juli 2016

‘My Guardian Demon; Letters of André Tchaikowsky & Halina Janowska 1956-1982’ is een boek met briefwisselingen tussen de Poolse componist en pianist André Tchaikowsky en de Poolse schrijfster Anita Halina Janowska. De Poolse versie is inmiddels bezig aan de derde editie en voor het eerst is het boek nu in Engelse vertaling verschenen. Het is een opzienbarend en hartroerend boek.

André Tchaikowsky (1935-1982) werd als Robert Andrzej Krauthammer in een Joods gezin geboren. Nadat de Nazi’s Polen waren binnengevallen woonde het gezin vanaf de herfst van 1940 in het Getto van Warschau. In 1942 werd de 7-jarige Robert het getto uitgesmokkeld, kreeg de valse identiteitsnaam Andrzej Czajkowski en dook onder bij zijn grootmoeder Celina. Zij werden opgepakt tijdens de Opstand van Warschau van 1944 en naar het concentratiekamp Pruszków gedeporteerd, waar zij in 1945 werden bevrijd. Andrzejs moeder werd in 1942 in het getto van Warschau opgepakt en kwam om in het concentratiekamp Treblinka. In 1955 was Andrzej de jongste laureaat van het Fryderyk Chopin Piano Concours. Een jaar later won hij de derde prijs op het Koningin Elisabeth Concours in Brussel, waar de tweede prijs ging naar zijn latere geliefde John Browning. Tchaikowsky besloot niet terug te keren naar Polen en leefde uiteindelijk in Engeland. Behalve piano was compositie zijn grote roeping. Eén van zijn belangrijkste werken is de opera ‘The Merchant of Venice’, die postuum in 2013 tijdens de Bregenzer Festspiele zijn wereldpremière beleefde. Op zijn 46ste overleed Tchaikovsky aan darmkanker. Met zijn demonisch gevoel voor humor doneerde hij zijn schedel aan de Royal Shakespeare Company. Daar werd de hersenkas in 2009 voor het eerst gebruikt tijdens een opvoering van ‘Hamlet’. De pianiste, criminologe en auteur Anita Halina Janowska (1933) werd geboren als Halina Wahlmann in Łódź en studeerde piano aan het Fryderyk Chopin Conservatorium in Warschau. Haar doctoraalscriptie in de criminologie in 1974 droeg de titel ‘Moorden en hun daders’. Voor haar autobiografische roman ‘Krzyżówka’ ontving zij in 1997 de Warszawskiej Premiery Literackiej.

‘My Guardian Demon; Letters of André Tchaikowsky & Halina Janowska 1956-1982’ vertelt het verhaal van deze twee opmerkelijke kunstenaars, die gescheiden werden door het IJzeren Gordijn. Tchaikowsky en Janowska waren twee buitengewone mensen, wier correspondentie ruim 25 jaren duurde. Zij ontmoetten elkaar op jonge leeftijd, maar daarna troffen zij elkaar nog slechts drie turbulente malen. Zij deelden hun liefde voor de muziek en hun bekoring voor de bijzonderheden van de menselijke natuur. Hun verhouding was intiem, intelligent en gevoelig, maar ook gecompliceerd, soms onstuimig, brutaal en pijnlijk. In hun briefwisseling tonen zij zich nu eens gefrustreerd en onredelijk, dan weer verrukt en verstandig, soms geestig, maar altijd ontroerend en eerlijk.

Janowska maakte voor het boek coupures in zowel haar eigen brieven als in die van Tchaikovsky en gaf die aan met (…). Deze censuur roept op sommige plaatsen echter vragen op. De vertaling uit het Pools van Jacek Laskowski is uitstekend met hier en daar wat kleine imperfecties en verder zijn er illustratieve voetnoten aangebracht onderaan de bladzijden.

‘My Guardian Demon’ is niet echt een biografie, maar wel onthullend als een levensbeschrijving van vooral Tchaikowsky. De briefwisseling leest haast als een heuse liefdesgeschiedenis van de twee kunstenaars en geeft een intieme blik op hun bijzondere band. Een uiterst opzienbarend en hartroerend boek!

Smith-Gordon Ltd, New Barnet
2015; €23,-
ISBN: 978-1854632494
240 blz, Paperback