In de serie ‘Nederlandse premières’ worden de eerste opvoeringen van opera’s in Nederland belicht. In deel 13: ‘Don Giovanni’ van W.A. Mozart.
De wereldpremière van ‘Don Giovanni’ van W.A. Mozart (1756-1791) vond plaats op 29 oktober 1787 door de Italiaanse Opera van Praag in het Teatro di Praga, nu het Statentheater ofwel Stavovské Divadlo genoemd. De Nederlandse première was op 12 april 1794 door het Joodsch Hoogduitsche Tooneel Gezelschap in de Hoogduitsche Schouwburg in de Amstelstraat te Amsterdam.
“De schoone Opera ‘Don Juan; oder Der Steinerne Gast’, welke deezen avond door het Hoogduitsch Tooneelgezelschap alhier, ten hunnen voordeele zal uitgevoerd worden” (Amsterdamse Courant; 12-4-1794).
Toen ‘Don Giovanni’ voor de eerste maal werd gegeven, was Mozart in Nederland al lang geen onbekende meer. Van zijn opera’s kende men in Nederland reeds ‘Die Entführung aus dem Serail’ en in 1774 had Mozart op 18-jarige leeftijd met zijn vader en zijn zuster Marianne een bezoek gebracht aan Nederland en met zijn klavierspel en zijn composities de muziekliefhebbers bezield.
Het Hoogduitsche Tooneel Gezelschap voerde in 1794 diverse opera’s van Mozart uit, waaronder ‘Die Entführung aus dem Serail’, ‘Le Nozze di Figaro’, ‘Don Giovanni’ en ‘Die Zauberflöte’. Het gezelschap was in 1787 opgericht en kreeg in 1791 een eigen Schouwburg in de Amstelstraat – later het ‘Grand Théâtre’ van Abraham van Lier – van Amsterdam. Onder directie van Friedrich Wilhelm Hunnius was het gezelschap het eerste, dat ook de opera ‘Don Giovanni’ opvoerde, zij het in aangepaste vorm:
“op 12 april 1794 werd aan de Amsterdammers de gelegenheid geschonken om met ‘Don Giovanni’ kennis te maken, althans met de muziek, want als drama was het oorspronkelijke toen reeds gedeeltelijk van gedaante veranderd” (Tijdschrift De Gids; P.N. van Kampen & zoon, Amsterdam 1897).
Anderhalf jaar later op maandag 19 oktober 1795 voerde het Hoogduitsche Tooneel Gezelschap ‘Don Giovanni’ opnieuw op onder leiding van Johann Albert Dietrich:
“Heden Maandag 19 Oct. zal van het hoogduitsche Toneel-Gezelschap, onder directie van J.A. Dietrichs, in de Hoogduitsche Schouwburg in de Wagen- of Amstelstraat, vertoond worden: DON JUAN, groote Opera, in 4 Acten, Muziek van MOZART” (Nationaale Courant; 19-10-1795).
‘Don Giovanni’ genoot al snel een grote populariteit in Nederland:
“In het tijdperk 1803-1809 werd de Don Juan er in vier talen (Hoogduitsch, Fransch, Italiaansch en Nederlandsch) ten tooneele gebracht en zelfs werd het door meer dan één gezelschap gelijktijdig in studie genomen” (Tijdschrift De Gids; P.N. van Kampen & zoon, Amsterdam 1897).