Cristina Deutekom zingt Norma

De Nederlandse sopraan Cristina Deutekom was één van de vier grote naoorlogse Norma’s, naast Maria Callas, Joan Sutherland en Montserrat Caballé. Zij zong de titelrol ruim 150 keer. In tegenstelling tot de andere drie sopranen nam Cristina Deutekom de rol nooit in de studio op, ook al is haar vertolking interpretatief dramatischer dan die van Sutherland en muzikaal interessanter dan die van Caballé. Er zijn zo’n tien verschillende audio en video-opnamen van Cristina Deutekom als Norma bekend, waarvan een zestal op het internet worden aangeboden. Hieronder een overzicht.

Bregenz – augustus 1970 *****

Aldo Bottion (Pollione), Bianca Maria Casoni (Adalgisa), Paolo Washington (Oroveso); Bruno Bartoletti, dirigent
www.houseofopera.com

Dit is waarschijnlijk één van de eerste Norma’s van Cristina Deutekom en wat voor één! Haar stem is gedurende de hele voorstelling groot en rond en zij zingt gelijkmatig vooral in het middenregister. Ondanks enkele tekstuele foutjes is zij ongelooflijk exact met betrekking tot de kleinste nootjes. Ze neemt de tijd voor haar coloraturen, die zij daarna nooit meer zo nam. En wat een intensiteit, wat een doorgetrokken lijnen! Luister naar het a piacere op “Como del primo amore ai di” in “Ei tornerà” in één adem (in Parma en Rome doet zij dit niet, maar later in San Francisco en Zürich weer wel). Luister ook naar het duet “In mia man alfin tu sai”, waarin zij het “Solo! Tutti” bijna uitspuugt naar de Pollione van Aldo Bottion. Het duet sluit zij af met een fenomenale hoge Es. Dirigent Bruno Bartoletti herstelt zich na een zwakke start en volgt zijn zangers goed. De opname is een radio-uitzending en het geluid daarom voortreffelijk.

Parma – 29 december 1971 *****

Franco Corelli (Pollione), Franca Mattiucci (Adalgisa), Maurizio Mazzieri (Oroveso); Antonino Votto, dirigent
www.houseofopera.com

De tenor Franco Corelli verving hier in Parma de verhinderde Pier Miranda Ferraro als Pollione. Deutekom vertelde ooit al eens dat zij zó schok van het geluid toen Corelli zijn mond open deed, dat zij zelf vergat in te zetten. Zij is hier meer bescheiden, onder de indruk van Corelli of wellicht nerveus, want ze zingt hier minder consequent in het middenregister en is minder nauwkeurig. Corelli zingt haar aan het einde van het duet onder de tafel, maar hoor een dame in het publiek “brava” roepen na het duet met Pollione. De interpretatie van Deutekom staat echter als een huis. Antonino Votto is de ideale dirigent voor de ‘Norma’. Met deze dirigent deed Deutekom een jaar eerder al een fantastische ‘Lucia di Lammermoor’ in Chicago naast tenor Richard Tucker. Waarschuwing: Deze ‘Norma’ is een live-opname vanuit de zaal gemaakt met een zeer matig geluidskwaliteit.

Rome – 8 april 1972 *****

Mario del Monaco (Pollione), Mirella Parutto (Adalgisa), Bonaldo Giaiotti (Oroveso); Oliviero de Fabritiis, dirigent
www.premiereopera.com

In 1972 was Cristina Deutekom op de top van haar roem. In dat jaar zong zij ‘Un Ballo in Maschera’ met Richard Tucker onder leiding van Riccardo Muti, ‘I Puritani’ en ‘Lucia di Lammermoor’, allebei met Alfredo Kraus en nam zij in Londense studio’s ‘Attila’ op met Carlo Bergonzi. En zij zong deze ‘Norma’ in Rome met Mario del Monaco als Pollione. Hier is de interpretatie van haar Norma gegroeid met name in de duetten van de tweede en derde akte. Opnieuw hoort men “brava” na haar duet met Pollione in de laatste akte. Dit is een goede live-opname, waarschijnlijk in de zaal gemaakt.

Amsterdam – 20 september 1973 *****

Umberto Borso (Pollione), Montserrat Aparici (Adalgisa), Arnold van Mill (Oroveso); Renato Sabbioni, dirigent
lezersaanbieding februari 2010

Dit is de beruchte ‘Norma’ uit Amsterdam. Het zou de eerste én laatste keer zijn dat Cristina Deutekom de rol van Norma zou zingen in Nederland en ook toen al maakte DNO er een puinhoop van. De tenor Redente Comacchio was bij de première in Scheveningen uitgeboed en vervangen door Umberto Borso. Het verhaal gaat dat het Amsterdamse publiek – na gehoord te hebben over het debacle van de Scheveningse première – tomaten had meegenomen naar de Stadsschouwburg. Luister naar het boegeroep na het “Mira o Norma”  van Deutekom met de Adalgisa van de Spaanse ex-zwemster Montserrat Aparici, die geen enkele noot zuiver treft. En ook Umberto Borso is geen aanwinst. Daar kan ook Cristina Deutekom – hoe goed ook – niets meer aan doen. Een zeldzaam document!

San Francisco – 31 oktober 1975 *****

Robleto Merolla (Pollione), Tatiana Troyanos (Adalgisa), Clifford Grant (Oroveso); Carlo Felice Cillario, dirigent
www.amazon.co.uk

In San Francisco zong Cristina Deutekom aan het begin van haar carrière in 1969 haar glansrol van de Koningin van de Nacht in ‘Die Zauberflöte’. Zes jaar later zong zij daar deze ‘Norma’. Deutekom was hier fantastisch bij stem. Zij is hier uitbundiger en zingt meer door de coloraturen heen. Elke noot stroomt met een enorme “peng” en haar dramatiek is werkelijk adembenemend. Haar sopraan is sterk in haar hele omvang en ze heeft een geweldige aanzet en projectie. De hoge C’s, D’s en hoge Es zijn vol en nooit ingehouden. Deutekom wordt bijgestaan door een voortreffelijke cast en een schitterende dirigent. Robleto Merolla is echt een verrassing en met Tatiana Troyanos had Deutekom in 1968 in Venezia al ‘Così fan tutte’ gezongen. Deze ‘Norma’ opname lijkt een radio-uitzending te zijn, want het geluid van deze CD-uitgave is zeer fraai.

Zürich – 1 maart 1981 *****

Bruno Prevedi (Pollione), Agnes Baltsa (Adalgisa), Bonaldo Giaiotti (Oroveso); Nello Santi, dirigent
www.houseofopera.com

Dit was het eerste optreden van Cristina Deutekom in Zürich en vervolgens zou zij daar in 1982 en 1983 nog ‘I Masnadieri’ en in 1986 nog ‘Nabucco’ zingen. Deze ‘Norma’ is een prachtig document van de artistieke grootte van Cristina Deutekom aan het begin van de jaren tachtig. Dit was de tijd van haar grote ‘Macbeth’ en haar ‘Turandot’-uitvoeringen. Haar Norma is bezield en de noten zingt zij hier vol en de hoogte met zelfvertrouwen. De frasen zijn meer dan ooit getekend en Deutekom maakt een kralen van expressieve tonen in fraaie lijnen. Aan haar zijde een goede bezetting met onder anderen Agnes Baltsa als waarschijnlijk de meest dramatische Adalgisa op CD. Santi dicteert helaas te gejaagde tempi. Een goede in-house-recording.