***** Tanya Commandeur – De reus van Amsterdam

De Amsterdammer Albert Johan Kramer (1897-1976) was met zijn lengte van 2,42 meter waarschijnlijk de langste Nederlander aller tijden. Hij trad als variétéartiest op in onder andere Berlijn, New York en Londen, dikwijls als duo met een kleine mens. Uiteindelijk keerde hij terug naar Nederland en opende sigarenzaken en een café. In 1958 richtte Kramer de Klub Lange Mensen op. Vanaf juni 1975 verbleef hij in verpleeghuis De Drie Hoven in Amsterdam Slotervaart nadat zijn beide benen waren geamputeerd ten gevolge van vaatproblemen en circulatiestoornissen. Een jaar later overleed hij aldaar.

‘De reus van Amsterdam’ van Tanya Commandeur (1969) is een historische roman over deze vermoedelijk langste Nederlander ooit. Commandeur studeerde Romaanse Talen en Culturen en werkt als freelance-redacteur en vertaler voor diverse tijdschriften. Zij gebruikte historische krantenartikelen, genealogische archieven en diverse literatuur over groeistoornissen, Amsterdam en het circusleven.

Het verhaal van ‘De reus van Amsterdam’ wordt uit het perspectief van Kramer als ik-persoon verteld. Veel uit de roman is echt gebeurd, maar Commandeur gaf zichzelf de vrijheid om op een aantal punten van de werkelijkheid af te wijken. Zij schetst van Kramer een levendig portret en maakt van hem een sympathieke man. Bij zijn leven een beroemdheid is Albert Johan Kramer uiteindelijk langs de kieren van de geschiedschrijving geglipt. ‘De reus van Amsterdam’ brengt de hem weer in de schijnwerpers en belicht zijn showbizz, liefdes en geheimen. Een innemende levensschets.

Paperback
mei 2023
304 pagina’s
Uitgeverij Ambo|Anthos
ISBN 9789026361524
€ 22,99

***** Hannah Arendt – Tussen verleden en toekomst

De werken van de Duitse politiek theoretica Hannah Arendt (1906-1975) concentreren zich vooral op onderwerpen als denken, handelen, oordelen, vrijheid en totalitarisme. In 1961 verscheen van haar hand de verzameling essays ‘Between past and future’, waaraan voor de gereviseerde editie van 1968 nog twee essays werden toegevoegd met de subtitel ‘Eight exercises in political thinking’. Een aantal van deze essays werd eerder zelfstandig in het Nederlands gepubliceerd, maar de bundel verscheen nooit in zijn geheel in het Nederlands. In ‘Tussen verleden en toekomst’ zijn nu voor het eerst de acht essays – met het voorwoord van Arendt waarin ze de samenhang toelicht – in een Nederlandse editie bijeengebracht.

‘Tussen verleden en toekomst’ bevat essays die Arendt tussen 1954 en 1968 schreef. In de verzameling behandelt zij verschillende filosofische onderwerpen, waaronder traditie, geschiedenis, autoriteit, onderwijs, cultuur, wetenschap, waarheid en politiek, begrippen die in de politieke taal vaak tot lege hulzen zijn verworden. Alle essays delen een centraal idee. De mens leeft tussen het verleden en een onzekere toekomst. Lange tijd hebben mensen hun toevlucht genomen tot traditie, maar de misdaden van de totalitaire regimes in de 20ste eeuw hebben geleid tot een breuk in de traditie. In de moderne tijd is de traditie verlaten en is er geen respect meer voor traditie en cultuur. Volgens Arendt is er geen manier om opnieuw met traditie te leven en is de moderne filosofie er niet in geslaagd mensen te helpen correct te leven. Met haar essays probeert zij oplossingen te vinden om mensen vandaag de dag opnieuw te laten nadenken. Van ieder mens wordt verwacht dat hij leert denken en hij moet permanent denken om te kunnen bestaan. De essays zijn oefeningen in het politieke denken zonder een beroep te doen op de traditionele categorieën van de politieke filosofie.

De essays van Arendt zijn opvallend actueel. Zo stelt zij vast dat meer en meer onderwezen wordt wat te denken en niet hoe te denken, iets wat men tegenwoordig op universiteiten steeds meer ziet. Ook spreekt zij over het gevaar van het herinterpreteren van geschiedenis, wat een huidig thema is gezien onderwerpen als kolonialisme. Arendt vermeldt tevens het inwerken op de natuur, een hedendaags onderwerp als men denkt aan de klimaatcrisis. En als zij schrijft dat wij meer en meer leven in een wereld omringd door zaken die door de mens gemaakt zijn, dan is het alsof zij het onderwerp vandaag aansnijdt.

‘Tussen verleden en toekomst’ is een fascinerende verzameling essays. De vertaling van filosoof Willem Visser is scherp en helder en de zinnen volgen de syntaxis van Arndt nauwgezet. Verder is er een toelichtende inleiding van Jerome Kohn uit de Penguin editie van 2006, de 100ste geboortedag van Hannah Arendt.

Paperback
mei 2023
384 pagina’s
Uitgeverij Octavo
ISBN 9789490334390
€ 29,50

***** Heinrich Heine – Ideeën

Heinrich Heine (1797-1856) is een van de belangrijkste Duitse schrijvers van de 19e eeuw. Er zijn ruim 7000 liederen op meer dan 650 teksten van Heine gemaakt, waaronder door Schubert voor ‘Schwanengesang’ en Schumann voor ‘Dichterliebe’. Tussen 1826 en 1831 publiceerde Heine vier delen ‘Reisebilder’, waarin hij reisverhalen en autobiografisch materiaal versneed met commentaar op de tijdgeest. Zijn boek ‘Ideen. Das Buch Le Grand’ verscheen in 1827 in het tweede deel en consolideerde de bekendheid van de dichter. Het identificeerde hem als humorist, maar ook als vertegenwoordiger van de jonge, liberale schrijvers van Duitsland. Heine werd een van de eerste Joden die in Duitsland een cultureel icoon werd.

Bij uitgeverij Van Oorschot verschijnt nu ‘Ideeën; Het boek Le Grand’ in een Nederlandse vertaling van Ria van Hengel. Het boek is een sprankelende liefdesverklaring aan een dame. In een quasi improvisatiestijl vertelt de ik-persoon zijn verhaal. Er is een woordenvloed over zijn jeugd, zijn liefdes, zijn aanvankelijke bewondering voor Napoleon als de brenger van de revolutionaire boodschap in Europa, over nachtegalen, rozen, drumles en boeken.

Illusie en waarheid lopen door elkaar, zo ook herinneringen, artistieke kwesties en maatschappelijke beschouwingen. De toon is eigenzinnig en melancholisch, maar ook opgewekt en vol Joodse humor. Behalve aandoenlijk, wrang en ontroerend is er de zelfironie en Heines typerende stoutmoedigheid. Niemand wordt door hem serieus genomen. De vertaling werd door Van Hengel van nuttige aantekeningen voorzien. In het colofon staat als oorspronkelijke datum 1826, maar dat dient 1927 te zijn.

Paperback
mei 2023
120 pagina’s
Uitgeverij Van Oorschot
ISBN 9789028231207
€ 20,00

**** Gabriele Tergit – De eerste trein naar Berlijn

De Joods-Duitse schrijfster Gabriele Tergit (1894-1982) keerde in 1948 voor het eerst terug naar Berlijn. De herinneringen aan deze reis schetste zij zo’n twintig jaar later in een manuscript, maar zij vond daarvoor geen uitgever. Pas in 2000 verscheen de kleine roman postuum als ‘Der erste Zug nach Berlin’. Een nieuwe editie van het boek door de Duitse filosofe Nicole Henneberg (1955) werd begin dit jaar uitgebracht en Jan Bert Kanon maakte gebruik van beide Duitse versies voor de Nederlandse vertaling.

In ‘De eerste trein naar Berlijn’ bezoekt de onervaren en naïeve Amerikaanse journaliste Maud Phipps gedurende drie maanden het naoorlogse Duitsland voor een missie. Daar ontmoet zij Russen en Engelsen, observeert haar Amerikaanse collega’s en Duitsers, die het soms maar wát vervelend vinden dat Hitler er niet meer is. Tegelijkertijd schetst ze de pogingen van geallieerden uit Oost en West – verblind door hun eigen belangen – om een Duitse maatschappij op te bouwen die overeenstemt met hun eigen ideeën.

‘De eerste trein naar Berlijn’ is een reeks scènes, een opeenvolging van momenten en schetsen van gesprekken die tonen hoe verscheurd en ontredderd het naoorlogse Duitsland worstelt met zijn identiteit. Duitsland blijkt een hoogmoedig, naargeestig en onverbeterlijk land geworden. Maud toont zich verbaasd en ontzet over het miserabele naoorlogse Berlijn met haar arrogante bewoners. Er was niets veranderd en er bleken maar weinig onschuldige Duitsers.

Maud registreert alles met open perspectief, passief, haast niet denkend en zonder te oordelen. Voor het vervreemdende effect bedient Tergit zich daarnaast van een tweetalige stijlmiddel (Engels/Duits). De deelnemers aan de missie worden hierdoor nadrukkelijk vreemden en buitenstaanders. Voorts biedt het verhaal ruimte voor ironie, zwarte humor, satire, maar ook tragiek. Een interessante roman, met een informatief nawoord van Henneberg.

Paperback
juni 2023
136 pagina’s
Uitgeverij van Maaskant Haun
ISBN 9789083310411
€ 23,50

**** Nicola Pugliese – Malacqua

In slechts 45 dagen joeg de Italiaanse journalist Nicola Pugliese (1944-2012) zijn roman ‘Malacqua’ door de schrijfmachine en stuurde de kopij naar de uitgever. Toen dat erop zat, trok hij zich terug uit het literaire leven. ‘Malacqua’ werd in 1977 gepubliceerd en de eerste druk was binnen enkele dagen uitverkocht. Op verzoek van Pugliese werd het boek pas na zijn dood herdrukt. Voor het eerst verschijnt de roman nu in het Nederlands.

Na een nacht van ongenadige regen komt er een telefoontje binnen bij het hoofdbureau van politie te Napels. Er is een straat verzakt, een gebouw ingestort en de stad lijkt weg te spoelen onder een onophoudelijke vloed van stortregens. Maar er is meer aan de hand. Er klinken klaaglijke stemmen uit een middeleeuws kasteel en vijfliremunten beginnen muziek te maken die alleen tienjarige meisjes kunnen horen. Door de ogen van verschillende inwoners zien we een stad die op het punt staat verzwolgen te worden.

‘Malacqua’ heeft een bijzondere stijl. Het is als in een roes geschreven, als een hallucinatie, vol dolheid, urgentie en stoutmoedigheid. Pugliese roept continu uitzinnige scènes en beelden op. Zijn taalgebruik is eigenzinnig; nu eens vloeiend, dan weer stamelend. Fantasievolle overpeinzingen en zakelijke taal wisselen elkaar af en korte zinnen en herhalingen zorgen voor een dwingend ritme. De Nederlandse vertaling van Annemart Pilon bevat drive en tempo.

Paperback
juni 2023
160 pagina’s
Uitgeverij Van Oorschot
ISBN 9789028232013
€ 22,50

**** Michaël Minerbe & Jérome Félix – Arsène Lupin; 1. De Holle Naald

Maurice Leblanc (1864-1941) schreef tussen 1905 en 1941 17 romans, 39 novelles en 5 toneelstukken waarin de gentleman inbreker Arsène Lupin voorkomt. Lupin wordt ook wel de Franse Sherlock Holmes genoemd, ofschoon Lupin misdaden pleegt en Holmes – in Leblancs boeken Herlock Sholmes genoemd – ze oplost. Naar aanleiding van de Netflix-serie ‘Lupin’ (2021) verschijnen diverse werken over de ‘Arsène Lupin; gentleman inbreker’ en is nu een gelijknamige stripreeks in Nederland gelanceerd.

In deel 1 ‘De holle naald’ wordt tijdens een inbraak in het kasteel Ambrumesy de insluiper neergeschoten. Als uiteindelijk een levenloos lichaam wordt gevonden gaat men ervan uit dat het hier Arsène Lupin betreft. Het lichaam draagt ook een gecodeerd bericht over een holle naald bij zich. De student retoriek Isidore Beautrelet besluit de dood en het bericht te onderzoeken en tevens wordt Herlock Sholmes bij de zaak gehaald.

De Franse scenarist Jérome Félix (1972) bewerkte het spannende verhaal, dat op nogal wat punten afwijkt van het oorspronkelijke boek van Leblanc uit 1909. Het voelt alsof wel heeft veel ontwikkelingen van ‘L’Aiguille creuse’ in een beknopt aantal pagina’s is gecomprimeerd. Het originele verhaal met de vele plotwendingen werd niet voor niets gedurende een half jaar in een serie voor de krant gepubliceerd. Félix’ landgenoot en illustrator Michaël Minerbe (1974) maakte sfeervolle tekeningen en de inkleuring is van Delf. Mariella Manfré vertaalde de Franse editie uit 2018 in het Nederlands. De strip bevat een voorwoord van Leblancs kleindochter Florence. Tot slot is er een educatief dossier van vier pagina’s over de naaldvormge fort in Étretat.

augustus 2023
64 pagina’s
Uitgeverij Dark Dragon Books
ISBN 9789463739719
€ 10,95

**** Emiliano Mammucari & Matteo Mammucari – Nero; 1 Het offer

Van de Italiaanse tekenaar Emiliano Mammucari en zijn broer en scenarist Matteo Mammucari verschijnt voor het eerst een stripuitgave in het Nederlands. Van hun oorspronkelijk Italiaanse fantasyreeks in zes delen ‘Nero’ (2021) is nu het eerste deel ‘Het offer’ uitgebracht.

Syrië, rond 1200 n. Chr., ten tijde van de kruistochten. De Arabische strijder Nero vecht tegen de vijanden van het Oosten. Daarin treft hij een christelijke ridder, die wil dat Nero hem naar de Grot van Bloed brengt. Deze grot bevindt zich op de berg Qasioun, die voor Damascus oprijst. Volgens de middeleeuwse, Arabische manuscripten is het hier dat Kaïn zijn broer Abel doodde en volgens de overlevering worden smeekbeden in de Grot van Bloed onmiddellijk verhoord.

De gebroeders Mammucari leveren een historisch fantasieverhaal vol avontuur, ook al is het verhaal van het eerst deel nog mager. De tekeningen zijn fraai kleurrijk, cinematografisch en levendig. Achterin het album een making-of-dossier van tien pagina’s met een kijkje achter de schermen van de wereld van Nero.

september 2023
80 pagina’s
Uitgeverij Dupuis
ISBN 9789031441259
€ 9,99