De ‘Don Giovanni’ uit Zürich van 2001 is een productie van het duo regisseur Jürgen Flimm / dirigent Nikolaus Harnoncourt. In 1990 werkten ze in Amsterdam voor het eerst met elkaar in ‘Così fan tutte’ en sindsdien zijn ze onafscheidelijk. In 1993 deed het duo al een enscenering van de Mozart / Da Ponto cyclus in Amsterdam. Jürgen Flimm (1941, Duitsland) komt uit het theatervak en zijn stijl is onderhoudend, charmant en afwisselend. Hij schetst levendige personages, die van het scherm spatten. Kijk bijvoorbeeld naar de briljante herkenningsscène van Donna Anna en Don Giovanni in de eerste akte. Rodney Gilfry is een ideale Don Giovanni is zang en uitstraling. Luister naar zijn prachtige mezzo voce in “Deh’ vieni alla finestra”. De close-ups van zijn bezwete hoofd hadden ons echter bespaard kunnen worden. Mede dankzij Harnoncourt zijn uitzonderlijk mooie lijnen te horen in zijn “La ci darem la mano” met Zerlina. De Zerlina van Liliana Nikiteanu klinkt opvallend donkerder dan de Donna Anna van Isabel Rey. Cecilia Bartoli is een Donna Elvira in de traditie van Elisabeth Schwarzkopf. Astmatisch, hysterisch en continu te hoog intonerend met drie verschillende stemmen. De DVD wissel zit vreemd genoeg midden in de tweede akte. (Arthaus DVD 100 328)

Dit is de Salzburg Festival productie van ‘Don Giovanni’ uit 2006. Regisseur Martin Kušej (1961, Oostenrijk) houdt ervan te shockeren en zijn ensceneringen zijn precies, kil, uitdagend en radicaal. Deze ‘Don Giovanni’ is één van zijn grootste successen. Het speelt zich af in een bordeel waar Donna Anna lijkt te werken en haar vader en Don Giovanni te gast schijnen te zijn. Zoals alle producties van Kušej zijn de scènes omgeven door vrouwelijke seksualiteit en bloed. Het decor bestaat uit bewegende zuilen, wanden en deuren en het is een steriele ruimte met TL verlichting waar geen daglicht komt. Kušej vindt het leuk om te spelen met wie wat zingt en de woorden en interacties zijn dan ook bij hem inwisselbaar. Leporello en Don Giovanni zingen in het begin en aan het slot in de koelcel elkaars frasen en Leporello vermoordt Don Giovanni. Waarom ook niet…. Je moet er maar van houden. Thomas Hampson is een ongeloofwaardige Don Giovanni. Zijn stem is eenkleurig, heeft een “knödel” en bezit geen boventonen. Zijn “Finch’ han dal vino” is werkelijk niet om aan te horen. Te hoog intonerend en schreeuwend begeeft hij zich door zijn partij. En dat is jammer, want de rest van de bezetting is sterk. Ildebrando d’Arcangelo is hier te horen in zijn glansrol van Leporello en Piotr Beczala een prachtige Don Ottavio. Het is heerlijk om eens een volle dramatische sopraan als Melanie Diener in de rol van Donna Elvira te horen. Robert Lloyd is als Il Commendatore even nasaal als altijd en Donna Anna is een maatje te groot voor Christine Schäfer. (Decca DVD 074 3162 7)

Deze opname uit het Royal Opera House Covent Garden in Londen van 2008 is in alle opzichten terughoudend. De enscenering is van de hand van Francesca Zambello (1956, New York). Zij is de enige vrouw die zich bij de top tien regisseurs van de wereld mag rekenen en maakte naam door haar medewerking aan de oeropvoeringen van de drie opera’s van de Amerikaanse componist Tobias Picker. Haar producties zijn groots en netjes, in het Amerikaanse systeem een “must” door de financiële achtergrond. Daar moeten producties moet werken en verkopen. Dat is de reden waarom Zambello is Europa minder naam heeft gemaakt. Deze ‘Don Giovanni’ is zoals gezegd terughoudend, maar erger nog zonder humor. De openingsscène is knullig en de voorstelling wordt daarna al niet veel beter. Simon Keenlyside is Don Giovanni, Kyle Ketelsen is Leporello en Joyce DiDonato is Donna Elvira. Allemaal prima zangers, die te eendimensioneel blijven en zich niet echt thuis lijken te voelen in de regie. Marina Poplavskaya is een recht toe recht aan, eenkleurige Donna Anna, die het geluid maar niet los lijkt te kunnen laten. Ramón Vargas is een Don Ottavio met teveel Italianità. Ook dirigentCharles Mackerras drukt geen duidelijke stempel op het geheel.

Calixto Bieito (1963, Spanje) shockeerde met zijn brute en bloederige ‘Don Giovanni’ in 2001 bij de ENO het publiek zozeer, dat de Engelsen hem sindsdien zoveel mogelijk mijden. Ook bij de opening van het seizoen 2001 /2002 in Hannover zorgde deze enscenering al voor een schandaal. Deze DVD registratie uit 2002 is uit de Liceu Opera in Barcelona. Zelden werd de inhoud van ‘Don Giovanni’ zo uitdrukkelijk voorgeschoteld. Bieito’s enscenering speelt zich af in een voorstad van Barcelona met een verlaten bar, een auto en stadionschijnwerpers vol geweld en buitensporige seks in de hang naar een mooier, rijker en beter leven. Al bij de opening uit Don Giovanni zijn geslachtsdrift op de maat van Leporello’s aria aan de gewillige Donna Anna op de achterbank van een auto. Haar vader slaat met een baseballknuppel de achterruit in, waarna Don Giovanni hem doodsteekt. In de finale komt vader uit de kofferbak tevoorschijn en in het slotsextet liquideert de “gang” van zangers de geboeide Don Giovanni. Bieito’s ‘Don Giovanni’ is een radicale, maar ook consequente, psychologische en muzikale enscenering en er wordt pakkend gezongen en overtuigend gespeeld. Wojtek Drabowicz is een eenzame, wrede, maar ook betreurenswaardige Don Giovanni. De Nederlandse tenor Marcel Reijans is te horen in zijn glansrol als de sukkel Don Ottavio, waarvoor hij over de hele wereld veel wordt gevraagd. De Oostenrijkse Regina Schörg als Donna Anna heeft een mooie, ronde sopraan en dirigent Bertrand de Billy koos haar ook voor zijn studio-opname van deze opera. Véronique Gens is Donna Elvira, die haar depressie te boven komt met shoppen. Voor de liefhebbers! (Opus Arte 0921)

Even weer bijkomen met een traditionele enscenering: De New York Metropolitan opvoering uit 2000 van regisseur Franco Zeffirelli (1923, Italië). Veteraan Zeffirelli deed met Maria Callas al ‘Il Turco in Italia’ in de Scala en ‘Tosca’ in Covent Garden. Zijn territorium is met name de Arena van Verona en de Metropolitan van New York en daar kan hij grootse en overvloedige, kaskrakende producties opzetten. In zijn ensceneringen is het decor het belangrijkste en zijn de personages vaak ondergeschikt. In deze ‘Don Giovanni’ gaat hij ook clichés niet uit de weg, maar hij heeft opmerkelijk veel aandacht besteed aan elk woord. Elke scène bevat wel een bijzonder gevoelig, zwaar, verfijnd of droefgeestig moment, dat het de moeite waard maakt. En het New Yorkse publiek is zoals altijd gul met een lach en applaus. En wordt schitterend gezongen. De Don Giovanni van Bryn Terfel is gegroeid sinds zijn CD opname op Decca van 1996. Dirigent Georg Solti noemde zijn stem “eens in de honderd jaar”. Terfels uitspraak, uitdrukking, kleuren en gesteunde pianissimi zijn waanzinnig goed en hij is een fenomenaal acteur. Ferruccio Furlanetto was in 1985 al Von Karajans favoriete Leporello in Salzburg en nog steeds ’s werelds beste dienaar van Giovanni. Renée Fleming zingt met heerlijke, volle sopraan. Ze spaart zichzelf geen moment inclusief het meedogenloze gebruik van haar borststem en soms heeft ze een iets te romantische benadering van Donna Anna. Maar haar aria “Non mi dir” is ingetogen, technisch feilloos en beeldschoon. Solveig Kringelborn is een stijlvolle Donna Elvira met een aantrekkelijke sopraan en interpretatief sterk. John Relyea, de winnaar van de Beverly Sills Award van dit jaar, toont zich hier al als Masetto een grote belofte en een bewijs dat de castmanagers van de Met weten wat ze doen. Paul Groves is een beheerste Don Ottavio en zijn “Dalla sua pace” is een les in technische perfectie. Met de coloraturen van “Il mio tesoro” heeft hij meer moeite. James Levine kiest voor grootse, individuele en expressieve tempi. Met kop en schouders boven de rest de beste DVD keuze! (DG DVD 073 4010)