Betje Wolff & Aagje Deken – Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart *****
De Nederlandse schrijfsters Betje Wolff (1738-1804) en Aagje Deken (1741-1804) schreven met ‘Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart’ (1782) de eerste Nederlandse briefroman. Het werk is nu verschenen in een hertaling van Tonnus Oosterhoff. Ook is opgenomen de inleiding en het nawoord die de Wolff en Deken destijds bij de tweede druk schreven.
‘Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart’ bestaat uit 175 brieven geschreven door 24 personen van wie men de ontwikkeling in de brieven goed kan volgen. Het verhaal gaat over de leuke, eigenwijze wees Sara Burgerhart, die bij haar gierige tante Suzanna Hofland woont. Sara verlaat het huis van haar tante en maakt vervolgens in de liefde enkele ongelukkige keuzes. Gelukkigerwijs komt ze op tijd tot inzicht, ontplooit zich tot een verstandige jonge vrouw en trouwt met de deugdzame Hendrik Edeling.
De verschillende personages in de roman hebben ieder hun eigen, herkenbare karakter en schrijfstijl, waardoor een fraai netwerk van taaluitingen, gedachtengangen en inzichten ontstaat. Bovendien geeft het boek een goed beeld van de normen en waarden van de 18e eeuw. Er gaat een enigszins zedenprekende boodschap uit van het werk en ook in de proloog en epiloog sporen de schrijfsters jonge meisjes aan om lering te trekken uit het verhaal en zich goed te gedragen. Evenwel toont het boek zich ook kritisch over de vrome christenen uit die tijd en staat het zelfstandig denken centraal, kenmerkend voor de Verlichting van die tijd. Niet voor niets maakt ‘Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart’ nog altijd onderdeel uit van de Canon van Nederland.
Paperback
december 2021
400 pagina’s
Uitgeverij Kleine Uil
ISBN 9789493170605
€ 23,50
Stefan Zweig – Het land tussen de talen *****
Op 22 februari 2022 was het 80 jaar geleden dat de Joods-Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig (1881-1942) met zijn vrouw in Brazilië zelfmoord pleegde vanwege zijn verdriet over de vernietiging van zijn “geistige Heimat Europa”. In 1902 had Zweig een reis naar België gemaakt en over het land zou hij vanaf dat jaar een aantal stedenportretten schrijven. De verslagen zijn nu bijeengebracht in ‘Het land tussen de talen; Reportages uit België’ in de Nederlandse vertaling van Els Snick.
De bundel bevat zeven verslagen van zes steden. Het chique Oostende en het melancholieke Brugge bezocht Zweig in 1902. Tijdens de Eerste Wereldoorlog schreef hij reportages over de aanvallen op Luik, de verwoesting van Leuven en de beschietingen van Antwerpen. Hier leest men nog niet duidelijk dat Zweig de Duitse acties echt afkeurde. Echter, in zijn reportage uit 1928 over de slagvelden van Ieper is de pacifist Zweig te vinden, die besefte hoe relevant oorlogsherdenking is.
Zweig geeft stadsportretten met de waardering van een bewonderaar en de verfijning en opmerkzaamheid van een deskundige. Het boek bevat fraaie illustraties van Koen Broucke (1965), wiens grijze stadsgezichten de tijd en de geschiedenis tonen. Het nawoord is verzorgd door Piet Chielens, van 1996 tot 2021 coördinator van het In Flanders Fields Museum te Ieper.
Hardcover
februari 2022
96 pagina’s
Uitgeverij Van Oorschot
ISBN 9789028221055
€ 22,49
Daniël Otten – Annie & Jacques *****
De concertviolist Daniël Otten (1938) doet sinds 2006 onderzoek naar de geschiedenis van zijn moeder en zijn familie, wat in 2012 leidde tot de publicatie van zijn boek ‘Annie’. Zijn vader was in 1938 – net vóór zijn geboorte – verongelukt en zijn moeder Annie Otten-Wolff kwam in 1945 in Bergen-Belsen om, waardoor Otten in een pleeggezin opgroeide.
In 2006 kwam Otten in het bezit van een bundel brieven die zijn moeder in 1943 en 1944 aan de historicus Jacques Presser had geschreven. Deze brieven heeft Otten nu verzameld en van historisch commentaar voorzien in ‘Annie & Jacques’. Annie Otten-Wolff en Jacques Presser ontmoetten elkaar slechts twee maal, maar de eerste afspraak op 8 april 1943 was al een hartstochtelijke belevenis. Haar brieven aan hem – zijn brieven aan haar bestaan niet meer – getuigen van passie, affectie, medeleven en steun in een tijd van gruwelijke bezetting. ‘Annie & Jacques’ bezit literaire betekenis door zowel de gevoelsinhoud van de brieven in tijden van onderdrukking als ook de historisch interessante informatie.
Paperback
december 2021
192 pagina’s
Uitgeverij Walburg Pers
ISBN 9789462497665
€ 22,50
Marguerite Duras – Zomer ’80 *****
De Franse schrijfster Marguerite Duras (1914-1996) schreef tussen juli en september 1980 op woensdag voor de Franse krant Libération een column over de actualiteit onder de titel ‘Les yeux verts’. Reeds in de herfst van dat jaar werden de columns samen in boekvorm gepubliceerd als ‘L’Été 80’. De verzameling is nu naar het Nederlands vertaald als ‘Zomer ‘80’ en van een nawoord voorzien door Kiki Coumans.
In de tien columns is het nieuws in zekere mate aanwezig. Zo meldt Duras over de Olympische Spelen van Moskou, de stakingen in Gdańsk, de hongersnood in Oeganda. Hier legt zij verbanden tussen de actualiteit en de Tweede Wereldoorlog. Voornamelijk echter beschrijft Duras wat zij ziet; het weer, de regen, het strand, de zee. Als rode draad door de columns loopt de relatie van een 18-jarige groepsleidster en een 6-jarig jongetje. Deze notoire aandacht van Duras voor ongepaste, onbestaanbare liefdes kan men op z’n zachtst gezegd problematisch noemen.
Maar de columns zijn intelligent, fascinerend en sensitief en Duras’ beschrijvingen zijn zowel fijngevoelig als onstuimig. Ook vormen de columns samen een geheel. De laatste is het slotstuk waarin het jongetje vertrekt, de groepsleidster in de golven opgaat en alleen de regen, waarmee de reeks opende, resteert. Een klein chef d’oeuvre waarvan menig hedendaagse, vluchtige columnschrijver kan leren.
Paperback
januari 2022
72 pagina’s
Uitgeverij Vleugels
ISBN 9789493186880
€ 23,95
Maria Lazar – Leven verboden! ****
De Joods-Weense schrijfster Maria Lazar (1895-1948) bracht de laatste jaren van haar leven door in Zweden, waar zij – ongeneeslijk ziek – zelfmoord pleegde. Zij had al in 1933 Oostenrijk verlaten toen zij het opkomende nazisme signaleerde. Haar roman ‘Leben verboten!’ schreef zij begin jaren dertig en verscheen nooit in het Duits tot een Weense uitgever hem in 2020 publiceerde. Het werk is nu in het Nederlands verschenen in een vertaling van Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen als ‘Leven verboden!’.
Het verhaal speelt zich af in 1931 in het door armoede, werkloosheid en antisemitisme geteisterde Berlijn en Wenen. De bankier Ernst von Ufermann staat op de rand van faillissement en moet naar Frankfurt vliegen voor een nieuwe lening. Maar het vliegtuig vertrekt zonder hem en stort kort na het opstijgen neer. Als er vanuit wordt gegaan dat ook hij tot de slachtoffers behoort neemt Ufermann een nieuwe identiteit aan. In dienst van een nationaalsocialistische organisatie begint voor hem een leven vol bedrog en verraad.
Het verhaal wordt door Lazar virtuoos en indringend uit steeds wisselde perspectieven verteld. Zij schetst het kloppende hart van haar tijd en voorvoelt de benauwende toekomst. Een zowel trieste als ook geestige en onderhoudende ontdekking.
Paperback
december 2021
320 pagina’s
Uitgeverij van Maaskant Haun
ISBN 9789083095929
€ 22,99
Edmondo De Amicis – Liefde en gymnastiek ****
Ook in de liefde speelt behendigheid, coördinatie en evenwicht een rol. Zo ondervindt de secretaris Celzani in ‘Amore e gimnastica’ (1892) van de Italiaanse schrijver Edmondo De Amicis (1846-1908). Het werk verscheen in 2004 als ‘Liefde en gymnastiek’ in de Nederlandse vertaling van Anthonie Kee, die nu haar tweede druk beleeft.
In ‘Liefde en gymnastiek’ schildert De Amicis de smartelijk liefde van de schijnbaar verlegen secretaris voor de gymnastieklerares Pedani. “Achter zijn nette voorkomen ging een levendig temperament schuil, een sterke sensualiteit beteugeld uit verlegenheid”. Het boek bezit de rust van de ‘l’Età Umbertina’ en naast een liefdesgeschiedenis is het tevens een verhaal over hartgrondige bezieling en overtuiging in ontwikkeling.
Hardcover
december 2021
144 pagina’s
Uitgever Prometheus
ISBN 9789044649741
€ 20,00
Yasmina Reza – Serge ****
Het toneelstuk ‘Le Dieu du Carnage’ (2008) van de Franse schrijfster Yasmina Reza (1959) was een internationaal succes en de Poolse regisseur Roman Polanski baseerde het scenario voor zijn film ‘Carnage’ op het werk. Ook Reza’s nieuwste boek ‘Serge’, dat in 2021 uitkwam en door Floor Borsboom en Eef Gratama naar het Nederlands is vertaald, is een satire over thema’s van het hedendaags burgerlijke milieu.
Vanuit het perspectief van Jean wordt een portret geschetst van diens oudere broer Serge, die met zijn vervelende buien zelfs op zijn 60e nog altijd een stempel drukt op familiebijeenkomsten. Serges dochter uit zijn eerste huwelijk nodigt Serge, Jean en hun zus Nana uit om Auschwitz te bezoeken en meer te weten te komen over de familiegeschiedenis van hun moeder. Het bezoek loopt echter uit de hand door Serges slechte humeur.
Yasmina Reza geeft in ‘Serge’ niet slechts een fraai familieportret. Het zijn de door haar beschreven irrationele argumenten en discussies, de door haar geschetste teleurstellingen en jaloezie onder verwanten die het verhaal zo buitengewoon meeslepend maken.
Hardcover
november 2021
222 pagina’s
Uitgeverij De Bezige Bij
ISBN 9789403149714
€ 22,99
Menno ter Braak – Het nationaalsocialisme als rancuneleer ***
De Nederlands cultuur- en literatuurcriticus, schrijver en essayist Menno ter Braak (1902-1940) pleegde op de avond van 14 mei 1940, toen het Nederlandse leger had gecapituleerd, zelfmoord. In de jaren dertig had hij in een reeks essays een scherpe analyse van het nationaalsocialisme gegeven en degenen bekritiseerd, die de invloed en aanhang ervan bagatelliseerden.
Zijn bekendste essay is ‘Het nationaalsocialisme als rancuneleer’ dat nu in boekvorm is verschenen. Hierin stelt Ter Braak dat het gelijkheidsideaal ervoor zorgt dat rancune in de samenleving bevorderd wordt. In de democratische maatschappij wordt diegene aangemoedigd, die niet gelijk is aan de ander maar dat toch wenst te zijn. Maar niet iedereen is biologisch en sociologisch gelijk is en deze valse belofte van gelijkheid wakkert uiteindelijk slechts frustratie en rancune aan.
In het voorwoord signaleert Bas Heijne de rancune, die Ter Braak bij de nationaalsocialisten vond, ook in de redevoeringen en persconferenties van Trump en Wilders. Ook het nawoord van Stichting Menno ter Braak duidt het essay als een formulering van wat er mis is met populistische tegenbewegingen die zich voeden met haatgevoelens tegen elites. Maar deze verklaringen voor “de boze burger” klinken meer als politieke propaganda, iets wat Ter Braak zelf vreemd was.
Hardcover
januari 2022
64 pagina’s
Uitgever Prometheus
ISBN 9789044650891
€ 12,50
Kristina Sabaliauskaitė – Peters keizerin ***
Catharina I (1684-1727) werd als Marta Skowrońska in Jacobstad geboren en zou de tweede echtgenote van tsaar Peter de Grote en keizerin van Rusland worden. In de historische roman ‘Petro imperatorė’ (2020) laat de Litouwse kunsthistorica Kristina Sabaliauskaitė (1974) Catharina zelf vanaf haar sterfbed haar levensverhaal vertellen. Het boek is nu in Nederlandse vertaling van Anita van der Molen verschenen onder de titel ‘Peters keizerin’.
Het is het verhaal van een Litouwse vrouw, die het schopte van dochter van een Litouwse boer en adoptiefdochter van een Duitse dominee, via ontvoeringen door een Zweedse trompetter en een Russische veldmaarschalk tot geliefde van de beste vriend van de tsaar en uiteindelijk echtgenote van de tsaar zelf. ‘Peters keizerin’ gaat over de strijd die Catharina I voerde om te worden wie ze was.
Daarnaast komen in het boek de voortdurende perikelen binnen het Russische Rijk en de stichting van de stad Sint-Petersburg aan bod. Het boek eindigt in 1711 en met “Einde deel 1”… Een boek voor liefhebbers van uitvoerige en breedsprakige kronieken met zeer lange alinea’s in de populaire vorm van historische romans. Maar niet voor weekhartigen!
Paperback
december 2021
360 pagina’s
Uitgever Prometheus
ISBN 9789044647112
€ 22,50
Claudio Morandini – Sneeuw, hond, voet ***
De roman ‘Neve, cane, piede’ (2015) is het zesde boek van de Italiaanse schrijver Claudio Morandini (1960), won de Premio Procida en verscheen onder andere al in het Frans (2017) en Engels (2019). Met de Nederlandse vertaling ‘Sneeuw, hond, voet’ door Hilda Schraa en Manon Smits is nu voor het eerst een werk van Morandini in het Nederlands uitgebracht.
De oude Adelmo Farandola vluchtte tijdens de oorlog voor de razzia’s en leeft sindsdien als kluizenaar op een alpenweide. In zijn wankele werkelijkheid is zijn enige gezelschap een oude hond waarmee hij continu bekvecht en zijn enige sporadische bezoeker een jonge bergwachter van wie Adelmo het vermoeden heeft dat hij hem bespiedt. Totdat in de lente onder de smeltende sneeuw een dood lichaam van een mens tevoorschijn, waardoor Adelmo’s onstabiliteit nog meer dreigt te ontwrichten.
‘Sneeuw, hond, voet’ vertelt over zowel het menselijke als onmenselijke, het roerende als wrede, het zachte als harde. Een verhaal over ijskoude onverschilligheid waarin geheugen en illusie in elkaar overlopen en verschijningsvormen hun identiteit veranderen.
Paperback
februari 2021
128 pagina’s
Nbc – Uitgeverij Koppernik Bv
ISBN 9789083089843
€ 19,50