Miklós Radnóti – Het schriftje uit Bor *****

De opera ‘The Parting’ (2019) van de Amerikaanse componist Tom Cipullo (1956) verscheen vorig jaar op CD en gaat over de laatste avond die de Joods-Hongaarse dichter Miklós Radnóti (1909-1944) doorbracht met zijn echtgenote Fanni voordat hij zich melden moet voor het werkkamp. Radnóti’s gedichten dienden als basis voor het libretto van de opera.

Radnóti werd in november 1944 – uitgeput na een dodenmars vanuit het werkkamp – door Hongaarse bewakers geëxecuteerd, waarna zijn lichaam in een massagraf werd gedumpt. Toen zijn lichaam werd opgegraven vond men in zijn jas een boekje, waarin hij nog tien gedichten had geschreven. Enkele van deze tien laatste gedichten waren ooit al naar het Nederlands vertaald. Nu zijn zij door de vertaling van schrijver en vertaler Arjaan van Nimwegen en Orsolya Réthelyi – docente Nederlandse literatuur aan de Openbare universiteit in Boedapest – voor het eerst (!) in een volledige uitgave in het Nederlands verschenen.

Het boekje bevat tevens het onvoltooide gedicht ‘Fragment’ dat Radnóti schreef op de dag voordat hij zich in 1944 moest melden voor het werkkamp. ‘Het schriftje uit Bor’ is een oorlogsmonument, waarin de dichter tegelijk ooggetuige en slachtoffer is. De gedichten zijn stuk voor stuk hartverscheurend en behoren tot de krachtigste en meest indrukwekkende werken van de Holocaustliteratuur. Een belangrijke publicatie!

Hardcover
augustus 2021
64 pagina’s
Uitgeverij G.A. van Oorschot B.V.
ISBN 9789028212473
€ 17,50

Alex Christofi – Dostojevski en de liefde *****

‘Misdaad en straf’, ‘De idioot’ en ‘De broers Karamazov’ van Fjodor Dostojevski (1821-1881) maken deel uit van de hoogtepunten van de wereldliteratuur, maar een autobiografie schreef de Russische schrijver nooit. Wel bestaan er romans over het innerlijk leven van Dostojevski van Leonid Tsypkin en J.M. Coetzee en een vijfdelige biografie van Joseph Frank. Van de Britse auteur Alex Christofi (1983) verscheen dit jaar ‘Dostoevsky in love’, dat een interessante combinatie van een roman en een biografie is. Het boek is nu al in Nederlandse vertaling van Catalien van Paassen uitgebracht als ‘Dostojevski en de liefde; Een intiem portret van de beroemde Russische schrijver’.

Christofi studeerde Engels in Oxford, schreef reeds meerdere romans en ‘Dostojevski en de liefde’ is zijn eerste non-fictie verhaal. Voor dit boek gebruikte hij een bijzondere invalshoek. Zijn eigen vertellende stem vermengt Christofi met die van Dostojevski in fragmenten uit diens brieven, notities en boeken. Hierdoor krijgt het werk een bijzondere verteltrant en zeggenschap. ‘Dostojevski en de liefde’ is schitterend samengesteld, zeer lovenswaardig onderzocht en met liefde verteld.

Paperback
augustus 2021
304 pagina’s
Uitgever J.M. Meulenhoff
ISBN 9789029094610
€ 22,99

Immanuel Kant – Wat is verlichting? *****

De Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) is naast zijn drie Kritiken – ‘Kritik der reinen Vernunft’ (1781), ‘Kritik der praktischen Vernunft’ (1788) en ‘Kritik der Urteilskraft’ (1790) – ook bekend vanwege zijn uiteenzettingen over geschiedenis, politiek, recht en religie. In het boek ‘Wat is verlichting?’ hebben de Nederlandse rechtsfilosofen Thomas Mertens en Willem van der Kuijlen – beide aan de Radboud Universiteit van Nijmegen – vijf opstellen van Kant bijeengebracht, die een goed beeld geven van diens beschouwingen over verlichting en menselijke geschiedenis. Drie van de vijf opstellen waren tussen 1986 en 1988 al vertaald door de Nederlandse filosoof Bernard Delfgaauw, maar diens vertalingen hadden beperkingen.

De vijf nieuwe vertalingen worden gepresenteerd in de chronologische volgorde waarin Kant ze tussen 1784 en 1794 schreef. ‘Idee’, ‘Aufklärung’, ‘Begriff’, ‘Anfang’ en ‘Ende’ zijn allemaal gelegenheidsartikelen, waarmee Kant zich mengde in het publieke debat. Ze draaien om de geschiedenis van de mensheid en geven een goed beeld van Kants geschiedfilosofie. Daarin speelden voor hem methodologische overwegingen, begripsanalyses en classificaties een belangrijke rol. Mertens en Van der Kuijlen laten de korte opstellen voorgaan door uitvoerige, illustratieve inleidingen. Kants beschouwingen geven een indruk van de manier waarop men in de late 18e eeuw aankeek tegen de menselijke ontwikkeling.

Paperback
september 2021
192 pagina’s
Uitgever Boom
ISBN 9789024443833
€ 20,00

Karina Urbach – Het geroofde kookboek ****

“Arisering” impliceert de samenleving ontdoen van Joodse invloeden en de onteigening van Joodse bezittingen. Zo werd het kookboek ‘So kocht man in Wien!’ (1938) van de Joodse-Weense Alice Urbach in én na de Tweede Wereldoorlog uitgebracht onder een andere auteursnaam. Voor ‘Das Buch Alice’ (2020) reconstrueerde de Duitse historica Karina Urbach het leven van haar grootmoeder Alice en de geschiedenis van haar kookboek aan de hand van lang verloren gewaande brieven, geluidsopnamen en filmdocumenten uit archieven in Wenen, Londen en Washington. ‘Das Buch Alice’ is nu vertaald door Jan Bert Kanon als ‘Het geroofde kookboek; Hoe de nazi’s de bestseller van mijn grootmoeder stalen’.

Alice Urbach verloor na de Anschluß haar carrière, haar familie en haar huis, vluchtte naar Engeland en woonde daarna in New York en San Francisco. Na de oorlog vond zij in een Weense boekhandel haar eigen boek terug, maar met een andere auteursnaam op de voorkant. Haar correspondentie met de uitgever liep op niets uit en Alice Urbach overleed zonder dat de uitgeverij excuses aanbood voor haar toenmalige gedrag. Dit gebeurde uiteindelijk pas na de publicatie van ‘Das Buch Alice’. Het werk behandelt een verborgen hoofdstuk in de geschiedenis van de nazimisdaden, want ariseringen van boeken zijn tot op heden slechts nauwelijks onderzocht. Een meeslepende familiekroniek!

Paperback
augustus 2021
392 pagina’s
Uitgever Ambo|Anthos
ISBN 9789026356056
€ 24,99

Alexander Lernet-Holenia – Baron Bagge / Mona Lisa ****

De Weense schrijver Alexander Lernet-Holenia (1897-1976) beschreef in zijn verhalen het binnendringen van het bovennatuurlijke en onrealistische ervaringen in de werkelijkheid. Twee van zijn novellen uit de jaren dertig zijn nu in Nederlandse vertaling van Martin Michael Driessen verschenen.

‘Baron Bagge’ (1936) is het verhaal van een cavalerieofficier van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een tocht maakt door de Karpaten. De reis wordt toenemend onwerkelijk, wanneer hij liefde, oorlog en de dood tegenkomt. ‘Mona Lisa’ (1937) gaat over een jonge ridder van Lodewijk XII, die in Florence het schilderij van Da Vinci aanschouwt. Hij wordt verliefd op de glimlachende dame en tracht haar op te sporen. Ook hier de treurige liefde voor een vrouw, die overleden en daardoor ontoegankelijk en – wellicht daarom – aantrekkelijk is. Lernet-Holenia is een betoverende verteller en zijn belevingswereld is zowel ongebruikelijk als curieus aannemelijk.

Paperback
augustus 2021
141 pagina’s
Uitgeverij G.A. van Oorschot
ISBN 9789028212404
€ 21,50

Hikaru Okuizumi – De stenen getuige ****

De Japanse schrijver Hikaru Okuizumi (1956) won in 1993 de Akutagawa Prize voor zijn boek ‘De stenen getuigen’. Het boek werd daarna vertaald in een aantal talen, waaronder ook in 1998 in een Nederlandse vertaling van Jacques Westerhoven. Nu is hiervan de tweede, herziene druk verschenen.

In ‘De stenen getuigen’ raakt Manase gefascineerd door stenen, wanneer in de Tweede Wereldoorlog een stervende soldaat hem vertelt hoe de hele wereldgeschiedenis huist in zelfs de kleinste steen. De groeiende stenencollectie, die Manase daarna verzamelt, wordt voor hem een wereld waarin hij zich terugtrekt uit de realiteit en het verleden verdringt. Zijn wijze van verwerken heeft echter grote uitwerking op zijn familieleden en draagt bij aan een aantal noodlottige gebeurtenissen. Een donkere, hartverscheurende roman over de tragische ervaringen van een Japanse man tijdens de Tweede Wereldoorlog en zijn relatie met zijn zoons tot aan de studentenprotesten eind jaren zestig.

Paperback
juni 2021
128 pagina’s
Uitgeverij G.A. van Oorschot B.V.
ISBN 9789028211087
€ 22,50

Henk Propper – Hartslag 27 ***

Henk Pröpper (1958) was tussen 2011 en 2015 directeur van uitgeverij De Bezige Bij. Daarvoor was hij directeur van het Institut Néerlandais te Parijs. Nu heeft De Bezige Bij zijn autobiografische verhaal ‘Hartslag 27’ uitgebracht waarin Pröpper een ontdekkingstocht maakt door Parijs in Coronatijd.

In de beperkte bewegingsruimte die hij tijdens de lockdown in Parijs heeft, vallen hem in de stad tijdens wandelingen gedenkplaten en monumenten op die hij nooit eerder waarnam. Aan de hand daarvan presenteert Pröpper zijn kennis van zeer wijd uiteenlopende onderwerpen en van de literatuur en Parijs in het bijzonder. ‘Hartslag 27’ is zijn persoonlijke eerbetoon aan de Franse lichtstad.

Hardcover
juli 2021
144 pagina’s
Uitgever De Bezige Bij
ISBN 9789403134611
€ 20,99