***** Jerzy Gawronski & Willem van Zoetendaal – Onder de Amstel

De beeldatlas ‘SPUL/STUFF’ verscheen in 2018 met 13.000 voorwerpen die tijdens de aanleg van de Noord-Zuidlijn waren gevonden. Het boek was in no time nergens meer te krijgen en is inmiddels een collector’s item. Voor het vervolg hierop heeft stadsarcheoloog Jerzy Gawronski  (1955) nu zijn krachten gebundeld met curator en auteur Willem van Zoetendaal (1950) en verschijnt ‘Onder de Amstel’.

De collectie van bijna 700.000 vondsten, die aangetroffen zijn tijdens de aanleg van de Noord-Zuidlijn, bestaat hoofdzakelijk uit opzettelijk gedumpt afval. De vondsten vormen een bijzondere informatiebron voor de stadsgeschiedenis van Amsterdam. Elke vondst leidt naar gebeurtenissen, gebouwen, instellingen en zelfs personen in het Amsterdam van vroeger.

In ‘Onder de Amstel’ wordt een specifieke vondst of groep vondsten door 31 auteurs -, archeologen, conservatoren, historici, journalisten, materiaaldeskundigen en onderzoekers – op een historisch-archeologische speurtocht onderzocht in 107 verhalen. De vondsten worden gepresenteerd in een chronologische volgorde die is afgeleid van de archeologische objectdatering, beginnend bij funderingen en funderingspalen uit de 16e eeuw en eindigend bij een mobiele telefoon.

Het resultaat is een archeologische caleidoscoop die het potentieel van de vondsten uit de Amstel van Damrak en Rokin over het voetlicht brengt als bronnen van stadsvertellingen over Amsterdam. Het is niet een boek dat je in één keer uitleest, maar meer een koffietafelboek dat je af en toe oppakt en waaruit je een verhaal kiest. Een prachtige, rijkgeschakeerde bloemlezing van de vele verhalen die in de bodemvondsten van de Amsterdamse Noord/Zuidlijn verborgen liggen. Ook in het Engels verschenen onder de titel ‘Hidden under the Amstel’.

Hardcover
april 2023
546 pagina’s
Uitgeverij Van Zoetendaal / De Harmonie
ISBN 9789463361583
€ 49,50

***** Miklós Radnóti – Nachthemel, waak

De Joods-Hongaarse dichter Miklós Radnóti (1909-1944) werd in november 1944 – uitgeput na een dodenmars vanuit het werkkamp – door Hongaarse bewakers geëxecuteerd, waarna zijn lichaam in een massagraf werd gedumpt. Toen zijn lichaam werd opgegraven vond men in zijn jas een boekje, waarin hij nog tien gedichten had geschreven. In augustus 2021 verschenen de tien gedichten als ‘Het schriftje uit Bor’ bij uitgeverij Van Oorschot in Nederlandse vertalingen van schrijver en vertaler Arjaan van Nimwegen en Orsolya Réthelyi, docente Nederlandse literatuur aan de Openbare universiteit in Boedapest.

Van dezelfde vertalers verschijnt nu bij Van Oorschot ‘Nachthemel, waak’, een ruime bloemlezing uit het werk van Radnóti. Hun keuze is gebaseerd op hun eigen voorkeur voor en persoonlijke betrokkenheid bij Radnóti’s gedichten. Vooral zijn latere werk heeft er een plaats gekregen. De volgorde van Radnóti’s bundels is chronologisch, die van de gedichten binnen de bundels niet. Ook ‘Het schriftje uit Bor’ is integraal opgenomen in deze bundel.

De bundel toont dat Radnóti’s poëzie meer is dan zijn Holocaustliteratuur. Hij maakte vanaf de eerste gedichten uit 1930 een interessante ontwikkeling door. Van zijn expressieve, vrije, levendige en ondeugende gedichten uit het begin tot de meer vormvaste werken aan het einde. Zijn oeuvre omvat met name uitbundige liefdesgedichten en natuurlyriek, vanaf de tweede helft van de jaren dertig doordrenkt van de dood.

‘Nachthemel, waak’ laat de Nederlandse lezer kennismaken met de rijkdom van Radnóti’s poëzie. De vertalers voorzagen de gedichten van annotaties met verwijzingen naar personen en historische gebeurtenissen en een illustrerend nawoord. Een waardevolle publicatie!

Paperback
april 2023
136 pagina’s
Uitgeverij Van Oorschot
ISBN 9789028231146
€ 22,50

***** Caroline van der Plas – Gewoon gezond verstand

Wellicht wordt zij eerste vrouwelijke premier van Nederland. Tweede Kamerlid en fractievoorzitter voor de BoerBurgerBeweging Caroline van der Plas (1967) verbaasde vriend en vijand toen haar partij tijdens de Provinciale Staten verkiezingen van maart 2023 in alle provincies de grootste werd. Twee maanden voor die verkiezingen verscheen haar boek ‘Gewoon gezond verstand; met de menselijke maat voorop’, waarvan nu de herdruk is uitgebracht.

In ‘Gewoon gezond verstand’ vertelt Van der Plas over de achtergrond van haar familie. Haar grootmoeder van moeders zijde was de eerste vrouwelijke automonteur in Ierland en Van der Plas’ moeder vocht om als getrouwde te kunnen blijven werken. Van der Plas’ vader was journalist en van hem leerde zij kritische vragen stellen en doorvragen. Via communicatiemedewerker en woordvoerster wordt zij uiteindelijk fractievoorzitter voor de BoerBurgerBeweging. Rond die tijd komt ook haar tweede echtgenoot te overlijden aan alvleesklierkanker. Haar aangrijpende relaas hierover beslaat een groot gedeelte van het boek.

Als Van der Plas dan in 2021 gekozen wordt voor de Tweede Kamer aanschouwt zij met eigen ogen waarom Nederlanders het vertrouwen in de politiek hebben verloren. Vanaf de eerste dag verbaast zij zich over het liegen en bedriegen door politici. Via ‘functie elders’, het formatiedebacle, de toeslagenaffaire, het Groningergas en het corona- en stikstofdebat toont Van der Plas hoe de menselijke maat uit de politiek verdwenen is. Van der Plas verwoordt scherp wat er afspeelt en maakt haar plannen voor een betrouwbare, integere en rechtvaardige politiek duidelijk. Een interessant boek van een markant persoon.

Paperback
januari 2023
248 pagina’s
Uitgeverij Prometheus
ISBN 9789044652178
€ 20,99

***** Remco Daalder – Stadse beestjes

Remco Daalder (1960) werkt als stadsbioloog bij de gemeente Amsterdam en van zijn hand verschenen tussen januari 2020 en december 2022 in het NRC Handelsblad tweewekelijks columns over stadse beestjes. Deze 52 columns zijn nu gebundeld – met nog twee verhalen die Daalder schreef voor het radioprogramma Vroege Vogels – tot het boek ‘Stadse beestjes; verrassende dierenverhalen van de straat’.

Vanuit zijn woonplaats Amsterdam neemt Daalder de lezer mee op zijn ontdekkingsreizen. Dieren vindt hij overal; van flatgebouwen tot nieuwbouwwijken, van pleinen tot achterafsteegjes en van parken tot in zijn eigen tuin. Zo lezen we over de hazenwedloop, waarom we respect moeten hebben voor de duif en hoe een mantelmeeuw een rat eet. Ieder column is slechts zo’n tweeënhalve pagina lang. De verhalen zijn vaak verrassend, vlot geschreven en met dikwijls een geestige twist. Barbara Wichers Hoeth maakte voor deze uitgave een aantal fraaie etsen.

Hardcover
maart 2023
178 pagina’s
Uitgeverij Atlas Contact
ISBN 9789045048178
€ 20,00

**** Harry de Paepe – God Save King Charles!

Het Verenigd Koninkrijk heeft met Charles III na lange tijd weer een koning. Bij deze eeuwige kroonprins werden vooraf echter wel wat vraagtekens geplaatst. Zijn turbulente privéleven, zijn eigenzinnigheid en soms controversiële meningen hadden de gemoederen van tevoren nogal beziggehouden. Wat dat betreft deed Charles niet onder voor zijn naamgenoten. Charles I was een groot kunstliefhebber, mecenas en estheet, maar zijn koppigheid leidde tot de Engelse Burgeroorlogen en veroorzaakte het einde van de monarchie. Charles II herstelde het koningschap, maar was door zijn beruchte liederlijkheid net iets te ‘merry’.

De Vlaamse anglofiel Harry De Paepe (1981) verweeft het levensverhaal van Charles III met de rijke geschiedenis van de koningen Charles in zijn tweede boek ‘God Save King Charles!’. Het is een informatief werk, nauwkeurig onderzocht, spontaan geschreven en bevlogen uiteengezet. Voor veel Nederlanders is het wellicht even wennen aan het Vlaams met woorden als “schoonbroer” en “zegden” en er zijn kleine tekstfoutjes als “koning Victoria” en “Sidney”, maar dat mag de pret niet drukken.

Paperback
april 2023
168 pagina’s
Uitgeverij Ertsberg
ISBN 9789464369960
€ 19,95

***** Fred de Heij & Ad Maas – Antoni van Leeuwenhoek en de ontdekking van het leven

Tekenaar Fred de Heij (1960) en scenarist en tekstschrijver Ad Maas (1970) werkten eerder voor het Rijksmuseum Boerhaave te Leiden samen aan de stripalbums ‘Ehrenfest!’ (2015) over de Oostenrijkse natuurkundige Paul Ehrenfest en ‘Het waterwapen’ (2021) over de Oude Hollandse waterlinie in het Rampjaar 1672. Met het verschijnen van het stripalbum ‘Antoni van Leeuwenhoek en de ontdekking van het leven’ komt feitelijk deel 3 uit in de reeks ‘Historisch Stripverhalen’ van deze auteurs.

‘Antoni van Leeuwenhoek en de ontdekking van het leven’ is uitgebracht in het kader van de tentoonstelling ‘Onvoorspelbaar; Hoe Antoni van Leeuwenhoeks microscoop de wereld veranderde’, die van 17 april 2023 tot 7 januari 2024 in het Rijksmuseum Boerhaave loopt. Dit in het kader van het 300ste sterfjaar van Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723).

Het stripalbum vertelt het levensverhaal van de Nederlandse microbioloog van zijn jeugd tot aan zijn overlijden. Van Leeuwenhoek was een autodidact, die zijn eigen, uitzonderlijk scherpe microscoopjes fabriceerde. Onbevangen werd hij slechts gedreven door nieuwsgierigheid en het enorme plezier dat zijn microscoop hem bood. Met zijn microscopen deed hij vanaf 1673 vele ontdekkingen en zag hij wat niemand voorheen had waargenomen; eencelligen, rode bloedlichaampjes, bacteriën, spermacellen, etc. De Delftenaar overrompelde met een eindeloze stroom van verbluffende waarnemingen de wetenschap. Van deze waarnemingen getuigen Van Leeuwenhoeks brieven waarmee hij de Royal Society in Londen informeerde. In het stripalbum gaan De Heij en Maas op zoek naar Van Leeuwenhoeks geheim.

mei 2023
50 pagina’s
Uitgeverij Museum Boerhaave
ISBN 9789082746433
€ 10,00

***** Nicolas Debon – Marathon

De Franse stripmaker Nicolas Debon (1968) publiceerde in Frankrijk in 2021 het stripboek ‘Marathon; Amsterdam 1928’ over de beroemde marathon op de Olympische Spelen van Amsterdam. De strip is nu in het Nederlands in een fraaie hardcover uitgebracht door uitgeverij Scratchbooks.

De beroemdste marathon van Amsterdam was die van augustus 1928 als onderdeel van de Olympische Spelen. Vanuit 23 verschillende landen waren er 69 deelnemers, waarbij de Algerijn Boughéra El Ouafi met een Frans paspoort de winnaar was. De wind, de vermoeidheid en de krampen krijgen een plaats in het strijlvolle stripverhaal. Achterin het album een historisch katern van negen pagina’s met bijzondere foto’s. Hierin ook het dramatische vervolgverhaal van El Ouafi.

Hardcover
april 2023
124 pagina’s
Uitgeverij Scratchbooks
ISBN 9789493166707
€ 24,95

***** Alessio Cammardella & Vincent Delmas – Zij schreven geschiedenis; 17. Churchill 2

De collectie ‘Ils ont fait l’Histoire’ brengt sinds 2014 verschillende historici, scenaristen en cartoonisten samen om geschiedenis toegankelijker te maken door middel van strips. Er worden in de Franse reeks inmiddels reeds 40 albums aangeboden. De serie is in het Nederlands uitgebracht onder de titel ‘Zij schreven geschiedenis’.

In maart 2018 verscheen in het Frans ‘Churchill deel 1’ en slechts acht maanden later kwam in Frankrijk deel 2 uit. In december 2021 werd deel 1 in het Nederlands uitgebracht en nu na 1,5 jaar geduld verschijnt in ons land ‘Churchill deel 2’, deel 17 in de reeks. Deel 2 gaat door waar deel 1 ophield, in het jaar 1939 op het moment dat Churchill weer hoofd wordt van de Admiraliteit.

‘Churchill deel 2’ geeft een fascinerend portret van één van de belangrijkste politici van de 20e eeuw, de Brit Winston Churchill (1874-1965). In september 1939 is de wereld in oorlog. Wanneer er stemmen opgaan om onderhandelingen te starten met Duitsland houdt Churchill als eerste minister het been stijf en weigert. De slag om Engeland is nog maar net begonnen en de hele wereld kijkt naar hem. Net als deel 1 zijn scenarist Vincent Delmas en historicus en Churchill-kenner François Kersaudy (1948) verantwoordelijk voor het verhaal. De schitterende tekeningen zijn van Alessio Cammardella met fraaie inkleuringen van Alessia Nocera. De Nederlandse vertaling is van Christophe Dekoninck.

juni 2023
56 pagina’s
Uitgeverij Daedalus
ISBN 9789463946179
€ 10,25

***** Miguel Lalor Imbiriba & Christophe Lemoine – Grote klassiekers uit de literatuur in strips; 3. De Odyssee

In de reeks ‘Literaire klassiekers in beeld’ worden populaire boeken en de best verkochte romans ter wereld verstript en in de serie is nu deel 3 als softcover ‘De Odyssee’ verschenen. Het scenario en de teksten zijn van de Franse schrijver Christophe Lemoine (1966) en voor de tekeningen en inkleuring zorgde de Braziliaanse illustrator Miguel Lalor Imbiriba (1971).

‘De Odyssee’ bevat een compleet afgerond verhaal. Hierin besluit Odysseus aan het einde van de Trojaanse oorlog terug te keren naar zijn thuiseiland Ithaca en zijn echtgenote Penelope. Maar op zijn terugweg wordt hij geconfronteerd met de wrok van de goden van Olympus en moet Odysseus het hoofd bieden aan onder anderen de Cycloop, de tovenares Circe, de Sirenen en de nimf Calypso. Wanneer hij uiteindelijk in Ithaca aankomt, is zijn strijd nog niet ten einde en moet hij zijn koninkrijk bevrijden van kwaadaardige vrijers van zijn geliefde Penelope.

‘De Odyssee’ is een fraai compact verhaal in stripvorm. Achterin is een historisch dossier van acht pagina’s van Gilles Thierriat opgenomen. De Nederlandse vertaling is van Vincent Hoberg.

juni 2023
56 pagina’s
Uitgeverij Dark Dragon Books
ISBN 9789464602272
€ 10,95

**** Érik Juszezak & Thea Rojzman – Een Paus in de geschiedenis; 5. Pius XII tegenover het nazisme 1/2

Paus Pius XII (1876-1958) regeerde van 1939 tot 1958. Hij is altijd omstreden geweest vanwege het feit dat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog nooit publiekelijk de nazi’s heeft bekritiseerd voor hun genocide op de Joden. In 2020 werden de archieven van het Vaticaan geopend om nieuw licht te werpen op de relatie van Pius XII en de nazi’s.

In deel 5 van de reeks ‘Een Paus in de geschiedenis’ hebben de Franse scenariste Théa Rojzman (1974) en haar landgenoot en tekenaar Érik Juszezak (1959) hun krachten gebundeld voor ‘Pius XII tegenover het nazisme’. Het is het eerste van twee delen. De auteurs hebben ervoor gekozen om hierin zo dicht mogelijk bij de mens Pius XII te blijven.

‘Pius XII tegenover het nazisme’ wordt verteld vanuit het perspectief van de jonge Joodse vrouw Rachel, die op 9 december 1963 de voorstelling van het toneelstuk ‘Der Stellvertreter’ van Rolf Hochhuth in Parijs bijwoont. Tijdens de ordeverstoring, die de opvoering veroorzaakt, ontmoet zij Miriam. Miriam is de Italiaanse dochter van Israel Zolli, de opperrabbijn van Rome. In deel 1 vertelt Miriam aan Rachel over het leven van Paus Pius XII, van zijn jeugd in Rome tot het conclaaf van 1939, dat hem opriep tot het hoogste ambt van de katholieke kerk.

Het verhaal volgt de achtergrond van de paus die zich diplomatisch moest opstellen. In deel 1 ziet men al hoe aan het begin van het nazisme diplomatie ingewikkeld was toen de katholieken oog in oog met nazi’s kwamen te staan. De auteurs proberen de vooroordelen over Pius XII te trotseren en een positief beeld te schetsen van de paus. Het scenario van Rojzman verschuift nogal vaak in de tijd en Juszezak biedt helaas geen grote variatie aan gezichtsuitdrukkingen. Er is een extra interessant historisch katern van acht pagina’s over Pius XII van de Franse journalist en schrijver Bernard Lecomte (1949) met bijzondere foto’s. Er is nog geen datum bekend voor deel 2.

juni 2023
56 pagina’s
Uitgeverij Daedalus
ISBN 9789463946193
€ 10,25

*** Giovanni Lorusso & Jean-Luc Istin – Elfen; 29. Lea’saa de rode elf

‘Elfen’ is de oorspronkelijke fantasiereeks van bedenkers en scenaristen Jean-Luc Istin en Nicolas Jarry. In de stripverhalen staan elfen in de “Wereld van Arran” centraal. Het eerste album werd in 2013 in het Franse gepubliceerd en het eerste Nederlandstalige deel verscheen in 2014. Sindsdien worden de verhalen geschreven en getekend door wisselende duo’s.

Voor het nieuwste deel 29 ‘Lea’saa de rode elf’ werkte Istin samen met de Italiaanse tekenaar Giovanni Lorusso. Hierin is van de rode elfen alleen Lea’saa met haar gezin nog overgebleven. Als de magiër Belthoran haar vertelt dat in de landen van Ogon nog rode elfen zouden kunnen leven, besluit Lea’saa naar dit gebied te trekken in de hoop dat de rode elfen hier een nieuwe dynastie zullen kennen. Is er dan toch nog hoop voor dit bijna uitgestorven ras? Het antwoord op de vraag vindt men pas in deel 34 van ‘Elfen’, want helaas ontsluit zich daar eerst het vervolg en einde van dit verhaal. Istin gidst de lezer naar de landen van Ogon en Lorusso laat de bijzondere streken en inwoners schitteren.

juni 2023
64 pagina’s
Uitgeverij Daedalus
ISBN 9789463945844
€ 11,25