Arjen Dijkstra – De Hemelbouwer *****

De wolkammer en hobby-astronoom Eise Eisinga (1744-1828) bouwde aan het einde van de 18e eeuw in de universiteitsstad Franeker het toentertijd mooiste en best werkende model van het zonnestelsel. Dit Planetarium maakte hem wereldberoemd. Daarna raakte hij betrokken bij een politieke opstand, moest vluchten, belandde in de gevangenis, werd verbannen, maar kon ten tijde van de Bataafse Revolutie terugkeren. Tot nu toe gaven diverse biografieën van Eisinga een geromantiseerd beeld als een eenvoudige ambachtsman en autodidact, die in stilte en alleen zijn Planetarium bouwde.

Een andere beeld van Eisinga kwam naar voren toen de historicus Arjen Dijkstra (Dokkum, 1979) – directeur van het Universiteitsmuseum te Groningen – tientallen, voorheen onbekende brieven en bronnen over het leven van de Hemelbouwer bestudeerde. In zijn boek ‘De Hemelbouwer; Een biografie van Eise Eisinga’ schetst hij dit portret. Eisinga leek wellicht eenvoudig, maar zijn economische en sociale situatie was goed. Hij was zeker geen autodidact en ook geen wonderkind, maar hij was talentvol en kreeg les van universitaire docenten. Verder plaatst Dijkstra vraagtekens bij de verhalen over de aanleiding tot de bouw van het Planetarium en weerlegt hij beweringen dat Eisinga bij de aanleg geen hulp zou hebben gehad en niemand ervan wist. Dijkstra situeert bovendien het levensverhaal van Eisinga in de politieke en wetenschappelijke context van diens tijd. Daarnaast is aan de binnenzijde van de stofomslag het Planetarium zeer fraai afgebeeld.

Hardcover
oktober 2021
200 pagina’s
Uitgeverij Noordboek
ISBN 9789056157890
€ 22,50

Dominique Roques – De geurenverzamelaar *****

Een sourcoer is iemand die over hele de wereld reist om geuren bij hun bronnen op te zoeken en in te kopen. De Fransman Dominique Roques is zo’n sourcoer en eerder dit jaar werden in Frankrijk reisverslagen van hem gepubliceerd in zijn eerste boek ‘Cueilleur d’essences’. Nu al is dit boek in het Nederlands vertaald door Maartje de Kort en uitgegeven als ‘De geurenverzamelaar’.

Roques vertelt in 18 hoofdstukken over zijn 30-jarige ervaring met de grondstoffen voor parfums. Zijn aanstekelijke reportages brengen de lezer naar de edele lavendel uit de Provence, de unieke en frisse bergamot van Reggio Calabria, de leerachtig en donkere patchoelie in Indonesië, de duurdere en warmere vetiver op Haïti en nog vele andere ingrediënten en gebieden. Roques beschrijft volgens welke eeuwenoude tradities de bomen, planten en grassen worden kweekt, hoe en door wie de extracten eruit worden gewonnen en hoe ingewikkeld het is om de kwaliteit ervan op peil te houden.

Tegelijkertijd besteedt Roques veel aandacht aan de impact van de productie op het milieu, de ethische kant van de relatie met de agrarische gemeenschappen en op welke wijze de parfumindustrie daaraan bijdraagt. ‘De geurenverzamelaar’ is een fascinerend boek, waarin geuren op een bijzondere manier tot leven komen.

Paperback
september 2021
280 pagina’s
Uitgever Balans
ISBN 9789463821636
€ 22,99

Gabriele Tergit – Over de lente en de eenzaamheid *****

Gabriele Tergit (1894-1982) was de Saskia Belleman van de jaren twintig en dertig. De Berlijnse journaliste werd beroemd door rechtbankverslagen die zij tussen 1924 en 1933 schreef voor dagbladen. Vorig jaar verschenen ruim 100 korte verslagen en verhalen van Tergit in het boek ‘Vom Frühling und von der Einsamkeit: Reportagen aus den Gerichten’, samengesteld en van een nawoord voorzien door Nicole Henneberg. Dit boek is nu vertaald door Jan Bert Kanon, Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen en uitgebracht onder de titel ‘Over de lente en de eenzaamheid; Berlijnse rechtbankverslagen, 1924-1933’.

De zeer korte artikelen zijn verslagen, vertellingen, geschiedenissen en miniatuurnovellen van soms één tot zo’n vijf pagina’s. Het zijn essays over de zittingen, vonnissen en personages. Daarnaast bieden zij een blik achter de schermen van de staatsmacht en vertellen de verhalen achter de processen, beschrijven de sfeer en schetsen verdachten en rechters. Tergit keek vooral naar de maatschappelijke en psychologische details. Zij biedt scherpzinnige observaties met helderheid, onderkoelde humor, grote vertelkracht en veel aandacht voor details. Vaak biedt zij met een enkele, veelzeggende zin niet alleen de kern, maar ook de sfeer van het proces. Zo bevat het verhaal ‘Wie schiet er uit liefde’ de zin “Een bijl of dolk wijzen op woede of bruutheid, voor een revolver volstaat droefheid”.

Indringend beschrijft Tergit de sociale ellende en verslechterende situatie van het interbellum. Vanaf 1927 treden in de verslagen steeds meer de dreigende atmosfeer en het klimaat van geweld op de voorgrond. Zo beschrijft zij de sympathie van de rechter voor rechtse vechtersbazen in ‘Maandag en donderdag knokdag’. De Joodse Tergit kreeg begin jaren dertig steeds minder artikelen in de dagbladen. Na haar kritische analyse over het meineedproces tegen de oud-directeur van de Berlijnse verkeersmaatschappij ‘Brolat’ in 1933 werd zij gearresteerd, vluchtte naar Palestina en verbleef uiteindelijk in ballingschap in Londen. ‘Over de lente en de eenzaamheid’ laat zich lezen als een unieke, politieke kroniek en een sociale geschiedschrijving van het interbellum.

Paperback
september 2021
320 pagina’s
Uitgeverij van Maaskant Haun
ISBN 9789083095912
€ 22,99

Willemijn van Dijk – De Italiaanse prinses *****

Prinses Marianne van Oranje-Nassau was de jongste dochter van Koning Willem I en de enige Oranje-telg van wie een buitenechtelijk kind bekend is. Tevens is zij één van de weinige adellijke dames in de geschiedenis die een buitenechtelijk kind na de geboorte niet afstond. Oudhistoricus en schrijfster Willemijn van Dijk (1984) vertelt in ‘De Italiaanse prinses; Het rusteloze leven van Marianne van Oranje-Nassau’ het levensverhaal van deze vergeten prinses.

Er bestaan al meerdere traditionele biografieën over Marianne van Oranje-Nassau, maar Willemijn van Dijk heeft het verhaal opgeschreven in de vorm van een roman. Hierin veroorlooft zij zich gefantaseerde waarheden en vrijheden en houdt zij de grens tussen feit en fictie opzettelijk vaag. ‘De Italiaanse prinses’ brengt het onconventionele leven van deze moedige prinses en haar opstandige denkbeelden fraai tot leven. Een kroniek over onafhankelijkheid, dapperheid, ambities en geluk.

Paperback
oktober 2021
320 pagina’s
Uitgever Ambo|Anthos
ISBN 9789026352188
€ 22,99

Frank Meester – Waarom we de wereld niet rond kunnen krijgen *****

Dat niet alles in het leven zo strikt kan zijn als wij wellicht zouden willen, laat de Nederlandse filosoof Frank Meester (1970) zien met zijn nieuwe boek ‘Waarom we de wereld niet rond kunnen krijgen; Pleidooi voor inconsequentie’. Hij toont aan de hand van theorieën van Gödel, Kant, Wittgenstein, Camus, Sartre, Butler en vele anderen aan, dat het niet in alle situaties steeds zal niet lukken om consequent en consistent te zijn.

Meester zet begrijpelijk en helder uiteen dat – hoe goed wij ook proberen alles samenhangend en logisch te maken – er telkens iets zal zijn dat niet aan de regels voldoet. Hij geeft dan ook het advies meer onbevangen in het leven te staan. ‘Waarom we de wereld niet rond kunnen krijgen’ is een pleidooi om niet alles in het leven te ernstig op te vatten.

Paperback
september 2021
240 pagina’s
Uitgever Ten Have
ISBN 9789025909147
€ 20,99

Simone Weil – Waar strijden wij voor? *****

De Frans-Joodse filosofe Simone Weil (1909-1943) was politiek actief vanuit een sterk besef voor rechtvaardigheid. Een jaar voor haar overlijden aan tuberculose schreef zij in Londen – waar zij begin jaren 40 na haar vlucht uit Parijs verbleef – een tiental essays, waarin zij haar toekomstvisie gaf over de samenleving na de Tweede Wereldoorlog. In ‘Waar strijden wij voor? Over de noodzaak van anders denken’ zijn nu drie essays vertaald door Jan Mulock Houwer, die er tevens een inleiding en nawoord bij schreef.

In het eerste essay ‘De persoon en het heilige’ stelt Weil dat de persoon in de gemeenschap het geluid van zijn eigen ziel nauwelijks nog hoort. Zij vindt dat de persoon vooral warme stilte nodig heeft om zich niet in de gemeenschap te verliezen. In het tweede essay ‘Strijden wij voor rechtvaardigheid?’ koppelt Weil rechtvaardigheid aan liefdeswaanzin. Voor een betere wereld is volgens haar namelijk alleen de liefde redelijk en doet alleen zij mededogen ontstaan. In het laatste essay ‘Studie voor een verklaring van de verplichtingen tegenover de mens’ bespreekt Weil ten slotte de behoeften van de menselijke ziel. Aan de behoeften is slechts dan voldaan als broederschap, vreugde, schoonheid en geluk opbloeien.

In haar essays strijdt Simone Weil voor rechtvaardigheid niet zozeer op een sociaal functioneel plan, maar op het niveau van de bezieling van de mens. Haast bezeten probeert zij alle facetten van de mens en de gemeenschap te verklaren en haar woorden zijn hierbij zo nu en dan enigszins neerbuigend. Maar haar denkbeelden zijn nog altijd actueel voor onze wereld waar door continue en overmatige stimuli van buitenaf soms nauwelijks nog stilte te vinden is.

Paperback
oktober 2021
108 pagina’s
Uitgever IJzer
ISBN 9789086842445
€ 16,50

Margot Vanderstraeten – Minjan ****

In haar boek ‘Mazzel tov; mijn leven als werkstudente bij een Orthodox-joodse familie’ (2017) vertelde de Belgische schrijfster Margot Vanderstraeten (1967) het verhaal over opgroeiende kinderen in een orthodox-Joods milieu van Antwerpen, gezien door de ogen van de niet-Joodse auteur. Dit boek werd bekroond met de E. Du Perronprijs en vertaald naar het Pools, Hongaars, Tsjechisch, Frans en Engels.

Na het verschijnen van dit boek ontmoette Vanderstraeten talrijke andere personen uit de orthodox-Joodse gemeenschap. In haar nieuwe boek ‘Minjan; Mijn orthodox-joodse ontmoetingen na Mazzel tov’ beschrijft zij deze nieuwe ontmoetingen. Zo treffen wij onder anderen de altijd vriendelijke chefkok Mosje Hoffman van restaurant Hoffy’s, de autistische fotograaf Dan Zollmann en de ultraorthodoxe moeder Esther Apfelbaum. ‘Minjan’ vertelt nu eens luchtig, dan weer serieus, maar te allen tijd oprecht, betrokken en respectvol over het bijzondere leven van de orthodoxe Joden in Antwerpen.

Paperback
september 2021
304 pagina’s
Uitgever Atlas Contact
ISBN 9789045043890
€ 22,99

Lévi Weemoedt – Het nut van Lodesteijn ****

De Nederlandse schrijver Lévi Weemoedt (1948) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde, was docent Nederlands in Vlaardingen en tevens als medewerker verbonden aan het Algemeen Dagblad. In 1977 debuteerde hij met zijn gedichtenbundel ‘Geduldig lijden’. In zijn nieuwste boek ‘Het nut van Lodesteijn’ ontmoeten we opnieuw de leraar klassieke talen Lodesteijn uit Weemoedts ‘De ziekte van Lodesteijn’ (1986).

In ‘Het nut van Lodesteijn’ wordt de docent na een conflict op school ontslagen en vindt hij ondanks diverse inspanningen geen nieuwe baan. Na omzwervingen naar een Frans kerkhof en een Belgische abdij belandt hij uiteindelijk weer thuis, maar de verlatenheid en het gevoel van onbeduidendheid blijft. De novelle evalueert Lodesteijns levensfase met veel verschillende invalshoeken en past in Weemoedts oeuvre van tragikomische korte verhalen en gedichten.

Hardcover
september 2021
176 pagina’s
Uitgever Nijgh & van Ditmar
ISBN 9789038810645
€ 17,50

Menachem Kaiser – De nalatenschap ***

De journalist Menachem Kaiser (1985) werd geboren in Toronto en studeerde creatief schrijven aan de Universiteit van Michigan. Eerder dit jaar verscheen van zijn hand het boek ‘Plunder’ dat nu al in Nederlandse vertaling van Fred Hendriks is uitgebracht als ‘De nalatenschap’.

Kaiser besloot in 2015 om een huis in de Poolse stad Sosnowiec terug te vorderen dat voor de Tweede Wereldoorlog van zijn Joodse grootvader was geweest. Zijn grootvader, die als enige van zijn familie de Sjoa overleefde en na de oorlog emigreerde, had dit zelf al lange tijd tevergeefs geprobeerd. Kaiser reisde af naar Polen en zijn lotgevallen heeft hij opgetekend in ‘De nalatenschap’.

‘De nalatenschap’ is niet slechts een zoektocht naar de geschiedenis van een familie. Er zijn diverse verhaallijnen en avonturen, die door elkaar heenlopen en door Kaiser dikwijls zeer uitvoerig worden behandeld. Het boek is vooral dan interessant wanneer Kaiser vragen opwerpt over zijn eigen motiveringen voor de zoektocht en wat onteigening van Joodse bezittingen bij nabestaanden eigenlijk teweegbrengt.

Paperback
september 2021
320 pagina’s
Uitgever Thomas Rap
ISBN 9789400408821
€ 23,99

Alessandro Barbero – Dante ***

Vorig jaar verscheen van de Italiaanse historicus Alessandro Barbero (1959) het boek ‘Dante’ dat nu in Nederlandse vertaling van Etta Maris is uitgebracht. Het boek onderzoekt de carrière van de Italiaanse schrijver, filosoof en politicus Dante (1265-1321), die bekend werd door zijn gedicht ‘La divina commedia’ over een reis door het hiernamaals.

‘Dante’ is geen traditionele biografie, want in plaats van een chronologisch overzicht van Dantes leven selecteert Barbero een aantal onderwerpen uit diens leven. Zo schetst hij een beeld van diens jeugd als de zoon van een uitbuiter, Dantes dromen om deel uit te maken van de edelen en schrijvers, zijn carrière in de corrupte politiek, zijn daaropvolgende ballingschap en zijn ervaringen tijdens het verblijf van Hendrik VII in Italië. In het boek onderzoekt en weerlegt Barbero vooral eerdere argumenten en veronderstellingen over Dantes leven. ‘Dante’ is dan ook een academisch werk geworden met dikwijls lange zinnen, die het lezen niet altijd vergemakkelijken.

Paperback
september 2021
384 pagina’s
Uitgever Athenaeum
ISBN 9789025313432
€ 27,50