oktober 2017

De biografie ‘Paul Abraham; Der tragische König der Operette’ van Klaus Waller is nu in een herziene editie uitgebracht.

Met ‘Viktoria und ihr Husar’, ‘Die Blume von Hawaii’ en ‘Ball im Savoy’ vierde de Hongaarse operettecomponist Paul Abraham (1892-1960) begin jaren dertig bruisende successen in Berlijn, Wenen, Parijs en Londen.

Een volledige biografie van Paul Abraham bestond er tot 2014 nog niet. In de jaren vijftig had de Hongaarse regisseur András Kalmár wel al een levensloop over Paul Abraham in steekwoorden geschreven voor de Universiteitskliniek in Hamburg, waar Abraham na zijn terugkeer naar Duitsland opgenomen werd, maar pas in 2014 verscheen het boek ‘Paul Abraham; Der tragische König der Operette’ van de auteur Klaus Waller. Dat boek is nu voor de tweede druk herzien met aanvullend materiaal.

Waller onderzocht voor zijn biografie met name documenten over het vroege leven van Abraham in Hongarije, over diens successen in Europa begin jaren dertig en over het leven van de Joodse componist in ballingschap in New York. De schrijver duidt zijn bronnen uiteindelijk met de vermelding van 311 voetnoten. Het onderzoek was lastig aangezien er geen getuigen van het leven van Paul Abraham meer in leven zijn en het speurwerk werd gecompliceerd door het feit dat Abraham en zijn tijdgenoten het zelf met de waarheid niet zo nauw namen. Meer dan eens weet Waller in het boek de vele verzinsels van en over Abraham te weerleggen.

Na 2014 vond Waller nieuw materiaal, waarvan het belangrijkste informatie betreft de familie van Abraham, de kwestie van zijn geboorteplaats, het plagiaatproces tegen Michael Krasznay-Krausz, de opvoering van ‘Billie et son Équipe’ in Parijs en de rol van Abraham als beursspeculant voor kunstenaars begin jaren twintig.

Waller schetst de carrière van Abraham met een strakke spanningsboog. Al in de jaren twintig vierde Abraham successen in Boedapest. Zo beleefde zijn operette ‘Der Gatte des Fräuleins’ al in 1928 in het Hongaars haar première in Boedapest met de 16-jarige Martha Eggerth. Abraham brak door met de premières in Leipzig en Berlijn van ‘Viktoria und ihr Husar’ (met Louis Treumann en Anny Ahlers), ‘Die Blume von Hawaii’ (met Alfred Jerger en Anny Ahlers) en ‘Ball im Savoy’ (met Gitta Alpár), maar onmiddellijk daarna was het in 1932 met zijn succes gedaan.

Na de machtsovername door de Nazi’s moest Abraham vluchten uit Berlijn. In Hongarije en Wenen werkte hij tussen 1933 en 1939 mee aan verfilmingen van zijn werken en schreef hij nog een aantal minder succesvolle operettes. Uiteindelijk belandde hij na een kortdurend verblijf in Parijs in 1939 en 1940 via Cuba in New York. In dit vermeende muziekparadijs componeerde Abraham nog een paar werken, maar vonden zijn operettes geen weerklank.

Bij Abraham openbaarden zich in New York de dementiële symptomen van neurosyfilis, waarbij hij begon te fantaseren. Zo zou hij – zoals altijd gekleed met witte dirigeerhandschoenen – op straat in Manhattan tussen de auto’s een denkbeeldig orkest hebben gedirigeerd. Tenslotte belandde Abraham voor de duur van tien jaren in een psychiatrische inrichting. In 1956 werd hij naar Duitsland teruggehaald en in een psychiatrische kliniek in Hamburg opgenomen. Waller vermeldt het bittere feit dat Abraham daar onder toezicht stond van prof. Hans Bürger-Prinz, die in de Tweede Wereldoorlog voor de Nazi’s aan simulanten insulineshocks zou hebben toegediend.

In de herziene editie van ‘Paul Abraham; Der tragische König der Operette’ staat nog steeds een aantal kleine drukfouten, waaronder “Ezählungen” (pag 14), Anni Ahlers (pag 80), “an an diesem Abend” (pag 114), Jane Powel (pag 161), Barry Kosky (pag 164), “63 year old white mal” (pag 168), “Bundesnnenministerium” (pag 179), etc. ‘Ball im Savoy’ werd in Londen niet in 1936 (pag 154), maar in 1933 opgevoerd – de Britse filmversie dateert uit 1936 – en in de CV staat dat Abraham overleed na een operatie, terwijl de biografie als doodsoorzaak een opgehoogde morfinedosis vermeldt. Helaas bevat het boek geen foto’s.

In een interessante bijlage vertelt muziekwetenschapper Henning Hagedorn over de overgeleverde partituren van Abraham. Verder is er een CV, een overzicht van Abrahams operettes en films, een beschrijving van het gebruikte materiaal en archieven en een personenindex.

‘Paul Abraham; Der tragische König der Operette’ is een fascinerende, maar ook treurige biografie. Een kleine troost is het dat zijn operettes in Duitsland steeds meer opvoeringen beleven, waarvan voor Nederlandse liefhebbers de productie van ‘Ball im Savoy’ in oktober 2017 te Koblenz noemenswaardig is.

Books on Demand
2017, €15.00
ISBN 9-783743-143289
242 blz, Paperback