****
© Marco Borggreve
Amsterdam, 3 oktober 2014

Ogen tekort in ADHD ‘Sweeney Todd’

Voor de Nationale Reisopera verplaatst regisseur Marcel Sijm de musical ‘Sweeney Todd’ van midden 19e eeuw naar onze tijd. De sfeer van de Victoriaanse grootstad ten tijde van de industriële revolutie ruilt hij in voor een supermarkt, mobiele telefoons, plastic tuinstoelen, TL-verlichting en joggingpakken van Gucci en Burberry.

Het personage van de moordende kapper Sweeney Todd dook midden 19e eeuw voor het eerst op in een stuiverroman. In 1936 kwam de eerste filmversie van ‘Sweeney Todd’ uit en de remake uit 2007 met Johnny Depp in de titelrol maakte de kapper bekend bij een breder publiek. De film was gebaseerd op de musical ‘Sweeney Todd’ van tekstschrijver en componist Stephen Sondheim, die in 1979 op Broadway in New York in première was gegaan.

Het verhaal gaat over Benjamin Barker, die – na onterechte verbanning van 15 jaar op gefingeerde gronden – onder de schuilnaam Sweeney Todd terugkomt naar Londen om wraak te nemen op de rechter die hem liet deporteren en op alle inwoners van Londen. Stephen Sondheim noemde zijn ‘Sweeney Todd’ een “zwarte operette” en het werk houdt het midden tussen een musical en opera. Het is een muzikaal doorlopend werk met dialogen en er zijn tientallen Leidmotieven. Er zijn inderdaad operamomenten, maar het karakter van het werk is toch evident Broadwaytheater.

Marcel Sijm brengt deze donkere komedie voor de Nederlandse Reisopera naar de huidige tijd. Niet de sfeer van Charles Dickens, maar een eigentijdse achterstandswijk is het decor van deze ‘Sweeney Todd’. In dit decor van Marc Warning benadrukt Sijm de geestige zijde van het werk en niet zozeer de thrillerachtige kant. Dit doet hij verfrissend, fantasierijk en onderhoudend. De onthoofdingen hebben in deze tijd van ISIS een wrange bijsmaak, maar de verwerking van de dode lichamen tot pasteitjes is zo over-the-top dat het uiteindelijk hilarisch wordt. Zoals vaak bij ensceneringen van Sijm kom je ogen tekort. Nooit zul je in deze enscenering een personage zien rusten en Sijm laat de ADHD van het toneel spatten. Zijn timing is goed en onopvallend met een fraaie flow en balans tussen rust en actie.

‘Sweeney Todd’ stelt de zangers voor grote, vocale uitdagingen. De partijen steunen voor 20% op expressieve dialogen die lastig kunnen zijn voor operazangers, maar het ensemble van de Reisopera geeft zich 100%. De Amerikaans-Nederlandse bariton Dale Duesing maakt indruk als Sweeney Todd en geeft de bloeddorstige, wraakzuchtige barbier de passende uitstraling van een berekenend persoon. Vocaal past zijn stem prima in de partij. En er zijn uitstekende Nederlandse bijdragen. Sanne Wallis de Vries is een kostelijke buurvrouw Nellie Lovett. De rol is voor een zingerende actrice – niet zozeer voor een operazangers – en Sanne Wallis de Vries presenteert zich vocaal verrassend en imponerend. Als comédienne zet zij voortreffelijk de opportunistische pasteienbakster neer. Doris Baaten is opmerkelijk als de Beggar Woman, je kunt je ogen niet van haar afhouden. Ook de overige rollen zijn rijkelijk ingevuld. De Zweedse sopraan Nina Lejderman klinkt als een klok in de parij van Johanna Barker en de Britse tenor Tyler Clarke heeft een prachtig lyrisch geluid voor de verliefde Anthony Hope. In de bijrollen zijn er sterke bijdragen van Richard Suart als Judge Turpin en Harry Nicoll als Adolfo Pirelli en de uitdagende ensembles klinken schitterend.    

Een kleine selectie uit Het Gelders Orkest – de partituur vraagt om 26 orkestleden – steunt de zangers onder muzikale leiding van dirigent Jeroen Sleyfer met een fraai contrapunt en zij spelen de rijke, hoekige harmonieën van de partituur knap. Een eersteklas seizoensopening 2014/2015 voor de Nederlandse Reisopera!