***
© Thomas M. Jauk
Hannover, 23 juni 2018
God als Karmelietes; de middelmatigheid ontgroeid
‘Dialogues des Carmélites’ van Francis Poulenc is – mede vanwege zijn Franse gereserveerdheid – een statige en harmonieuze opera. Daarnaast is het ook een zeer ontroerend en veelzeggend werk. De vervolging van de karmelieten tijdens de Franse Revolutie diende als bron voor het fictieve verhaal.
In ‘Dialogues des Carmélites’ (1957) van Francis Poulenc (1899-1963) treedt Blanche toe tot de karmelietenorde in Compiègne, die vijf jaren later in 1794 tijdens de laatste dagen van La Terreur in Parijs onder de guillotine belandde, omdat de nonnen hun geloof niet willen afzweren. Ondanks het sterke verhaal van Georges Bernanos en de fantastische muziek en mooie teksten van Poulenc schiet de opera tekort door een spanningsloos scenario. Een uitvoering van ‘Dialogues des Carmélites’ dient derhalve muzikaal spannend te zijn, wil zij niet verzanden in een kleurloos en monotoon gebeuren.
Helaas is de uitvoering van ‘Dialogues des Carmélites’ van de Staatsoper Hannover niet spannend. Dit heeft een aantal oorzaken. De tweede kapellmeister in Hannover Cameron Burns is in zijn optreden nog afwachtend. Zij directie is stuwingsloos en de Brit achtervolgt te vaak de zangers. Daarbij hadden sommige leden van het Niedersächsisches Staatsorchester Hannover schijnbaar hun gedachten meer bij de voetbalpartij Duitsland-Zweden dan bij hun orkestpartij.
Ook de enscenering van regisseur Dietrich W. Hilsdorf is niet spannend. Het decor van Dieter Richter is vanaf het begin hetzelfde voor alle scènes, wat betekent dat de bibliotheek van de markies De La Force tevens dienst doet als de werkkamer, de ziekenboeg en de vertrekruimte van het klooster, de kloosterzaal, de nonnenkapel, de sacristie, de gevangenis en de Place de la Revolution. Wellicht heeft Hilsdorf duidelijk willen maken dat Blanche haar angsten niet kan ontvluchten en ze overal mee naartoe neemt, maar door geen onderscheid te maken in ruimte lukt het niet om het verhaal van de scènes helder te vertellen.
De kostuums brengen de karmelietessen terug naar de vijftig jaren van de wereldpremière van de opera. Hier zijn de nonnen niet ongeschoeid, want bij hun mantelpakje en juwelen dragen zij schoenen met een halfhoog hakje. Als executie van de karmelietessen in de finale is fraai gekozen voor een dichtslaande deur in plaats van een guillotine, maar de karmelieten lijken eerder een clubje hartsvriendinnetjes dan godvrezende vrouwen die hun leven geven voor het geloof.
De solisten proberen hierin nog te redden wat er te redden valt. De Nederlandse sopraan Kelly God maakt hier haar roldebuut als Madame Lidoine en blijkt dit middelmatige niveau van de Staatsoper Hannover inmiddels ontgroeid. Haar nouvelle prieure is een trotse vrouw. Kelly God zingt met stralende sopraan vol kruidige noten en tonen. Zij is steeds goed verstaanbaar en als enige van het ensemble gebruikt een huig “r”. Poulencs testcase pianissimo hoge A op “Sancta Maria” in de tweede akte trof zij zelfverzekerd. Zal Kelly God nu eindelijk eens onder het nieuwe bewind aan de Amstel haar officiële DNO-debuut gaan maken?
De overige partijen zijn vooral lyrisch bezet. De sopraan Dorothea Maria Marx is met name acterend meeslepend als Blanche en maakt de angststoornissen van de jonge dochter goed duidelijk. De mezzo Almuth Herbst leverde in de rol van Mère Marie als last-minute invalster een prima prestatie. De 73-jarige Oostenrijkse Renate Behle is een authentieke Madame de Croissy en de volle hoge noten verraden haar voorgeschiedenis als sopraan. Ania Vegry zingt Sœur Constance vreugdevol met volle soubrette. De bas-bariton Stefan Adam als deMarquis de la Force en tenor Simon Bode als Chevalier de la Force zetten hun partij en rol goed breed en open neer. Vooral de Duitse bas Yannick Spanier toont zich als Thierry en de Officier een veelbelovend talent.
Ten slotte is het onbegrijpelijk waarom de Staatsoper Hannover de pauze van de voorstelling tussen de derde en vierde scène van de tweede akte plaatst. In september 2018 krijgt de Staatsoper Hannover haar mogelijkheid tot eerherstel, wanneer zij haar nieuwe seizoen opent met ‘Tristan und Isolde’ van Wagner met Kelly God als Isolde.