Het “verzinproces” is voor mij in hoge mate verslavend

In de serie ‘ABC van Opera Nederland’ krijgen prominente personen uit de Nederlandse operawereld carte blanche om te vertellen over opera in Nederland. Deze maand in deel E: Corina van Eijk, artistiek leider van Opera Spanga sinds de oprichting in 1989.

Door: Corina van Eijk

Volgend jaar bestaat Opera Spanga 25 jaar. Daar in het Friese Spanga ben ik 25 jaar geleden begonnen. Ik had als regieassistent een aantal malen het “echte opera bedrijf” in de opera huizen geproefd en begreep dat dat niet de weg was die ik wilde volgen. Bij Opera Spanga werken we al jaren met een vast artistieke team en een vaste cast. Ik denk dat je heel veel bereiken kan met dezelfde mensen. Maar ik realiseer me ook een gevaar daarvan. Als je steeds met dezelfde mensen werkt, gebeuren er ook dingen die je niet wilt en daarvoor moet je uitkijken. Ik ben gek op het creëren, op het maken van een voorstelling. Het “verzinproces” is voor mij in hoge mate verslavend.

personenregie versus muziek

Ik zie niet al te vaak personenregie in opera. Vaak staan de zangers maar te staan, het zogenaamde “park and bark”. Natuurlijk moeten de zangers naar de dirigent kijken, maar de uitdaging ligt er voor mij in, dat het publiek dat niet opmerkt, dat zij in de beleving van het verhaal blijven. Mijn enige angst is dat het publiek zich verveelt. Ik zie helaas te vaak regisseurs – ook jongere – die daar niet genoeg aandacht aan besteden. De muziek is zo geweldig dwingend dat je niet anders kan dan een personenregie te maken. De componist geeft je als regisseur alle details met zijn muziek en dat betekent voor de regisseur heel veel studeren. Het is soms heel moeilijk om erachter te komen wat er op de momenten, waarin niet gezongen – d.i. de orkestrale passages – gebeurt. Vaak kan je daar juist de verrassende acties laten plaatsvinden. Daarom moet ik elke noot van het werk onderzoeken en op de knie van de componist gaan zitten. Want als je als theatermaker niet alle noten tot je neemt, dan ga je dingen verzinnen. Dan ga je een lekker stukje “over-interpreteren”, waardoor je van de inhoud van het libretto verwijderd raakt.

vrouwelijke regisseur in mannenwereld

Ik vind dat je moet kunnen zien dat iets door een vrouw geregisseerd is. Dat vind ik belangrijk, omdat mannen en vrouwen essentieel heel andere wezens zijn met een andere manier van denken, voelen en realiseren. Niet bepaald een feministisch standpunt. De manier waarop Verdi iets met vader-dochter relaties had, zal een man anders op het toneel zetten dan een vrouw. Dat moet je kunnen proeven vind ik en de kijker moet kunnen zien wie het verhaal vertelt en vanuit welk perspectief er wordt gedacht.

opera en leeftijd

Er houden heel weinig mensen voor hun dertigste van opera. Je moet het leren luisteren, zin hebben om er je in te dompelen, je moet leren begrijpen waar het over gaat. Ook voor bijvoorbeeld Duitse of Italiaanse jongeren, omdat ze de taal verstaan, is het zeker geen gesneden koek!

compositie-opdrachten geven

Opera Spanga heeft een aantal malen compositie opdrachten gegeven. Onder anderen aan Monique Krus en aan Floris van Bergeijk. Dat is een heerlijk spannend super creatief proces. Ik moet de componist en librettist zijn/haar werk in alle vrijheid laten uitvoeren en er tegelijkertijd voor zorgen dat alles wat hij/zij maakt uitvoerbaar is. Dit proces te mogen meemaken is een van de geneugten van het leiden van een eigen operagezelschap!

operafilm

Wij gebruiken veel film in de voorstellingen en hebben tot nu toe drie operafilms gemaakt. Na ‘Rigoletto’ (2003) en ‘Samson and Delilah’ (2007) is ‘Donna Giovanna’ (2012) zijn wij nu bezig met het produceren van de vierde operafilm ‘Gianni Schicchi’ van Puccini, die voor 2014 op het programma staat. wij hebben er onder andere geld voor gekregen van de Bank Giro Loterij, via het Prins Bernard Fonds. Sinfonia Rotterdam onder leiding van Conrad van Alphen begeleidt de operafilm live. Ik vind het maken van operafilms spannend omdat je veel meer dan op de bühne op de huid van het personage kan gaan zitten. En omdat er geen publiek op de set is. Je bent niet negen weken aan het werken met in je hoofd of er wel genoeg publiek zal komen kijken. Dat gebeurt bij film pas maanden later. Dat is elke ochtend met een heel andere insteek naar het werk gaan. Sommige zangers vinden het niet zo spannend, omdat er geen publiek is, maar anderen vinden het weer heerlijk, omdat de druk er niet is. Een film produceren is gigantisch veel werk met enorme druk op het Corina van Eijk is artistiek directeur van Opera Spanga sinds de oprichting in 1989.