© Hans van den Bogaard
Amsterdam, 7 november 2014

DNO ‘Dialogues des Carmélites’ houdt hoofd boven water

MUZIKAAL

1. Is DNO trouw aan de muziek of zijn er veranderingen?
– De Nationale Opera (DNO) herneemt de 18 jaar oude productie van de opera ‘Dialogues des Carmélites‘ (1957) van Francis Poulenc (1899-1963). Aanleiding is het 50-jarig bestaan van DNO en in die 50 jaren was de creatie van ‘Dialogues des Carmélites’ het beste exportproduct van DNO. De opera wordt integraal gespeeld zonder de gebruikelijke coupures in de eerste akte. ****

2. Zijn de zangers rollendekkend?
– De zang in ‘Dialogues des Carmélites’ staat en valt met de dictie en verstaanbaarheid. Ster van de avond is de Franse sopraan Sabine Devieilhe, die Sœur Constance al in Lyon vertolkte. Zij zingt en speelt iedereen in deze uitvoering weg en het zal niet lang meer duren voordat zij in alle grote operahuizen van de wereld zingt. De Canadese sopraan Adrianne Pieczonka zong Lidoine al in Toronto en klinkt stralend, helder en beheerst, ook al doorstaat zij Poulencs toets van de pianissimo hoge A op “Sancta Maria” niet. De 67-jarige Duitse mezzosopraan Doris Soffel zong Croissy al in Stuttgart en maakt de woorden van de oude Prieure bevattelijk. Sally Matthews en Michelle Breedt vertolkten hun rollen vier jaar geleden al in het Theater an der Wien en deze productie verscheen op CD. Derhalve had men bij DNO kunnen weten dat Matthews als Blanche vocaal onrustig en onverstaanbaar is en meer klinkt als de moeder van Blanche. En ook Breedt heeft een onduidelijk dictie en mist power als Mère Marie. Kortom, opnieuw een eenvoudige copy-paste van zangers uit andere producties ongeacht of ze wel of niet geschikt zijn voor hun partij. ***

3. Is de dirigent betrokken bij het podium?
– Dirigent Stéphane Denève heeft goed contact met de zangers, maar mist drive waardoor de flow van het drama ontbreekt. **

4. Vormen de (koor- en) orkestleden onderling en samen een eenheid?
– Denève laat het grote Residentie Orkest traag, bloedeloos en gammel spelen. De koperblazers hadden waarschijnlijk nog regenwater in hun instrumenten. **

DRAMATURGISCH
5. Hoe is de esthetiek en functionaliteit van de vormgeving?
– De producties van regisseur Robert Carsen (Toronto, 1954) zijn vaak intelligent, elegant en consequent en storen niet. Het decor van deze ‘Dialogues des Carmélites’ is algemeen geldig en gelijkvormig, ofschoon akoestisch niet gunstig. ***

6. Wordt er een verhaal verteld?
– In dit eenvormige, schemerige decor krijgt ‘Dialogues des Carmélites’ een nostalgische en melancholische sfeer, maar zonder boventiteling kan een onvoorbereide bezoeker het verhaal niet volgen. **

7. Komt de enscenering overeen met het libretto?
– De enscenering zet zich niet af tegen het libretto (in tegenstelling tot vele producties die in de 18 jaren na deze enscenering bij DNO nog zouden volgen). De onthoofding van de nonnen in de finale krijgt evenwel een heel bijzondere choreografie. ***

8. Hoe is de integratie regie – muziek?
– Carsen is een muzikale regisseur. Hij weet met clair-obscur de atmosfeer van de scènes uitstekend te treffen. Zijn enscenering benadrukt echter het beheerste en adynamische van het scenario en doet niet veel om het levendig te maken. ***

ALGEMEEN
9. Is de productie artistiek innovatief?
–  De enscenering van ‘Dialogues des Carmélites’ is inmiddels 18 jaar oud, doet klassiek aan maar is niet uit de tijd of verouderd. ***

10. Is de productie onderscheidend of spraakmakend?
– Deze creatie uit 1997 is het beste exportproduct van DNO van de afgelopen 50 jaren. Men zou zich bij DNO moeten afvragen waarom dit succes na 1997 niet meer is overtroffen. ***

11. Is er Nederlandse betrokkenheid bij de productie (zangers, regisseur, ontwerpers, dirigent)?
– Zeven bijrollen zijn bezet door Nederlandse zangers en dat is een hele prestatie. ****

12. Hoe is het bezoekersaantal in verhouding tot de zaalcapaciteit?
– De première was niet uitverkocht, ook al biedt DNO tegenwoordig op de dag van de voorstelling kaarten aan voor de helft van de prijs en kunnen medewerkers entreebewijzen kopen voor 10 euro. ****