Martijn Katan – Geen makke schapen *****

Het is inmiddels bekend dat onder Joden het percentage verzetsstrijders hoger was dan onder Nederlanders in het algemeen. De Nederlandse Kring voor Joodse Genealogie deed in 2019 een oproep aan zijn leden om beschrijvingen in te sturen van Joodse verzetsstrijders. Uit die oproep kwam het boek ‘Geen makke schapen; Een persoonlijke geschiedenis van Joods verzet’ van Martijn Katan (1947) voort.

Martijn Katan is biochemicus en emeritus hoogleraar voedingsleer en schreef eerder boeken over voeding. Hij onderzocht wie van zijn Joodse familieleden zich in de oorlog actief hadden verzet en van niet minder dan tien familieleden reconstrueerde hij hun verzetswerk aan de hand van brieven, persoonlijke documenten, krantenberichten, bevolkingsregisters en getuigenissen. Pas nu realiseert hij zich hoe weinig hij in zijn jeugd wist van wat zijn familieleden deden. Een nagedachtenis opgetekend in eerbied en met nederigheid.

Hardcover
februari 2021
Afmetingen
184 pagina’s
Uitgever Prometheus
ISBN 9789044646429
€ 20,00

Roel Coutinho – Vaxx *****

Microbioloog, epidemioloog en voormalig RIVM-directeur Roel Coutinho (1946) beschrijft in zijn nieuwe boek ‘Vaxx; Hoe vaccinaties onze wereld beter hebben gemaakt’ de geschiedenis van twintig infectieziekten, waaronder difterie, hepatitis B, kinkhoest, mazelen, pokken, polio, rode hond en uiteraard Covid-19. Vaccins hebben de wereld zo goed als bevrijd van deze ernstige ziekten en een belangrijke bijdrage geleverd aan onze gezondheid.

Coutinho geeft een fraai en overtuigend overzicht. Hij schetst hoe de vaccins tegen deze ziekten zijn ontwikkeld, de werking van deze vaccins en de voor- en nadelen. Uitleg van de werking van de vaccins zou met tekeningen nog illustratiever zijn geweest en voor een volgende druk zou een verklarende woordenlijst aan te raden zijn, aangezien jargon als incubatietijd, invasief en endemisch niet voor iedereen duidelijk is. Helaas wordt aan Covid-19 slechts vijftien pagina’s besteed.

Paperback
februari 2021
224 pagina’s
Uitgever Ambo|Anthos
ISBN 9789026352935
€ 21,99

Émile Zola – Thérèse Raquin *****

De opera ‘Thérèse Raquin’ (2001) van de Amerikaanse componist Tobias Picker was gebaseerd op de gelijknamige roman van de Franse schrijver Émile Zola (1840-1902). Het verhaal gaat over de jonge Thérèse die ongelukkig getrouwd is met haar ziekelijke neef Camille Raquin. Wanneer de gelegenheid zich voordoet gaat zij een turbulente affaire aan met diens vriend Laurent, maar slechts één obstakel staat hun geluk nog in de weg… ‘Thérèse Raquin’ werd in 1867 gepubliceerd en van de vertaling van Jelle Noorman uit 1999 is nu de tweede, herziene druk verschenen.

Vanwege de thema’s als overspel, moord, bestraffing, dierlijke neigingen en gevangenschap werd het verhaal destijds als schandalig en verderfelijk bestempeld. In het voorwoord tot de tweede druk uit 1868 – tevens hier door Noorman vertaald – schreef Zola echter tot doel te hebben niet zozeer de personages als wel de temperamenten te hebben willen bestuderen alsof het een wetenschappelijke studie betrof. ‘Thérèse Raquin’ behoort dan ook – met ‘Bel-Ami’ van De Maupassant – tot de hoogtepunten van het Franse naturalisme.

Paperback
maart 2021
256 pagina’s
Illustraties
Uitgever Lj Veen Klassiek
ISBN 9789020416435
€ 17,50

Anton Tsjechov – De dertig beste verhalen ****

De korte verhalen van de Russisch schrijver Anton Tsjechov (1860-1904) worden beschouwd als de belangrijkste uit de literatuurgeschiedenis. Nederlandse vertalingen van de verzamelde verhalen van Tsjechov werden tussen 2005 en 2010 al door Tom Eekman, Aai Prins en Anne Stoffel gemaakt voor Van Oorschots Russische Bibliotheek en nieuwe vertalingen door Hans Boland (1951) zijn nu verschenen onder de titel ‘Anton Tsjechov; De dertig beste verhalen’.

Tsjechov schreef over de onnozelheid, ontevredenheid en teleurstellingen van arbeiders, boeren, buren, vrouwen, Joden. De ingrediënten van de verhalen zijn dikwijls wreedheid, domheid, geloof en bijgeloof en uiteraard wodka en vaak vormen conflicten en gebrek aan communicatie het middelpunt. Maar altijd is er naast de vertwijfeling tevens de verwachting. Tsjechov schrijft met grote ontleding van de ziel en doet dat in een onbewogen stemming, maar altijd vol mededogen, humor en melancholie. Zelden geeft hij zijn mening en nergens preekt hij. Alle personages zijn voor hem hetzelfde en de lezer moet zelf bepalen wie slecht en goed is. Veel van zijn verhalen hebben een open einde en Tsjechov laat de lezer achter met diverse interpretaties en zonder oplossing.

De nieuwe vertalingen van Hans Boland lezen spontaan en vanzelfsprekend. “Beste verhalen” houdt echter niet in “bekendste” en enkele van Tsjechovs bekende verhalen – zoals ‘De weddenschap’, ‘Een trieste geschiedenis’, ‘Zaal no. 6, ‘De zwarte monnik’, ‘De moord’, ‘De man in het foedraal’ en ‘Kruisbessen’ – ontbreken. Het boek presenteert de verhalen chronologisch, van de laatste naar de vroegste. Er is een scherp en ordelijk nawoord van Sophie Levie – emeritus hoogleraar Europese letterkunde – en tegelijkertijd verschijnen naast dit boek esthetisch-taalkundige kanttekeningen van Boland onder de titel ‘Het Nederlands van Tsjechov; Pleidooi voor een emancipatie van de vertaalkunst’ bij uitgeverij Pegasus.

Hardcover
april 2021
760 pagina’s
Uitgever Athenaeum
ISBN 9789025312053
€ 49,99

Michal Citroen – U wordt door niemand verwacht ***

Het boek ‘U wordt door niemand verwacht; Nederlandse Joden na kampen en onderduik’ van historica Michal Citroen (1958) trok bij het verschijnen in 1999 veel aandacht en is nu uitgebracht in een herziene editie. Hierin beschrijft zij de verschrikkelijke verhalen van de Joden, die de concentratiekampen en het onderduiken hadden overleefd en terugkwamen in een onvriendelijk en ongevoelig Nederland.

Nederland was de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog voor de Joden een vijandig land. Buren, ambtenaren en verzekeringsmaatschappijen gedroegen zich onverschillig en soms verdorven en het zou zeker nog vijf jaar duren voordat de Duitse mentaliteit uit Nederland enigszins was verdwenen. Citroen citeert met name uit talrijke gesprekken die zij had met betrokkenen en geeft een onthutsend beeld van de behandeling van de Joden na hun terugkeer in de Nederlandse maatschappij. Citroens persoonlijke opmerkingen in het boek over Baudet en de Syrische vluchtelingencrisis zijn kwestieus en het door haar gekozen woord “homofielen” is inmiddels obsoleet. 

Paperback
maart 2021
448 pagina’s
Alfabet uitgevers
ISBN 9789021340067
€ 24,99

Arie van den Berg – De Leeuw van Alpi ***

Arie van den Berg (1948) schreef reeds eerder cultuurhistorische essays en onderzocht voor zijn nieuwe boek ‘De Leeuw van Alpi; Handel en wandel van een beestenman’ vijftien jaar lang de geschiedenis van het beestenspel dat hij tegenkwam op kermisdrukwerk. Daarin trof hij de Italiaanse menageriehouder Antonio Alpi aan, die met zijn menagerieën door Europa trok en diverse malen Nederland aandeed.

Alpi stelde zijn dieren niet alleen tentoon, maar had ook contact met keizers, koningen en wetenschappers. Veel echter bleek er over het leven van Alpi niet te vinden. ‘De Leeuw van Alpi’ geeft bovenal een zeer gedetailleerde beschrijving van de verzamelingen dieren die rond 1800 in Europa in gevangenschap werden gehouden om ze te tonen aan het publiek.

Hardcover
februari 2021
256 pagina’s
Uitgever Atlas Contact
ISBN 9789045013534
€ 24,99

Gerald Murnane – Grensgebieden ***

‘Border Districts’ (2017) van de Australische auteur Gerald Murnane (1939) is nu in Nederlandse vertaling van Thijs van Nimwegen verschenen onder de titel ‘Grensgebieden’. Een verteller beschrijft hierin hoe hij dagelijks langs een kerk loopt en er telkens bij hem een gedachtestroom in gang gezet wordt die verschillende wendingen neemt. Steeds roept een gedachte een andere op en volgt de verteller zijn geheugen.

‘Grensgebieden’ is geen echte roman. Het is een vertelling langs herinneringen die in de loop van het leven van de verteller zijn opgeslagen en restanten die zijn achtergebleven in zijn hoofd. Deze overdenkingen bewegen over elkaar en stromen in elkaar over en de vertrekpunten worden verbonden door zinnen als “Terwijl ik de vorige alinea schrijf…” en “Na het schrijven van de vorige alinea…”. In ‘Grensgebieden’ neemt Murnane de lezer mee langs deze beelden. Een leeservaring alsof men binnendringt in zijn hoofd.

Hardcover
februari 2021
184 pagina’s
Uitgever Signatuur
ISBN 9789056726843
€ 21,99