© Ronald Knapp
‘Riders to the Sea’ bij het Grachtenfestival: Tragiek aan het IJ
In het kader van het Grachtenfestival 2011 wordt de opera ‘Riders to the Sea’ van de Engelse componist Ralph Vaughan Williams uitgevoerd door een gelegenheidsensemble aangevoerd door de Amerikaanse regisseur Timothy Nelson. De uitvoering in het M-lab aan het IJ te Amsterdam treft de essentie van de tragiek.
‘Riders to the Sea’ is een korte opera van de Engelse componist Ralph Vaughan Williams (1872 – 1958) gebaseerd op het toneelstuk van de Ierse schrijver John Millington Synge. Vaughan Williams schreef het werk tussen 1925 en 1927, maar de première was pas in 1937 in de Royal College of Music van Londen. Het verhaal over een schippervrouw die haar man, schoonvader en nu ook haar zesde en laatste zoon aan de zee verliest, is een tragedie over het menselijk uithoudingsvermogen in het aangezicht van de primitieve en natuurlijke elementen. Vaughan Williams bouwde zijn muziek op het ritme van de tekst van Synge en muziek en tekst zijn dan ook in de eenakter perfect geïntegreerd.
In het kader van het Grachtenfestival 2011 wordt ‘Riders to the Sea’ uitgevoerd door een gelegenheidsensemble van vier zangers en een strijkkwartet met contrabas en piano aangevoerd door de Amerikaanse regisseur Timothy Nelson. Nelson ensceneerde eerder dit jaar een matige ‘La Voix Humaine’ van Poulenc bij de Dutch National Opera Academy. Als ouverture voor ‘Riders to the Sea’ gebruikt hij het “andante” uit het Strijkkwartet ‘Der Tod und das Mädchen’ van Schubert. Dit is helaas geen geschikte keuze, want thematisch past het wellicht bij het verhaal van ‘Riders to the Sea’, maar muzikaal niet. Het deel is romantisch en niet dramatisch en te – bijna Wagneriaans – lang voor een ouverture. Net als bij ‘La Voix Humaine’ zijn decor en middelen eenvoudig. Twee stoelen, een pianokruk, een laken en sobere belichting zorgen voor een adequate, drukkende atmosfeer. Net als bij ‘La Voix Humaine’ laat Nelson ook hier de zangers denkbeeldig voorwerpen pakken en pantomime bewegingen maken. Maar om de gebaren de juiste intentie te geven en de emoties voelbaar te maken zijn zeer goede acteurs nodig.
Timothy Nelson kon tevens zijn talenten als muzikaal leider tonen, aangezien de Italiaanse Simone Luti verhinderd was. Als dirigent laat Nelson zien, dat hij weet wat het werk muzikaal stuurt en het EnAccord Strijkkwartet aangevuld met contrabas en piano speelt de bewerking van ‘Riders to the Sea’ voor strijkkwintet en piano voortreffelijk. Het gelegenheidsensemble van vier zangers is passend bezet. De Nederlandse sopraan Marijje van Stralen als dochter Cathleen, de Amerikaanse sopraan Emily Noël als de jongere dochter Nora en de Amerikaanse tenor Brian Arreola als zoon Bartley gaan op in het leed en verlies en de Canadese mezzosopraan Sophie-Louise Roland als de oude vrouw Maurya zingt expressief en met emotionele kracht. ‘Riders to the Sea’ is een opera van verwoestende eenvoud en deze uitvoering treft de essentie van haar tragiek. Het is een hartverscheurend en aangrijpend drama. Het is alleen jammer, dat de voorstelling maar één maal wordt opgevoerd.