***** Solomon Rosowsky (1878-1962) was één van de oprichters van het Genootschap voor Joodse Muziek in St. Petersburg. Hij was de zoon van een prominente cantor en was een vooraanstaand onderzoeker van synagogale muziek. Kamermuziek van Rosowsky is nu verschenen op de CD ‘Chamber Music and Yiddish Songs’. Het is het vierde deel in de serie ‘Russian Jewish Classics’ van het label Toccata Classics na eerdere albums met muziek van Joel Engel, Joachim Stutschewsky en Leo Zeitlin.

De opnamen voor de nieuwe uitgave werden gemaakt tussen 5 juni 2011 en 8 juli 2015 in de Rodef Shalom Congregation en de Kresge Recital Hall van de Carnegie Mellon University in Pittsburgh. Ze demonstreren oude en moderne invloeden op de vocale en instrumentale kamermuziek van Rosowsky. Luister naar de ‘Drie Jiddische Liederen’. In het centrale lied kleurt de mezzosopraan Rachel Calloway het wiegenlied ‘A Viglid’ Op. 4 No. 2 nostalgisch met haar gepeperde timbre. Dit lied wordt omringd door de twee kleine volksliedjes “Lomir zikh iberbetn” en “Ikh bin a bal-agole” beide uit 1914. Pianiste Natasha Snitkovsky begeleidt stemmig.

Een ander wiegenlied ‘Viglid No. 2 (“Ale-lulu”)’ wordt teder gezongen door de sopraan Sari Gruber en de pianist Luz Manríquez ondersteunt sfeervol. Calloway keert terug in het vierde deel van de ‘Suite from Jacob and Rachel’ voor stem, piano vierhandig, fluit en percussie uit 1927. In deze vocalise “Leah’s Lament and the Brothers’ Entertainment” voel je haar weeklagen over Jacobs huwelijk met haar jongere zus Rachel.

Het vocale repertoire op de CD wordt nog aangevuld met de kamermuziek ‘Rhapsodie; Récitatif et Danse Hassidique’ voor cello en piano (1934), ‘An der Wiege’ voor viool en piano (1924), ‘Fantastic Dance, Op. 6’ voor viool, cello en piano en ‘Three Pieces, Op. 8’. De musici van het Pittsburgh Jewish Music Festival – opgericht in 2004 – vieren de rijkdom en gevarieerde erfenis van het Joodse traditie. Een prachtige CD!
Toccata Classics TOCC 0479(1CD)

**** Dit jaar wordt de honderdste geboortedag van de Amerikaanse pianist, dirigent en componist Leonard Bernstein (1918-1990) gevierd. Bij het grote publiek is hij populair vanwege zijn musical ‘West Side Story’, maar zijn oeuvre omvat nog vele andere werken. Zo schreef Bernstein drie verdere musicals (‘On the Town’, ‘Wonderful Town’ en ‘Candide’), twee opera’s (‘Trouble in Tahiti’ en ‘A Quiet Place’), balletmuziek (‘Fancy Free’, ‘Facsimile’ en ‘Dybbuk’), filmmuziek (‘On the Waterfront’), drie symfonieën en andere klassieke werken. Op drie CDs brengt de box ‘The Sound of Bernstein’ een aantal van zijn meest bekende werken samen om zijn honderdste geboortedag te vieren.

Alle opnamen van de box werden gemaakt in de jaren negentig. CD1 opent met een spetterende uitvoering van de ouverture uit ‘Candide’ door het London Symphony Orchestra onder leiding van André Previn. Verder op deze CD het City of Birmingham Symphony Orchestra onder leiding van Paavo Järvi in een solide uitvoering van de ‘Symphonic Dances’ uit ‘Westside Story’. Simon Rattle laat daarna de Birmingham Contemporary Music Group heerlijk swingen in de ouverture uit ‘Wonderful Town’.

Het Bournemouth Symphony Orchestra speelt op CD2 Bernsteins meesterwerk ‘Symphony No. 2; The Age of Anxiety’ onder leiding van Andrew Litton. Litton geeft cohesie aan de schitterende symfonie en laat fraai de diverse secties nu eens bovendrijven, dan weer samensmelten. Luister naar het verdriet, de leegheid en angst in de proloog. Pianist Jeffrey Kahane verklinkt de verschillende stemmen van de personages en de bijna onmogelijke partij van het vijfde deel “The Masque” speelt hij uitstekend. De epiloog is een ode aan het geloof en is indringend bedroefd. De CD sluit af met de balletmuziek van ‘Fancy Free’ door Litton en hetzelfde orkest.

Ook op CD3 is er plaats voor Bernsteins meditaties over het geloof en zijn Joodse muziek. Yutaka Sato dirigeert het Chœur de Radio France en Orchestre Philharmonique de Radio France in de ‘Symphony No. 3; Kaddish’. Yehudi Menuhin spreekt de ongemakkelijke teksten en Karita Mattila zingt de sopraan soli van het “Kaddish II”. Luister naar het magnifieke slot, dat eindigt in een kaddish van het koor met een dissonant akkoord dat een open einde suggereert. De CD besluit met de populaire ‘Chichester Psalms’, het opgetogen broertje van de ‘Symphony No. 3’. Sato, de jongenssopraan Joseph Mills in het tweede deel, de vier overige solisten en koor en orkest geven een gepaste onschuld aan de psalmen van Koning David. De uitvoeringen op deze box zijn dan wellicht niet de meest definitieve van zijn werken, maar voor 16 euro geeft de fraai vormgegeven cassette een prachtige bloemlezing van Bernsteins composities.
Warner Classics 0190295687908 (3CDs)

**** Józef Wieniawski (1837-1912) werd geboren in de Poolse stad Lublin en was het jongere broertje van de bekende violist Henryk Wieniawski. Hij studeerde aan het Conservatoire de Paris, ontving in 1855 een beurs van de tsaar van Rusland om te studeren bij Franz Liszt in Weimar en verdiepte zich tussen 1856 en 1858 in muziektheorie bij Bernhard Marx in Berlijn. De laatste dertig jaren van zijn leven bracht hij door in Brussel, waar hij ook overleed. Józef Wieniawski componeerde naast zijn carrière als pianist veel pianomuziek, maar ook diverse liederen.

Zijn integrale liederenoutput werd tussen 21 en 23 augustus 2017 door het label Acte Préalable opgenomen in de Kunstacademie van de Poolse stad Szczecin en nu op CD verschenen onder de titel ‘Complete Vocal Works’. De meeste liederen dateren uit Wieniawski’s tijd in Brussel. De CD opent met het miniatuurtje ‘Ave Maria, op.16’ vol romantiek gezongen door de sopraan Katarzyna Dondalska. Ook zingt Dondalska de Duitstalige cyclus ‘Vier Liederen op. 38’. Zij houdt de klank fraai intiem en luister naar haar grote bereik in “Ich kehre nie zurück”. In het naspel komt Liszt om de hoek kijken. Opvallend overigens Wieniawski’s variërende spel met maatsoorten.

Van de ‘Twee Liederen, op. 17’ zingt Dondalska Wieniawski’s vroege lentelied “Pieśń wiosenna” en Damian Chiliński vertolkt het herfstlied “Co jest życia” met mooie, open bariton. Luister naar het recitatieve slot van dit laatste lied. De Duitstalige ‘Zes Liederen op. 50’ worden ten gehore gebracht door de lyrische tenor Tomasz Krzysica. Opmerkelijk is de diversiteit van de cyclus. De Duitstalige ‘Zes Duetten op. 47’ vormen het hoogtepunt van de CD. De stemmen van Katarzyna Dondalska en de mezzosopraan Ewa Filipowicz-Kosińska smelten prachtig samen. Michał Landowski speelt de begeleidende en wedijverend moeilijke pianopartijen uitstekend.

Als toegift de cantate ‘Semiramis op. 52’ voor koor in de pianoversie opgenomen op 26 februari 2018 eveneens in de Kunstacademie van Szczecin. Het Chór Akademii Sztuki w Szczecinie wordt gedirigeerd door Barbara Halec. Het vocale oeuvre van Józef Wieniawski getuigt van een romantisch lyrische expressie en er zijn referenties naar Liszt en Chopin. In het CD-boekje een uitstekend essay door Karol Rzepecki in matig Engelse vertaling. De CD is een belangrijke uitgave voor de discografie van Józef Wieniawski.
Acte Préalable AP0410 (1CD)

*** De catalogus met opnamen van ‘Schoppenvrouw’ van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski (1840-1893) bevat ruim vijftig integrale uitgaven. Daaraan is door het Israëlische label Helicon Classics nu een registratie toegevoegd, die is samengesteld uit opnamen van concertante uitvoeringen van de opera op 11, 14 en 16 november 2012 in het Smolarz Auditorium van Tel Aviv.

Er was een solide, voornamelijk Russische cast aangetrokken. De Oekraïnse tenor Oleg Kulko is een vaste kracht van het Bolshoi en geeft een goed portret van Gyerman. Het lastige lied in de derde akte zingt hij in de juiste toonsoort met een fraai spintogeluid. De Russische sopraan Karina Flores is een treurende Liza. De bariton Albert Schagidullin een schitterende Yeletsky en zijn “Ya vas lyublyu” in de tweede akte is een vocaal hoogtepunt van de opname. De bariton Sergei Leiferkus was tijdens de uitvoeringen de pensioengerechtigde leeftijd reeds gepasseerd, maar altijd nog een uitstekende graaf Tomsky. Zijn relaas over de “Tri karty!” in de eerste akte laat niets aan de verbeelding over. De mezzosopraan Nina Romanova is een trotse en vermoeide Gravin en de Wit-Russische alt Ekaterina Semenchuk toont haar grote talent in de ballade van Pauline in de tweede scène van de eerste akte.

De Russische dirigent Vladimir Jurowski laat het Israel Philharmonic Orchestra sfeervol en verzorgd spelen, maar slaagt er helaas niet volledig in de spanning, expressie, de onderliggende melancholie en tragedie uit te drukken.
Helicon Classics 02-9672 (3CDs)

*** De Amerikaanse sopraan Lisa Delan stond in juni en juli 2017 in het culturele centrum Friche la Belle de Mai te Marseille voor de opname van de CD ‘A Certain Slant of Light’. Centraal stonden vier liederencycli van Amerikaanse componisten op teksten van Emily Dickinson. De CD opent met de ‘Eight Poems of Emily Dickinson’ van Aaron Copland. Copland orkestreerde eind jaren zestig deze acht van de twaalf liederen die hij tussen 1948 en 1950 op teksten van Dickinson had gecomponeerd. De natuur en de dood spelen een belangrijke rol in de gedichten en Copland voorzag ze van muziek met een diep psychologisch inzicht. Er bestaan al diverse opnamen van deze ‘Eight Poems of Emily Dickinson’ met Copland zelf aan de piano als begeleider van zangeressen als Martha Lipton, Phillis Curtin en Adele Addison. Het dunne en geknepen geluid van Delan brengt echter niet het serene, warme en rustgevende van de liederen naar voren.

Jake Heggie orkestreerde zijn vijf liederen uit ‘Newer Every Day’ (2014) speciaal voor deze CD en ook Gordon Getty voorzag zijn ‘Four Dickinson Songs’ (2008) exclusief voor deze opname van instrumentatie. Het derde lied “There’s a certain slant of light” uit deze laatste cyclus vormt de titelsong van de CD. Uit ‘Poems of Emily Dickinson’ (2001) van Michael Tilson Thomas werden vijf liederen geselecteerd. De tekstuitbeelding van Lisa Delan is uitstekend, ook al wenst men soms een ronder en meer open geluid. De liederen krijgen van het Orchestre Philharmonique de Marseille onder leiding van de Amerikaanse dirigent  Lawrence Foster concentratie en flow. Het CD-boekje bevat een goed essay van George Boziwick met biografieën en de liedteksten.
Pentatone PTC 5186 634 (1CD)