Puccini – Tosca

1.
***** In 1953 hadden Callas en Gobbi de opera ‘Tosca’ al opgenomen in de studio, maar deze opvoering in Londen van 1964 zou pas hun eerste gezamenlijke ‘Tosca’ op het toneel zijn. Callas veranderde de manier waarop naar Tosca werd gekeken en na haar interpretatie was de zangeres Tosca geen personage van bordkarton meer. Deze DVD bevat een zwart-wit televisieregistratie van alleen de tweede akte, die gegeven werd voor een gala op 9 februari 1964, nadat al zes ‘Tosca’-voorstellingen gegeven waren. Maria Callas in de nadagen van haar carrière zet hier zoals gezegd een zangeres van vlees en bloed neer. Ze is dramatisch, compleet en aangrijpend, maar vooral spontaan en echt. Nooit tevoren was Scarpia zo sadistisch en demonisch als bij Tito Gobbi. Net als Callas zette hij maatstaven voor de interpretatie van deze rol. Renato Cioni is een prima Cavaradossi. De drie jaar geleden overleden, Argentijnse operadirigent Carlo Felice Cillario leidt het orkest van Covent Garden, volgens sommigen op verzoek van Callas zelf. Hij geeft een zelfverzekerde, attente en solide lezing. De live cameravoering betekent dat er veel close-ups zijn en niet alle reacties van de andere zangers geboden worden in de regie van Franco Zeffirelli. Deze videoregistratie van ‘Tosca’ is operageschiedenis en een absolute must voor elke liefhebber. De DVD bevat nog drie aria’s gezongen door Maria Callas tijdens een concert in Londen op 4 november 1962 onder leiding van George Prêtre.
1 DVD Ondertiteling in Engels, Duits en Frans
EMI DVA 4 92851 9

2.
***** Operaliefhebbers mogen het Italiaanse label Hardy dankbaar zijn, dat het zoveel historische opnamen uitbrengt. Deze oude zwart-wit film uit 1960 van de RAI in Turijn is zo’n voorbeeld. Het is een uniek document van de sopraan Magda Olivero als Floria Tosca, die een fantastisch portret van de zangeres biedt. Ze houdt haar stem nu eens klein en dan weer dramatisch daar waar nodig. Zij heeft zoveel mogelijkheden met haar stem! De hartstocht, de verstaanbaarheid, het schijnbare gemak en de projectie zijn voorbeeldig. De tamelijk onbekende tenor Alvino Misciano is een prima Mario Cavaradossi. De Italiaanse huisbariton Giulio Fioravanti is een schitterende baron Scarpia en je vraagt je af of er überhaupt slecht gezongen Scarpia’s bestonden in die tijd. Dirigent Fulvio Vernizzi is zoals altijd betrouwbaar. Het acteren is van de soort typisch midden 20ste eeuw, maar het verhaal en de karakterisering van de personages door regisseur Mario Lanfranchi is duidelijk en overtuigend. Aan het einde van de ‘Tosca’ een kort interview met Olivero, terwijl zij zich afschminkt. Interessant ook de bonus CD met een tweede kort interview en zo’n tien fragmenten van de sopraan: drie aria’s uit Napels in 1964 van de opera’s ‘Iris’, ‘La Traviata’ en ‘Resurrezione’, twee optredens in 1991 (“Ave Maria” en het “Largo” in de Cappuccini-kerk in Milaan en nog twee optredens uit 1993 tijdens het Viñas-concours in Barcelona (“Io son l’umile ancella”) en tijdens een masterclass in de Scala (“Sola, perduta, abandonata”). Tot slot nog een opname van ‘Panis Angelicus’ uit 2002, toen Magda Olivero 92 jaar was!
2 DVDs Ondertiteling in Engels, Frans en Italiaans
Hardy Classic HCD 4011

3.
***** Je moet ervan houden: Een zwart-wit film van een opera, waarin de zangers playbacken. En toch is deze DVD zeer de moeite waard. De regie van Silverio Blasi is werkelijk van een briljante eenvoud. Voor hen die de opera willen leren kenden is er geen betere registratie dan deze film uit 1955, die letterlijk woord-voor-woord het verhaal volgt. Er zijn schitterende close-ups met sterke gelaatsuitdrukkingen. Renata Heredia Capnist is een gepassioneerde en onstuimige zangeres Floria Tosca. De registratie is interessant omdat er nauwelijks opnamen van haar bestaan; slechts een Elisabetta in ‘Maria Stuarda’ van Donizetti uit Bergamo 1958 en een ‘Silvano’ van Mascagni uit 1954. De rol van de schilder Mario Cavaradossi wordt gezongen door de hier 34-jarige tenor Franco Corelli, van wie er ontelbare geluidsopnamen van ‘Tosca’ in omloop zijn. Op deze filmregistratie vroeg in zijn carrière hoort men hem zorgvuldig in wat hij zingt. Hij portretteert de sterke persoonlijkheid van zijn personage puur met de bronzen tenor, fulminante hoogte en enorme grootsheid van zijn stem. Hij is gepassioneerd, sensueel, heroïsch en innemend. Een betere Cavaradossi kan men zich nauwelijks voorstellen. Baron Scarpia wordt gezongen door de bariton Carlo Tagliabue. Wat een fantastisch acteur en zanger! In zijn boek “Voci Parallele” uit 1977 schetste Giacomo Lauri-Volpi hem als de enige overlevende van een school, die nog weet hoe Verdi-rollen muzikaal gezongen, overwogen en geademd moeten worden (blz. 172) en zo overtuigend muzikaal is ook deze Puccini-rol van Tagliabue. Het koor en orkest van de RIA Milaan wordt gedirigeerd door Antonino Votto, die al sinds begin jaren twintig verbonden aan de Scala was en deelgenoot tot aan het einde van de jaren zestig was van het gouden tijdperk van de opera.
1 DVD Ondertiteling in Italiaans, Engels, Frans en Spaans.
Hardy Classic HCD 4036

4.
***** Deze opvoering uit de Scala van 2000 is in vele opzichten een verrassing. Dirigent Riccardo Muti – met name bekend vanwege zijn Verdi vertolkingen – voerde ‘Tosca’ pas in 1991 voor het eerst op in een concertante versie en deze Scala-productie was zijn eerste geënsceneerde opvoering. Zijn lezing is dramatisch en toch doorschijnend en kleurrijk. Ook verrassend is de sopraan Maria Guleghina als een zeer gedifferentieerde Floria Tosca. Vocaal is zij overtuigend, krachtig en mooi. Ze schreeuwt zich niet door de rol, maar zingt gecontroleerd en toch niet ingetogen. Salvatore Licitra is een fenomenale Mario Cavaradossi en straalt als een Pavarotti met zijn spintotenor. Live heeft hij zelfs nog meer resonansen en is zijn toon nog glanzender dan men op deze opname kan horen. Leo Nucci is een indrukwekkende, expressieve en gemene baron Scarpia met een lichte, bijna tenorale stem. De regie vanLuca Ronconi is onopvallend in grootse, asymmetrische en postmodern Romeinse decors.
1 DVD Ondertiteling in Italiaans, Engels, Duits, Frans en Spaans
Euroarts 2050588

5.
***** Floria Tosca was de sterkste van alle rollen, waarmee Renata Tebaldi geïdentificeerd werd. Het was ook de rol, die zij in de Met het vaakst zong. Haar beste opnamen van de rol zijn uit de jaren 50 (denk aan de 1955 opname uit de Met met tenor Richard Tucker onder leiding van Mitropoulos). Toen zong zij Tosca zo mooi als geen ander. Deze DVD van ‘Tosca’ van 3 juni 1961 uit de Staatsopera Stuttgart is dus een wat latere opname van Tebaldi en eigenlijk teleurstellend. Ze klinkt nooit echt ontspannen en de hoge noten zijn continu te laag. Zij acteert stijf en maakt van Tosca een larger-than-life personage. En dat is jammer als je haar vertolking vergelijkt met de anderen op DVD. Mario Cavaradossi wordt goed gezongen door de tenor Eugene Tobin, wiens glansrol in die tijd Calaf was. George London is in zijn element als de baron Scarpia. Maar hoe kun je zo fantastisch zingen met zo’n scheve mond? De Spoletta moet een grap zijn geweest. Hij klinkt alsof hij nog nooit één enkele klassieke zangles genoten heeft. Dirigent Franco Patané, vader van dirigent Giuseppe en grootvader van sopraan Francesca Patané, is behoudend, maar medelevend. Het is een zwart-wit live-registratie met veel overzichtsbeelden.
1 DVD Ondertiteling in Engels
Video Artists International VAI 4217

6.
***** Opnieuw Renata Tebaldi als Floria Tosca een half jaar later in Tokyo op 22 oktober 1961. Vanaf het midden van de jaren 50 werden een aantal Italiaanse operaproducties in Japan opgevoerd onder de titel Lirica Italiana. Grote operazangers ontvlamden daarmee bij het Japanse publiek de liefde voor opera. Deze zwart-wit live-registratie toont een complete Italiaanse cast te gast in Japan. Gianni Poggi is de schilder Mario Cavaradossi en klinkt als een Giuseppe di Stefano met een enigszins recht-toe-recht-aan lezing. De bariton Giangiacomo Guelfi is hier opnieuw Scarpia en nu ook te zien, in tegenstelling tot de film uit 1956. Guelfi zet opnieuw een angstaanjagende en toch elegante Scarpia neer. De Sacristan van Giorgio Onesti is een geit. De veel te jong overleden dirigent Arturo Basile – op de top van zijn roem kwam hij op 54-jarige leeftijd tijdens een auto-ongeluk in 1968 om het leven – is een begeleider van de oude school. Compleet in het teken van de zangers leidt een gedisciplineerd NHK Symphony Orchestra. De opvoering heeft een goede sfeer mede dankzij het altijd enthousiaste Japanse publiek, dat ook gewoon applaudisseert tijdens de muziek. De regie van Bruno Nofri is non-existent.
1 DVD Ondertiteling in Engels, Frans, Duits, Spaans, Italiaans en Japans
Video Artists International VAI 4416

7.
***** Deze registratie van een ‘Tosca’-uitvoering in de Arena di Verona van 2006 is groots. De Italiaanse regisseur Hugo de Ana maakt de uitvoering effectief door grootse bewegingen en decor. Het toneelbeeld met metaforen als een reusachtige hand, een rozenkrans en een zwaard. De Floria Tosca van de sopraan Fiorenza Cedolins is een Turandot in pocketformaat. Haar stem houdt een scherpe rand. Marcelo Álvarez is een adequate Cavaradossi en weer Ruggero Raimondi als Scarpia. Ook opnieuw Marco Spotti, die is gegroeid als een vurige Angelotti. Daniel Oren met keppeltje toont zich een ervaren operadirigent. Het geluid is goed voor een buitenopvoering en de videoregie is uitstekend.
1 DVD Ondertiteling in Engels, Duits, Frans, Italiaans en Spaans
TDK DVWW -OPTOV

8.
***** Een andere playback ‘Tosca’-film met Corelli dateert uit 1956, maar nu in kleur. Deze DVD stelt echter teleur, omdat het geluid op de hele DVD een semitoon te hoog is opgenomen en dat is jammer. Opnieuw dus Franco Corelli als Cavaradossi een jaar later. De elegante Franca Duval, die Tosca zelf ook op haar repertoire had, speelt hier de rol maar zingt haar niet. Zij is mooi, maar onbewogen en zonder gezichtsuitdrukkingen. De rol wordt gezongen door Maria Caniglia, die Tosca al in 1938 voor EMI met Beniamino Gigli opnam voor de plaat. Deze ‘Tosca’ is drie jaar voor haar afscheid als Tosca in Cairo. Met haar volle en rijke timbre zingt zij prachtige frasen en elk woord krijgt de toepasselijke kleur en het adequate gewicht. Soms wordt het echter bij haar iets teveel staccato. Afro Poli had een goede carrière als bariton en het is dan ook onduidelijk waarom hij de rol slechts speelt en de jongere bariton Giangiacomo Guelfi zingt! Guelfi zet een donderende, angstaanjagende en onstuimige Scarpia neer. Opnieuw Vito de Taranto – net als in de film van een jaar eerder – als een kostelijk koster. Het koor en orkest van Teatro dell’Opera van Rome wordt doorschijnend gedirigeerd door Oliviero De Fabritiis. Regisseur Carmine Gallone heeft een ingetogen stijl met overzichtsbeelden, die niet erg theatraal werkt. Blijft jammer en storend dat alles te hoog klinkt.
1 DVD Ondertiteling in Italiaans, Engels, Frans en Spaans
Hardy Classic HCD 4015

9.
***** Deze film van regisseur Benoît Jacquot uit 2000 ging officieel in première op het Film Festival van Venetië in 2001 en was een jaar later in de bioscopen. Er wordt veel heen en weer geswitcht tussen de studio en de sets, waardoor het drama helaas haar spanning verliest. De zangeres playbacken en de woorden worden nu eens gezongen, dan weer gesproken of gedacht. De geluidsopname is matig: De stemmen galmen en het orkest is naar de achtergrond gedrukt. Het ex-echtpaar Angela Gheorghiu en Roberto Alagna – in 1996 zijn ze met elkaar getrouwd, maar inmiddels gescheiden – traden vaak samen op en zingen hier Tosca en Cavaradossi. De concurrentie op DVD kunnen ze echter niet aan. De bas-bariton Ruggero Raimondi is hier 63 jaar en te zien in de eerste van zijn maar liefst drie opnamen van zijn Scarpia op DVD. Zijn stem is vlak, monochroom en zonder resonancen in de hoogte. Opvallend sterk Maurizio Murano als Angelotti. Ook dirigent Antonio Pappano – sinds 2022 vaste dirigent van het Royal Opera House in Londen – kan hier weinig van maken. Als extra’s zijn er interviews met Gheorghiu, Jacquot en Pappano.
1 DVD Ondertiteling in Engels
Opus Arte OA0883D

10.
***** Ook hier een echtpaar in de rollen van Tosca en Cavaradossi, namelijk Daniela Dessi en Fabio Armiliato – beiden uit Genua – en ook deze DVD overtuigt muzikaal niet. De uitvoering in het Liceu-theater van Barcelona uit 2004 klinkt ongeïnspireerd en gewoontjes. Ruggero Raimondi is opnieuw Scarpia en heeft hier – vier jaar later – nog minder straling in de hoogte. Marco Spotti als Angelotti is een belofte. De Rossini-expert Maurizio Benini dirigeert aan de langzame kant. De zangers moeten hem vaak aankijken en op hem wachten met hun handelingen. De regie van de Catalaanse Núria Espert is braaf in een overdadig en donker decor. Als extra’s interviews met Raimondi, Benini, Espert en het echtpaar Dessi en Armiliato.
2 DVDs Ondertiteling in Engels, Frans, Spaans en Duits
Opus Arte OA 0901D