****
© Lutz Edelhoff
Erfurt, 7 april 2019

‘Three Tales’ komt tot leven in Theater Erfurt

Theater Erfurt presenteert voor het eerst een video-opera met ‘Three Tales’ van Steve Reich en Beryl Korot. Het toegewijde ensemble biedt het werk bestaansrecht met een bevlogen uitvoering.

De Amerikaanse componist Steve Reich (1936) en zijn echtgenote en videokunstenares Beryl Korot (1945) schreven samen het libretto van hun video-opera ‘Three Tales’. Het was Reichs tweede opera, die zijn wereldpremière beleefde op 12 mei 2002 tijdens de Wiener Festwochen. Wuppertaler Bühnen opende het seizoen 2016/2017 met een fraai vormgegeven uitvoering van ‘Three Tales’ en was daarmee het eerste operahuis ter wereld dat de opera op het repertoire nam.

Theater Erfurt presenteert met een concertante uitvoering van ‘Three Tales’ voor het eerst een video-opera. Het werk vertelt over drie gebeurtenissen en mijlpalen in de vroege, midden en late 20ste eeuw, die het collectieve bewustzijn blijvend hebben beïnvloed: de crash van de Hindenburg in op 6 mei 1937, de atoomtesten op het atol Bikini tussen 1946 en 1958 en het klonen van het schaap Dolly in 1996.

Achter op het studiotoneel van het Theater Erfurt wordt de originele video van Beryl Korot geprojecteerd. Er zijn historische film- en geluidsopnamen, krantenkoppen, bijbelcitaten, interviews, foto’s, teksten en getallen. Met dezelfde looping- en montagetechnieken van de minimal music zijn video en muziek behandeld. In dit multimedia spektakel van 75 minuten zonder pauze is enorm veel te zien en te horen.

Vooraan op het podium zingen twee sopranen en drie tenoren en spelen vier strijkers, twee slagwerkers, twee vibrafonisten en twee pianistes onder leiding van de jonge dirigent Peter Leipold. Opzwepend verklinken zij de onbegrensd positieve houding tot de techniek in de eerste akte ‘Hindenburg’, over de explosie van de Zeppelin in New Jersey. De muziek van Reich vermengt zich met nieuwsberichten en interviews, ook al had de voice-over hier sterker mogen klinken.

Muzikaal aangrijpend schetst het ensemble in de tweede akte ‘Bikini’ het lot van de inheemse bevolking van de gelijknamige eilandengroep, die vanwege de atoomproeven geëvacueerd werd. Filmopnamen, foto’s en teksten gelden hier als uitgangspunt en zijn visueel roerend. In de derde akte ‘Dolly’ laten minimalistische herhalingen de uitlatingen van computerdeskundigen en wetenschappers hilarisch verzanden in onzinnigheden.

Van de zangers traden de tenor Tobias Schäfer en de sopraan Leonor Amaral op als leden van het ensemble van Theater Erfurt. Als gasten zongen de tenoren Andreas Karasiak (ook in 2015 in Wupperthal erbij), Paul Sutton en de Nederlandse sopraan Marisca Mulder. Tien jaren was Marisca Mulder in Erfurt de publiekslieveling en zij trad op in niet minder dan zeven DNO-producties. Haar sopraan is één van de meest prachtige, lyrische stemmen van Nederland. Bewondering voor haar en dit zangersensemble in de haast ontelbare muziek van Reich. Peter Leipold en de gastsolisten en musici overmeesteren de partituur quasi eenvoudig en met grote nauwkeurigheid en de dirigent houdt de spanning vast met een mooie, soevereine slag.

‘Three Tales’ representeert een zinnebeeld van de tijd en zijn technologie. De opera is een intens werk, dat vragen oproept. De ontwikkeling van de techniek, de onbegrensde instelling tot die techniek en de kunstmatige intelligentie lijken de evolutie en de sterfelijkheid van de mensen te overwinnen. Waar gaat de ontwikkeling naar toe? Wat is het lot van de mensen? Het menselijk lichaam als machine? Vragen ook voor de volgende generatie en wonderlijk was het derhalve dat het Theater Erfurt een leeftijdsbegrenzing gaf vanaf 16 jaar.