***
© Enrico Nawrath
Bayreuth, 25 juli 2025

Onschuldige ‘Die Meistersinger von Nürnberg’ in Bayreuth

De 113e editie van de Bayreuther Festspiele werd dit jaar geopend met een nieuwe enscenering van ‘Die Meistersinger von Nürnberg’. Na de regie in 2017 van Barrie Kosky, die koos voor het vermeende antisemitisme in het werk, wil de nieuwe productie slechts vermaken.

‘Die Meistersinger von Nürnberg’ (1868, München) van Richard Wagner (1813-1883) heeft als ondertitel “Satyrspiel”. Satire was dan ook wat verwacht werd van de Duitse musicalspecialist Matthias Davids (1962) die dit jaar de opera voor de Bayreuther Festspiele regisseerde.

In ‘Die Meistersinger von Nürnberg’ is de ridder Walther von Stolzing verliefd op Eva, de dochter van Pogner, de voorzitter van de handwerkersgilde annex zangvereniging van Nürnberg. Walther dingt naar haar hand en kan haar veroveren in een zangwedstrijd. Eén van de leden van de vereniging, Hans Sachs, ziet in Walthers deelname de mogelijkheid om het gezelschap artistiek te vernieuwen.

De première van ‘Die Meistersinger von Nürnberg’ in Bayreuth opent dit jaar rommelig als de ouverture wordt ingezet terwijl het publiek nog zijn plaatsen zoekt. De ouverture – hier met 10’07” behorend tot de tragere uitvoeringen – wordt gespeeld met gesloten doek en dat stimuleert de verwachting voor wat komen gaat.

Als het doek dan opent toont het decor van ontwerper Andrew D. Edwards een stijle trap met bovenaan een kerk. Bovenaan die trap werpt de verliefde Eva papieren vliegtuigjes naar Walther. Na de eerste scène draait het toneel naar een houten vergaderzaal waar de gilde bijeenkomt.

De tweede akte speelt op straat in Nürnberg met huisjes van ontbijtkoek. Deze akte ontaardt in een gevecht tussen Sachs’ leerling David en Walthers rivaal Beckmesser en de bewoners faciliteren dit gevecht door in deze Prügelscène een boksring op te stellen.

De gewonde Beckmesser betreedt in de derde akte met mitella en brace de werkplaats van Sachs, een aantrekkelijk decor met – net als in de eerste akte – veel hout. In de slotscène speelt de zangwedstrijd zich af in de bonte stijl van de tweede akte. Boven het decor hangt een opgeblazen, knalbonte koe (“La vache qui rit” was een parodie op ‘Die Walküre’). Het is één van die vele verwijzingen in deze productie. Zo wordt Eva tijdens de zangwedstrijd wrang gepresenteerd als de bloementrofee uit de psychologische horrorfilm ‘Midsommar’. Ten slotte meent in deze enscenering Eva dat Walther de Meistertitel moet weigeren en neemt hem aan de hand mee, de gemeenschap verbaasd achterlatend.

De nieuwe enscenering in Bayreuth is een luchtige interpretatie van ‘Die Meistersinger von Nürnberg’. Onderhoudend en vertellend weet Davids met beelden, gebaren en een goede personenregie het verhaal duidelijk te vertellen, wat voor de buitenlandse bezoekers – er is geen boventiteling in Bayreuth – aangenaam is. Maar er wordt door het publiek weinig gelachen en slechts een glimlach is er bij het zien van dubbele dubbelgangers, waaronder Angela Merkel – die ook in haar loge zat – wat niet voldoende is voor een satire. Bovendien gaat Davids voorbij aan de persoonlijke tragedie en de filosofie die ‘Die Meistersinger von Nürnberg’ wel degelijk bezit.

Hans Sachs wordt vertolkt door de Duitse bas Georg Zeppenfeld, publiekslieveling van Bayreuth. In 2010 maakte hij zijn Bayreuth-debuut als Heinrich in ‘Lohengrin’ en in 2011 en 2021 zong hij er Pogner. Zeppenfeld blinkt uit in de nobele, milde en bezadigde rollen zoals Gurnemanz, Marke en Heinrich. Hans Sachs is vocaal echter van een ander kaliber en vraagt om een Wotan. Zeppenfeld zuigt de klank op en verkort de klinkers wat ten koste gaat van het legato en “Durchslagskraft”, ook al is hij in het Schlussgesang wel lekker breed. Zijn stem is evenwel altijd open en verstaanbaar.

De Amerikaanse tenor Michael Spyres maakt zijn Bayreuth-debuut als Walther, maar is niet de Wagner-belofte waarop werd gehoopt. Hij heeft een slanke Puccini-tenor zonder Helden-kwaliteit en zijn hoogte is geknepen. In zijn monoloog in de tweede akte imiteert hij Eva’s vader een octaaf lager en aan het einde van die monoloog is zijn hoge C geen “Schrei” zoals Wagner voorschrijft, maar vooral gezongen.

De Zweedse sopraan Christina Nilsson maakte vorig jaar haar Bayreuth-debuut als Freia en vertolkt nu Eva. Zij zingt de partij als lyrische soubrette, maar heeft wel de “money notes” voor “O Sachs! mein Freund!” en het kwintet in de derde akte. De Duitse bariton Michael Nagy is als Beckmesser na twaalf jaren terug in Bayreuth. Hij is de enige die stimmlich 100% overtuigt en zingt de partij levendig, breed en zonder gekrijs of karikatuur.

De Zuid-Koreaanse bas Jongmin Park maakt zijn Bayreuth-debuut als Pogner, heeft een grote stem, maar is volstrekt onverstaanbaar. Zijn “a” wordt “o” en “i” wordt “ü”, zoals in “Moistersünger”. Ook de jonge, Zwitserse tenor Matthias Stier maakt als David zijn Bayreuth-debuut. Hij klinkt jeugdig en fris, maar verliest resonansen op de hoge B. De Duitse mezzo Christa Mayer maakte in 2008 haar Bayreuth-debuut als Erda en was vorig jaar een uitstekende Brangäne. Zij zong Eva’s Amme Magdalene al in 2021 in Bayreuth en is opnieuw prima in de declamatoire partij.

De Duitse bas Tobias Kehrer – in 2023 nog Titurel – maakte als de Nachtwächter indruk met zijn brede laagte en midden en de Hawaïaanse bas-bariton Jordan Shanahan toont zijn talent als de bakker Fritz Kothner. Het Festspielchor zingt, danst, springt, grapt en ruziet vol enthousiasme in de massascènes.

De Italiaanse dirigent Daniele Gatti (1961) is na 14 jaren terug in Bayreuth, na zijn vier seizoenen ‘Parsifal’ (2008-2011). Zijn uitvoering van ‘Die Meistersinger von Nürnberg’ behoort tot de langzamere (4˚32’). Gatti geeft een lyrische, warme lezing met een mijmerende klankbalans en ingetogen dynamiek. 

Uitbundig applaus was er van het premièrepubliek voor deze uitvoering van ‘Die Meistersinger von Nürnberg’. Volgend jaar keert de productie niet terug, want dan wordt het 150-jarig bestaan van het Bayreuther Festspielhaus gevierd met de Bayreuth-première van Wagners omstreden opera ‘Rienzi’ en een nieuwe productie van ‘Der Ring des Nibelungen’.