****
© Teatro La Fenice
Venetië, 29 maart 2024

‘Messa da Requiem’ kleurrijk klankmozaïek in Venetië

Dit jaar is het 150 jaar geleden dat het ‘Messa da Requiem’ van Giuseppe Verdi voor het eerst werd uitgevoerd. Het Teatro La Fenice in Venetië herdenkt de wereldpremière met uitvoeringen van het werk.

De wereldpremière van het ‘Messa da Requiem’ van de Italiaanse componist Giuseppe Verdi (1813-1901) was op 22 mei 1874 in de Chiesa di San Marco van Milaan. Verdi had het werk gecomponeerd ter gelegenheid van de sterfdag van de Italiaanse dichter en schrijver Alessandro Manzoni (1785-1873). Naar aanleiding van de 150ste verjaardag van het ‘Messa per Manzoni’ – zoals het werk ook wel wordt genoemd – wordt het uitgevoerd in het Teatro La Fenice van Venetië.

Het is dit jaar ook 250 jaar geleden dat in 1774 in Venetië het operagebouw Teatro San Benedetto tot de grond toe afbrandde. Na de herbouw ontstond een ruzie tussen de eigenaars en de directie, waarna de directie op het Campo San Fantin het Teatro La Fenice liet bouwen. Dit theater werd op 16 mei 1792 ingewijd met de opera ‘I Giochi di Agrigento’ van Giovanni Paisiello.

Met dit Teatro La Fenice had Giuseppe Verdi een intensieve band en vijf van zijn opera’s zagen hier hun levenslicht: ‘Ernani’ (1844), ‘Attila’ (1846), ‘Rigoletto’ (1851), ‘La Traviata’ (1853) en ‘Simon Boccanegra’ (1857). Ter gelegenheid van Verdi’s 200ste geboortedag werd in 2013 in het Teatro La Fenice het ‘Messa da Requiem’ opgevoerd onder leiding van Myung-Whun Chung (1953). De Koreaanse dirigent is nu terug in La Fenice voor de 150ste verjaardag van het werk.

Chung is samen met het Coro en Orchestra del Teatro La Fenice de ster van de uitvoering. Met 83 minuten is zijn vertolking één van de snellere, op CD slechts ingehaald door Leinsdorf (82’), Sabajno (74’) en Serafin (74’). En toch klinkt Chungs lezing nooit gehaast, maar meer theatraal en dramatisch dan religieus, kerkelijk of gewijd. Indrukwekkend verstild het koor in het openingsdeel “Requiem aeternam”, het donderende slagwerk in het “Dies irae”, de schetterende koperblazers in “Tuba mirum”, de geconcentreerde strijkers in het slot van het “Lacrymosa” en het enthousiasme van het koor in het vreugdevolle “Sanctus”.

Het koor en orkest waren in uitstekende harmonie met de gebaren van de dirigent. Het sterk geïmplementeerde en fijn uitgebalanceerde klankfresco van Chung bezit de betovering van de mozaïeken van de Basilica di San Marco. De gecontroleerde fortes en delicate pianissimi omlijsten een uiterst geconcentreerd en stralend klankkleurspel.

Het zangerskwartet is voor driekwart Italiaans. De Italiaanse belcanto-mezzo Annalisa Stroppa houdt de lage noten voornamelijk in haar slanke middenregister, waardoor zij helaas minder middelen tot expressie heeft. De Amerikaanse sopraan Angela Meade is vooral in het forte groots. De lyrische en zachte passages verstopt zij in een apart compartiment, waardoor het geluid geknepen wordt. De triller in het “Hostias” was onhoorbaar en voor de hoge Bes in het “Libera me” haalde zij – ongebruikelijk – adem.

De Italiaanse tenor Antonio Poli vervangt Fabio Sartori en zong in La Fenice onder andere al in Verdi’s ‘Il Trovatore’ en ‘I Lombardi’. Poli heeft een mooi, krachtig en open spintogeluid. Soms heeft hij de neiging in een voix mixte te foezelen, waardoor zijn stem in het “Ingemisco” in passaggio kraakte. Bovendien plakt hij vaak achter iedere slotmedeklinker een “e”. De Italiaanse bas Riccardo Zanellato maakte 30 jaar gelden zijn operadebuut en concentreert zich met zijn korrelige bas meer op stemschoonheid dan op dramatische expressie. In het “Confutatis” leunt hij tegen de orkestraal indrukwekkende visie van de hel van Chung.

Het is een bijzondere ervaring de glorie van het ‘Messa da Requiem’ te kunnen horen, meemaken en voelen in Venetië, de stad van Vivaldi, Wolf-Ferrari, Nono, Maderna, Tullio Serafin, Giuseppe Sinopoli, Faustina Bordoni en Rosina Storchio. En het werk te kunnen horen, meemaken en voelen in het Teatro La Fenice, want tegen de schitterende akoestiek van de operazaal kan geen studio-opname op. Het publiek trakteerde dirigent, koor, orkest en solisten dan ook op een verheugd applaus. Een muzikale belevenis.