel iedereen dat wist. Iedereen wist het, denk ik, maar de meeste Joden wilden het liever niet weten en de meeste niet-Joden kon het niet schelen.”

De tabel bij misvatting 20 is onjuist; de trein van 6 juli 1943 ontbreekt hier en ook de aantallen treinen kloppen niet. ‘Misvattingen over de Shoah in Nederland’ is het laatste boek van Luijters over de Shoah. Het pamflet is het afscheid van een bevlogen onderzoeksjournalist, die baanbrekend werk heeft verricht over de Jodenvervolging in Nederland.

Paperback
januari 2025
144 pagina’s
Uitgeverij Nieuw Amsterdam
ISBN 9789046833766
€ 20,99

**** Ferdinand von Schirach – Namiddagen

De Duitse strafrechtadvocaat Ferdinand von Schirach (1964) komt uit een bekende schrijversfamilie. Zijn oudere broer en zakenman Norris, zijn nicht en filosofe Ariadne von Schirach, zijn neef Benedict Wells en ook zijn oom en sinoloog Richard von Schirach zijn eveneens schrijvers. Tevens zijn zij familie van NSDAP Reichsjugendführer Baldur Benedikt von Schirach, wiens gedichten door componist Richard Trunk gebruikt werden voor ‘Feier der neuen Front, op.65 – Adolf Hitler, dem Führer, gewidmet’. Dit koorwerk uit 1933 beleefde zijn première in Aken onder leiding van Herbert von Karajan.

Ferdinand von Schirach publiceerde zijn eerste korte verhalen pas op 45-jarige leeftijd en van zijn boeken zijn inmiddels meer dan 10 miljoen exemplaren in veertig landen verkocht. Bij een groot publiek werd hij bekend nadat zijn boek ‘Der Fall Collini’ werd verfilmd. Dit krachtige verhaal toonde de verkeerde paden en doodlopende wegen in het verwerken van het verleden in Duitsland. 

De laatste verhalenbundel van Von Schirach ‘Nachmittage’ verscheen in 2022 en werd nu in het Nederlands vertaald als ‘Namiddagen’ door Marion Hardoar, die eerder al Von Schirachs verhalenbundel ‘Kaffee und Zigaretten’ vertaalde. De 26 verhalen in ‘Namiddagen’ zijn voornamelijk ontmoetingen met personen die hun relaas aan de ik-figuur vertellen. Opvallend is dat bijna alle personages beroemd, getalenteerd en/of rijk zijn. De gesprekken spelen zich af in steden als Berlijn, Marrakech, New York, Oslo, Pamplona, ​​Parijs, Taipei, Tokio, Wenen en Zürich en vooral de beschrijvingen van de plaatsen zijn fraai.

De verhalen gaan over de dingen die het leven veranderen, over toevalligheden, verkeerde beslissingen en de vluchtige aard van geluk, over de eenzaamheid van mensen, over kunst, literatuur, film en liefde. Uiteraard komen Von Schirachs bekende thema’s als misdaad, schuld, straf, verzoening en wraak voorbij. Hij schrijft in zijn vertrouwde nonchalance stijl en de atmosfeer is melancholisch. Weer een mooi proefstuk van een briljant verteller.

Paperback
januari 2025
160 pagina’s
Uitgeverij De Arbeiderspers
ISBN 9789029552080
€ 21,99

**** Irene Vallejo – Uit liefde voor het lezen

Het werk van de Spaanse filologe en historica Irene Vallejo (1979) richt zich op het onderzoek van klassieke auteurs en met name hun verbinding met de huidige tijd. In 2020 ontving zij de Premio Nacional de Ensayo voor haar boek ‘El Infinito en un Junco’. Het boek beschrijft de geschiedenis van boeken en lezen in de oudheid en hoe zij tot op de dag van vandaag doorwerken. Het boek werd een bestseller en de Nederlandse vertaling ‘Papyrus’ verscheen vorig jaar bij uitgeverij Meulenhoff. 

In lijn met ‘El Infinito en un Junco’ werd in 2020 Vallejo’s boekje ’Manifiesto por la lectura’ uitgebracht, dat nu bij Meulenhoff verschijnt als ‘Uit liefde voor het lezen; Een pleidooi’. De Nederlandse vertaling is van Adri Boon, die ook verantwoordelijk was voor de vertaling van de brieven van Clarice Lispector, die De Arbeiderspers in 2021 publiceerde.

‘Uit liefde voor het lezen’ is een manifest van een aantal kleine hoofdstukken, waarin Vallejo mensen uitnodigt om te lezen en te profiteren van wat boeken – en de verhalen die ze ons vertellen – ons leren. Vallejo wijst ons op het tijdloze belang van lezen. Ze benadrukt dat lezen een actieve ervaring is, die onze zintuigen stimuleert en ons de wereld en onze medemens beter leert begrijpen. Literatuur speelt een cruciale rol in ons empathisch vermogen. We herkennen menselijke ervaringen in het geheugen dat vastgelegd is in boeken en zijn hierdoor in staat ons met elkaar verbonden te voelen.

‘Uit liefde voor het lezen’ is een bevlogen en meeslepend pleidooi. Vallejo formuleert fraai en biedt boeiende metaforen als: Boeken “zijn door de eeuwen heen als een estafettestokje van hand tot hand gegaan, waarmee ze zorgden voor het cement tussen de generaties […] Als iets wat de perfectie benadert zijn boeken de reddingsboten voor onze taalschat in de stormen van de tijd […] Boeken zijn opslagplaatsen van het geheugen, spiegels waarin we onszelf bekijken.”

In onze tijd van snelheid, pushberichten, reclameboodschappen en geschreeuw is Vallejo’s oproep tot lezen meer dan ooit een welkom betoog niet alleen rust te vinden, maar ook steun, verlichting, beschouwing en inkeer in boeken en teksten uit heden en verleden.

Hardcover
februari 2025
58 pagina’s
Uitgeverij J.M. Meulenhoff
ISBN 9789089683410
€ 15,00