***** Marijke Verduijn – De verliezers

Er is weinig bekend over het Nederlandse interneringskamp Vught na de Tweede Wereldoorlog. Journaliste Marijke Verduijn (1954) vroeg zich af wie de gedetineerden waren die na de oorlog in Vught gevangen zaten, wat het beleid was en hoe de uitvoering daarvan. Hoe het was om in Kamp Vught vast te zitten of te werken, hoe was het dagelijkse leven en bood het kamp wel bescherming? Verduijn deed jarenlang onderzoek naar het interneringskamp van september 1944 tot zijn sluiting  in januari 1949. Daarvoor raadpleegde zij archieven, kranten, dagboeken, processen-verbaal, gedichten, tekeningen en brieven en had interviews met oud-gedetineerden, bewakers en hun kinderen. Het resultaat beschrijft zij in ‘De verliezers; straf en heropvoeding in Kamp Vught 1944-1949’.

Verduijn schetst chronologisch een beeld van Kamp Vught. Na de bevrijding bood het kamp onderdak aan diverse mensen. Er waren collaborateurs, NSB’ers, kampbewakers, Nederlandse SS’ers, hun echtgenotes (soms zwanger) en kinderen, Nederlandse Rijksduitsers, Duitse burgers, maar ook onschuldige slachtoffers van valse aangiften, kwade geruchten en burenruzies. Een aangifte was snel gedaan en er was nauwelijks ruimte voor individuele beoordeling.

Landverraders en anderen werden na de oorlog al snel opgepakt om wraak van de bevolking te voorkomen. Degene die hen arresteerden en bewaakten dienden hen te beschermen, maar dit ontspoorde in Kamp Vught volledig. Weerloze gedetineerden werden gemarteld, bestolen en vernederd. Zo nu en dan uit wraak, want personeelsleden hadden soms geleden onder de daden van de mensen die zij bewaakten. Er was willekeur bij het bewakingspersoneel en tot september 1945 konden zij straffeloos hun gang gaan. Er was volop ruimte voor vergelding, genoegdoening en eigenrichting door het personeel. Lange tijd bleef er moedwil, corruptie en onzekerheid over de rechtsgang.

Verduijn schetst chronologisch een bijzonder en gedetailleerd beeld van Kamp Vught in vele korte paragraven. Elk onderwerp heeft zij minutieus onderzocht en er bevindt zich bij bijna elke zin wel een voetnoot. ‘De verliezers’ onthult een onbekende en beschamende bladzijde in de Nederlandse geschiedenis.

Paperback
september 2023
352 pagina’s
Uitgeverij Balans
ISBN 9789463822954
€ 29,95

***** Rémon van Gemeren – De kleine Couperus

De Nederlandse schrijver en docent Nederlands Rémon van Gemeren (1979) wijdde reeds tientallen publicaties aan Louis Couperus (1863-1923). Voor zijn nieuwste boek ‘De kleine Couperus; levenskunst volgens de excentrieke schrijver‘ reisde hij naar plaatsen die voor de Couperus belangrijk zijn geweest. Aan de hand van zijn reisverslag geeft Van Gemeren een beknopte samenvatting van de belangrijkste verhalen van en feiten over Couperus.

Tijdens zijn reis werd Couperus voor Van Gemeren een soort onzichtbare levensgezel, die hem naar Den Haag, Brussel, Parijs, Nice, Genua, Florence, Rome, Napels, Venetië, München en Dresden bracht. In het boekje onderzoekt Van Gemeren wie Couperus was. De mondaine en excentrieke Couperus zocht een antwoord op de menselijke tragiek en hoe we meer willen dan we kunnen krijgen. Zo stelt Van Gemeren vast dat in het leven en werk van Couperus de lichamelijke liefde uiteindelijk niet samenging en -gaat met de geestelijke liefde.

Couperus creëerde zeer veel verschillende personages en schetste ze met verbeelding, empathie en compassie. Maar er is altijd de menselijke tragiek. Niemand in zijn werk ontkomt aan het noodlot, dat het fundament vormt van zijn werk én leven. Bij het lezen en reizen maakt Couperus Van Gemenen dan ook weemoedig en somber. Er is geen geluk zonder leed, geen goed zonder kwaad. Een sympathiek boekje.

Paperback
juni 2023
88 pagina’s
Uitgeverij Atlas Contact
ISBN 9789045049304
€ 12,50

***** Kurt Tucholsky – Gripsholm

Vier jaar na het verschijnen van zijn roman ‘Schloss Gripsholm’ (1931) overleed de Duitse schrijver Kurt Tucholsky (1890-1935) na het innemen van een grote hoeveelheid slaappillen. Algemeen wordt aangenomen dat het hier ging om zelfmoord, maar volgens biograaf Michael Hepp zou het om een ongeluk gaan. Tucholsky werd begraven in het Zweedse stadje Mariefred, waar ook ‘Schloss Gripsholm’ zich afspeelt. ‘Schloss Gripsholm’ is nu – na ‘Kasteel Gripsholm’ (1966) en ‘Slot Gripsholm’ (1981) – in een nieuwe Nederlandse vertaling van Ard Posthuma uitgebracht als ‘Gripsholm; een kasteelroman’.

‘Gripsholm’ opent met vier brieven van Tucholsky en zijn uitgever Ernst Rowohlt over de opzet van de roman. Daarna vertelt de ik-persoon Kurt over zijn vakantie met zijn “prinses” op kasteel Gripsholm. Quasi-onbezorgd is er tijdens hun verblijf de vriendschap, de verliefdheid, de wandelingen, het eten en het geflirt in een spontane driehoeksverhouding. Als bij het kasteel een briefje van het meisje Ada wordt afgeleverd met een noodkreet over de toestanden op haar internaat, komen Kurt en zijn “prinses” in actie om haar te redden uit de klauwen van de sadistische directrice.

‘Gripsholm’ is een innemend, idyllisch, maar ook ijzingwekkend verhaal. Tucholsky’s nonchalance en onbezorgdheid in combinatie met zijn humaniteit tegenover een boosaardige buitenwereld zijn fascinerend. Als scherpziende waarnemer van de Duitse politiek onderkende Tucholsky de gevaren die in zijn tijd op de loer lagen. “Sie rüsten für die Reise ins Dritte Reich” schreef hij jaren voor de machtsovername van Hitler al. Het raakte Tuchowlsky diep dat zijn waarschuwingen in de wind geslagen werden en zijn pleidooi voor de republiek, democratie en mensenrechten geen effect had.

Als nawoord bevat de uitgave het gedicht ‘De man voor de spiegel’ dat Tucholsky onder het pseudoniem Kaspar Hauser – één van vele pseudoniemen – in 1928 schreef. Daarnaast zijn er fraaie illustraties van Wilhelm M. Busch.

Paperback
juli 2023
168 pagina’s
Uitgeverij Van Oorschot
ISBN 9789028232051
€ 22,50

**** Cees Nooteboom – Het Spaanse van Spanje

De Nederlandse schrijver Cees Nooteboom (1933) begon in de jaren vijftig aan de reisjournalistiek en vanaf die vroege jaren vijftig was hij al gefascineerd door Spanje. Zijn eerste van een grote serie reisverhalen voor Elsevier dateert uit 1957 en speelt in een dorp op Ibiza. Pas veel later zou hij de bundel ‘De omweg naar Santiago’ (1992) schrijven. Nooteboom heeft vele jaren van zijn leven in Spanje doorgebracht en rondgereisd. Een deel van de Spanjeartikelen die hij tijdens zijn reizen schreef – vanaf 1959 voor Elsevier, vanaf 1968 voor Avenue – verschijnen nu in het boek ‘Het Spaanse van Spanje; van Ibiza tot Santiago’.

‘Het Spaanse van Spanje’ bevat 55 verhalen en essays die Nooteboom tussen 1957 en 2001 optekende. Nooteboom toont het onbekende Spanje van de onbekende rijkdommen en de alledaagse mensen en beschrijft de veranderingen die het land in de tweede helft van de 20ste eeuw doormaakte. De lezer wordt meegenomen naar Pamplona met haar stierenrennen, Córdoba van de stierenvechter Manolete, Barcelona dat Couperus zo verveelde, Cádiz tijdens een luidruchtige processie, Santiago de Compostela met haar imposante kathedraal, maar ook naar kleinere bergdorpen en nog veel meer. Het zijn korte verhalen van doorgaans zo’n vijf pagina’s in Nootebooms bekende proza met volop beeldspraak in nagenoeg ieder zin.

Paperback
juni 2023
240 pagina’s
Uitgeverij De Bezige Bij
ISBN 9789403129099
€ 20,99

**** Steffie van den Oord – De vrouwen van Hendrik de Jong

De Nederlander Hendrik de Jong trouwde in 1893 in Londen met de Engelse Sarah Anna Juett, maar niet lang na het huwelijk verdween zij spoorloos. Haar vader vertrouwde het niet, ging naar de politie, maar intussen was Hendrik alweer gevlucht naar Nederland. Daar ontmoette hij Maria Schmitz, die kort daarna eveneens van de aardbodem verdween. De Jong werd gearresteerd, maar bij het ontbreken van de lichamen kon men De Jong niet veroordelen voor moord. Het publiek smulde van de berichtgeving in de pers en De Jong was zo populair dat er zelfs een beeld van De Jong in het Amsterdamse wassenbeeldenmuseum werd geplaatst. Na het proces ging De Jong op oude voet verder. Sommige vrouwen wisten te ontkomen, maar in 1898 ging het in Gent weer mis.

Historica, schrijfster en journaliste Steffie van den Oord (1970) raakte gefascineerd door de verhalen over Hendrik de Jong. Hoe wist “de man met de indringende, bijna witte ogen” de vrouwen in Amsterdam, Gent, Londen en Boston aan zich te binden en wie waren deze vrouwen, die De Jong al dan niet liet verdwijnen? Van den Oord onderzocht krantenartikelen, rechtbankstukken en rijksarchieven en vond nieuw materiaal. In ‘De vrouwen van Hendrik de Jong; een historische roman’ doen de vrouwen, hun familieleden en naasten in fictieve romanvorm zelf verslag over de gebeurtenissen, de één boeiender dan de ander. Nu eens vanuit de ik-figuur, dan weer in de derde persoon krijgen zij een stem, leggen zij een getuigenis af en komen zij tot leven.

Paperback
mei 2023
272 pagina’s
Uitgeverij Querido
ISBN 9789021464701
€ 22,99

***** Didier Conrad & Fabcaro – Asterix; 40. De Witte Iris

‘Asterix’ is een Franse stripreeks met in de hoofdrol de gelijknamige Galliër, die is bedacht door de Franse tekenaar Albert Uderzo (1927-2020) en scenarioschrijver René Goscinny (1926-1977). De serie wordt uitgebracht in meer dan 70 landen en vertaald in meer dan 100 talen. Van de albums zijn in totaal ruim 350 miljoen exemplaren verkocht, waarmee ‘Asterix’ de bestverkochte stripreeks van Europa is.

Het eerste verhaal ‘Asterix de Galliër’ werd uitgebracht in afleveringen in een Frans stripblad, waarvan de eerste aflevering in 1959 verscheen. Het gelijknamige album kwam uit in 1961. Na het overlijden van scenarist Goscinny ging tekenaar Uderzo alleen door met het uitbrengen van nieuwe verhalen. Uderzo liet in 2009 weten dat hij de groep Hachette Livre de toestemming gaf de strip ook na zijn dood voort te zetten en gaf – vanwege arthrose – in 2012 het stokje over aan tekenaar Didier Conrad en scenarist Jean-Yves Ferri. Hun eerste Asterix-album verscheen in oktober 2013.

In augustus 2023 verscheen voor het eerst in twee jaren weer een nieuw album in de reeks. Voor dit veertigste album ‘L’iris blanc’ tekende opnieuw Conrad, verzorgde Thierry Mébarki de inkleuring en werkte voor het eerst Fabcaro (Fabrice Caro) als scenarist mee. Nu twee maanden later is het album al in het Nederlandse vertaling van Margreet van Muijlwijk uitgegeven als ‘De witte iris’.

Het verhaal gaat over het gedachtengoed van de Witte Iris, de nieuwste trend rond positief denken. De hoofdarts van Caesars leger overtuigt de generaal dat zijn soldaten met deze lifestyle niet langer door angst verlamd raken en betere krijgers zullen worden. Zijn leefregels brengt de positiviteitsarts tevens naar het dorp van Asterix en Obelix, maar de guru blijkt niet alleen goede bedoelingen te hebben… Een actueel thema met alle bekende gebruiken van het Gallische dorp.

oktober 2023
48 pagina’s
Uitgeverij Hachette Livre/Goscinny Uderzo
ISBN 9782017253020
€ 6,95 (softcover)

***** Carlos Rafael Duarte & Clotilde Bruneau – Herakles; 3. De apotheose van de halfgod

De stripverzameling ‘De wijsheid van mythes’ is ontstaan op initiatief van Luc Ferry, een Franse filosoof en voormalig minister van onderwijs. Hij heeft Grieks mythologische verhalen herschreven en is daarbij trouw gebleven aan de originele teksten van onder anderen Homerus en Plutarchus. Voor het laatste deel van de drieluik over de Griekse halfgod Herakles ‘Herakles; 3. De apotheose van de halfgod’ werkte de Franse scenariste Clotilde Bruneau opnieuw – net als in deel 2 ‘De twaalf werken’ – samen met de Braziliaanse tekenaar Carlos Rafael Duarte.

In dit derde deel voltooit Herakles nog de laatste twee van zijn twaalf werken. In de onderwereld ontmoet hij Meleagros – de overleden zoon van de koning Oineus van Kalydon – en belooft hem om beschermheer van de stad te worden en Meleagros’ zus Deianeira tot zijn vrouw te nemen. Wanneer Herakles in Kalydon aankomt, verneemt hij van Oineus dat hij hem Deianeira pas schenkt als Herakles de riviergod Acheloos, die ook dingt naar de hand van Deianeira, heeft verslagen.

Geboeid duikt men onder in het godenverhaal van Herakles. De kleuren van Duarte zijn fraai intensief en ruimtelijk en het naakt is expliciet. De inkleuring is opnieuw van Ruby en de Nederlandse vertaling weer van Dieter Van Tilburgh.

oktober 2023
56 pagina’s
Uitgeverij Daedalus
ISBN 9789463946520
€ 10,95 (softcover)

***** Andres José Mossa / Fabrizio Lo Bianco / Alexandre Dumas – Grote klassiekers uit de literatuur in strips; 5. De drie musketiers

In de reeks ‘Literaire klassiekers in beeld’ worden populaire boeken en de best verkochte romans ter wereld verstript en in de serie is nu deel 5 als softcover ‘De drie musketiers’ van Alexandre Dumas (1802-1870) verschenen. Het verhaal en de teksten zijn van de Italiaanse scenarist en schrijver Fabrizio Lo Bianco (1971), voor de tekeningen zorgde de Venezuelaanse illustrator Andres José Mossa (1975) en de inkleuring verzorgde Minte Studio.

‘De drie musketiers’ is een roman uit 1844, waarvan Dumas reeds het verhaal als feuilleton voor de Parijse krant ‘Le Siècle’ had gepubliceerd. Het verhaal speelt zich af in 1627 en gaat over de avonturen van de jongeman d’Artagnan. Onder het bewind van Franse koning Louis XIII werkt hij met de drie ervaren musketiers Aramis, Athos, en Porthos – een eregarde voor de koning – samen tegen de agenten van de geduchte kardinaal de Richelieu. Hun beroemde motto: “Eén voor allen en allen voor één”.

‘De drie musketiers’ is één van de meest vertaalde en verfilmde boeken ter wereld en krijgt hier in stripvorm een fraai geconcentreerde vertelling. Het is een schitterend avonturenverhaal dat de tand des tijds heeft doorstaan. Achterin de uitgave is een historisch dossier met zeven pagina’s van de Tunesisch-Franse journaliste, schrijfster en vertaalster Françoise Langrognet (1940) opgenomen. De Nederlandse vertaling is opnieuw van Vincent Hoberg.

oktober 2023
56 pagina’s
Uitgeverij Dark Dragon Books
ISBN 9789464603682
€ 10,95 (softcover)

**** Alain Janolle / Jérome Félix / Maurice Leblanc – Arsène Lupin; 2. Arsène Lupin tegen Sherlock Holmes 1/2

De Franse schrijver Maurice Leblanc (1864-1941) publiceerde tussen 1905 en 1941 17 romans, 39 novelles en 5 toneelstukken waarin de gentleman inbreker Arsène Lupin voorkomt. Lupin wordt ook wel de Franse Sherlock Holmes genoemd, ofschoon Lupin misdaden pleegt en Holmes – in Leblancs boeken vanwege copyright Herlock Sholmes genoemd – ze oplost. Naar aanleiding van de Netflix-serie ‘Lupin’ (2021) verschijnen diverse werken over de ‘Arsène Lupin; gentleman inbreker’ en is nu een gelijknamige stripreeks in Nederland gelanceerd.

‘Arsène Lupin tegen Herlock Sholmes’ (1908) was het tweede boek van Leblanc, bevat twee verhalen en verscheen in 2022 en 2023 in twee delen als Franstalige stripvorm. Het eerste deel is nu in een Nederlandse vertaling van Mariella Manfré uitgebracht als ‘Arsène Lupin tegen Sherlock Holmes’. In Normandië wordt de interesse van Arsène Lupin gewekt wanneer hij verneemt dat een alchemist het geheim van de transformatie van lood in goud zou hebben ontdekt. De charmante, aalgladde dief wordt echter op de hielen gezeten door Sherlock Holmes. Aan de oevers van de Seine vindt de ultieme confrontatie plaats tussen de detective en de dief.

De Franse scenarist Jérome Félix (1972) bewerkte het wervelende verhaal, waarin de verwikkelingen zich in een razende vaart voltrekken. Félix’ landgenoot en illustrator Alain Janolle (1968) maakte ongedwongen tekeningen, waarin de animositeit tussen de twee iconische personages centraal staat. De inkleuring is van Delf. Ten slotte is er een interessant dossier over de geschiedenis van Lupin en Holmes van vier pagina’s door René Pulsani. Het is nog niet bekend wanneer het laatste deel van dit tweeluik zal worden uitgebracht.

augustus 2023
64 pagina’s
Uitgeverij Dark Dragon Books
ISBN 9789464601367
€ 10,95

**** Benoît Dellac /  Vincent Brugeas / Emmanuel Herzet – De Weg van het Zwaard; 1. Fratres furentes

Van de bekende Franse tekenaar Benoît Dellac (1982), zijn landgenoot en scenarist Vincent Brugeas (1985) en diens Belgische collega Emmanuel Herzet (1973) verscheen dit jaar een nieuwe historische serie ‘La voie du glaive’. In een Nederlandse vertaling van The house of BOOM! verschijnt de serie als ‘De weg van het zwaard’, waarvan nu het eerste deel ‘Fratres furentes’ is uitgebracht.

De furieuze broers Lento en Sutura zijn beroemde showvechters in de arena van Ravenna ten tijde van de Flavische dynastie. Sutura is de impulsieve van de twee en Lento is de strateeg. De toekomst lacht hen toe, want ze zijn geselecteerd voor de spelen in het Colosseum van Rome. Om echter hier en daar een duit te verdienen, begeven zij zich ook buiten het legale circuit. Als de patriciër Caecilius hun diensten vraagt om zijn zakelijke concurrent en legionair Attilius een lesje te leren, blijkt werkelijkheid anders dan show en moet er worden gevochten op leven en dood.

De gevechten zijn door Dellac – inkleuring Denis Béchu – fraai cinematografisch weergeven en het scenario van Brugeas en Herzet biedt een spannend verhaal voor wat nog kan komen. Onduidelijk is hoeveel delen er worden uitgebracht en wanneer de volgende delen zullen verschijnen.

oktober 2023
56 pagina’s
Uitgeverij Le Lombard
ISBN 9789086771523
€ 9,99