***** Erik Heijerman & Albert van der Sloot – Muziek zit tussen je oren

Al eerder verschenen bij uitgeverij Damon – Damon was in de 5e eeuw v. Chr. de muziekwetenschapper en politiek adviseur van Pericles – boeken waarin op een filosofische manier over muziek werd gesproken. In ‘Muziek zit tussen je oren; muziekfilosofische beschouwingen’ wordt nu onder redactie van Erik Heijerman en Albert van der Schoot in essays van elf muziekwetenschappers en filosofen – waaronder slechts één vrouw – onderzocht wat het luisterproces toevoegt aan onze beleving van muziek.

“Horen kan iedereen. Luisteren daarentegen vergt iets anders. Het probleem met luisteren is alleen dat we het niet doen. Ondertussen is luisteren precies datgene wat een betekenisvolle muziekervaring in de eerste plaats mogelijk maakt”, stelt Pablo Muruzábal Lamberti. Hiermee lijkt hij de “plicht” van de luisteraar te onderschrijven, zoals muziekwetenschapper Gerard van der Leeuw in een ander essay van de bundel stelt. De essays verkennen vanwaar de betekenis komt, die het luisteren naar muziek voor ons heeft. Draagt de muziek die betekenis reeds in zich of maken wij de betekenis zelf? En leidt beter luisteren tot meer begrip?

‘Muziek zit tussen je oren’ bevat een fraaie dwarsdoorsnede van muziek-filosofische benaderingen die op dit moment bestaan. Het boek toont aan de hand van thema’s als ‘muziek begrijpen’, luisterpraktijken’ en ‘inspiratie uit het verleden’ de waarde van die verschillende muziekfilosofische invalshoeken.

Paperback
juni 2023
177 pagina’s
Uitgeverij Damon Vof
ISBN 9789463403467
€ 22,90

***** David Foster Wallace – Dit is water

De Amerikaanse schrijver David Foster Wallace (1962-2008) hield op 21 mei 2005 een speech voor net afgestudeerde studenten aan het Kenyon College van Ohio. Fragmenten van die toespraak – haastig uitgetypt door een enthousiaste student – circuleerden al snel op het internet. Uiteindelijk verscheen de lezing integraal in ‘The Guardian’ en werd zij in 2009 als ‘This is water’ tevens in boekvorm uitgebracht. Zelf zou Foster Wallace het boek niet te zien krijgen, want hij had in 2008 na een leven lang worstelen met depressies zelfmoord gepleegd.

De speech verscheen in 2011 in een Nederlandse vertaling van Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre. Deze vertaling is nu in een tweede, herziene druk uitgebracht als ‘Dit is water; enkele gedachten over meevoelend leven die werden uitgesproken bij een bijzondere gelegenheid’. In de voordracht vertelt Foster Wallace wat onze innerlijke beweegredenen zijn en waardoor wij belemmerd worden. Wij dienen zelf na te denken, zelf te leren kiezen hoe we naar de wereld kijken, om zo onszelf te overstijgen en een empathisch leven te leiden, aldus Foster Wallace. Zo kunnen wij leren te vermijden dat het leven onbewust aan ons voorbijglijdt.

De speech van Foster Wallace is een handleiding, een pleidooi voor een waardevol leven. De auteur bezat een bijzonder talent om het menselijke gevoelsleven te beschrijven en in ‘Dit is water’ toont hij zijn scherpe blik op onze diepe eenzaamheid en onze sociale relaties. De speech is niet alleen scherpzinnig, intelligent en markant, maar ook openhartig, gevoelig, geestig en betoverend. Met een voorwoord van Gert De Bie.

Paperback
juni 2023
152 pagina’s
Uitgeverij Koppernik
ISBN 9789083295565
€ 15,00

***** Jack Kerouac – Satori in Parijs

De Amerikaanse auteur Jack Kerouac (1922-1969) kwam op 1 juni 1965 aan in Parijs en reisde na een aantal dagen door naar Bretagne om op zoek te gaan naar de sporen van zijn Franse voorvader, volgens de overlevering een Bretonse prins. Van zijn wilde, vruchteloze zoektocht deed hij vervolgens verslag in zijn boek ‘Satori in Paris’ (1966). De novelle is nu in een Nederlandse vertaling van Johannes Jonkers verschenen als ‘Satori in Parijs’.

“Satori” is het Japanse woord voor “plotselinge verlichting”, plotseling ontwaken”. Een soort verlichting, die hem leek te hebben veranderd, voelde Kerouac tijdens zijn tien dagen in Frankrijk. In ‘Satori in Parijs’ beschrijft hij op turbulente, tuimelende zijn expeditie als eenzame reiziger wijze. Het leest – net als zijn ‘Lonely Traveler’  (1960) – als een reeks in bedwelmende toestand geschreven reisaantekeningen. Kerouac vertelt weinig over het onderzoek dat hij verrichtte, maar des te meer over zijn omgang met de Fransen die hij ontmoette en met wie hij sprak over onderwerpen als relaties, het leven en werk.

Kerouac zou nog plannen maken voor een tweede reis naar Bretagne, maar stierf voordat hij deze plannen kon verwezenlijken. Pas dertig jaar later werd Kerouacs voorvader daadwerkelijk opgespoord. Het resultaat daarvan – Kerouacs voorvader bleek “slechts” een notariszoon zonder blauw bloed – wordt door de Franse journaliste Pauline Bock in het nawoord uit een herdruk van ‘Satori in Paris’ van 2020 besproken.

Paperback
juni 2023
192 pagina’s
Uitgeverij Oevers
ISBN 9789493290471
€ 21,00

***** Albert Camus – Bruiloft – De zomer

De Franse filosoof, schrijver en journalist Albert Camus (1913-1960) werd geboren in Frans-Algerije, studeerde filosofie aan de universiteit van Algiers en ging in 1940 naar Parijs. Hij werd beroemd met zijn romans (‘De pest’) en zijn filosofische essays, maar zijn de literaire essays zijn zeker niet minder interessant. Hiervan zijn ‘Noces’ en ‘L’Été’ nu in een Nederlandse vertaling van Eva Wissenburg gebundeld als ‘Bruiloft – De zomer’.

De essays weerspiegelen de gedachten en gemoedstoestand van de vroege levenservaringen, het landschap, de brandende zon, de zee en de mensen die Camus als de jonge man in Algerije ondervond. Zij tonen de hoop, het vertrouwen en de verknochtheid aan zijn land. ‘Bruiloft’ is een verzameling van vier essays geschreven in 1936 en 1937 en gepubliceerd in 1939 in Algiers. In Tipasa vindt Camus schoonheid, geluk en harmonie, in het huwelijk tussen de lente en de ruïnes, met de loomheid die past na een dag bruiloft vieren met de wereld. In Djémila ontdekt hij de stenen ruïnes waar de diepe, zware stilte heerst en de wind ademt en huilt. In Algiers ziet hij de zee achter elke bocht en het haast tastbaar zware zonlicht, waar in de zomer alleen de arme mensen achterblijven. Ten slotte is er een uitstapje naar het Italiaanse Toscane van Giotto en Piero della Francesca.

‘Zomer’ is een verzameling van acht korte essays uit de periode 1939 tot 1953, in chronologische volgorde geplaatst. In 1954 werden zij voor het eerst gepubliceerd. In de stad Oran, die haar rug naar de zee heeft gekeerd, zijn de straten door stof bedekt, komt alle wansmaak uit Europa en het Oosten samen, paradeert de jeugd met gepoetste schoenen over de boulevard, is er de rivaliteit met Algiers en is er de verveling als een dolende Minotaurus. Bij de Grieken vindt Camus Prometheus, die de mensen kunst schenkt en Helena, wier schoonheid de Grieken hoger achten dan de rede.

Camus staat vervolgens voor een raadsel; Wat is de absurditeit van de wereld? Het leven is absurd, maar we moeten het juist in zijn absurditeit aanvaarden. Jaren later voelt hij in Tipasa nog altijd de diepe melancholie om zich heen omsloten door prikkeldraad. Uiteindelijk ziet hij de zee van dichtbij op een boottocht over de oceaan. Er is in ‘De zomer’ een balans tussen dichtkunst en serieuze thema’s, verscholen onder hetzij lyriek, hetzij bijtende ironie. Deze menging van poëzie en beschouwing maakt de essays van Camus zo oorspronkelijk.

Paperback
juni 2023
160 pagina’s
Uitgeverij Athenaeum
ISBN 9789025316037
€ 20,00

***** Karl Marx – Parijse manuscripten

De Duitse denker Karl Marx (1818-1883) schreef tussen mei en augustus 1844 op 26-jarige leeftijd in Parijs zijn ‘Ökonomisch-philosophischen Manuskripte’. De  verzameling werd tijdens zijn leven niet gepubliceerd en pas – nadat zij eind jaren twintig waren ontdekt – in 1932 in de Sovjet-Unie voor het eerst uitgebracht. In 1969 werd een groot deel van de manuscripten uitgebracht in een Nederlandse vertaling door Paul Rodenko, die zich baseerde op een Engelse vertaling van T.B. Bottomore uit 1961. Nu is van de teksten een nieuwe Nederlandse vertaling door de filosoof Peter Huijzer verschenen als ‘Parijse manuscripten’.

Als basis voor Huijzers vertaling dienden – naast Engelse vertalingen van Bottomore, Milligan (1975) en Benton (1975) – edities van de ‘Max-Engels Gesamtausgabe’ uit 1932 (Moskou) en 1981 en 1982 (Berlijn). Een probleem bij het uitgeven van de ‘Parijse manuscripten’ is dat er eigenlijk geen afgeronde manuscripten beschikbaar zijn. Gedeelten van teksten zijn verloren gegaan en het materiaal dat wel is overgeleverd vormt niet altijd een geheel. De teksten waren door Marx vooral bedoeld als zelfstudie en werden geschreven als voorwerk voor zijn latere geschriften. Voor de nieuwe Nederlandstalige uitgave van de fragmenten koos Huijzer voor een indeling die uitgaat van het geheel zoals Marx dat mogelijk voor ogen zou hebben gehad.

Marx was ervan overtuigd dat de bestudering van onze materiële levensomstandigheden antwoorden bood op de belangrijkste politieke en sociale vraagstukken van de moderne tijd. In de manuscripten staat het begrip ‘vervreemding’ centraal: eenzijdige, excessieve arbeid vervreemdt de mens van zijn arbeid, zijn medemens en de natuur, terwijl arbeid volgens Marx nu juist een bron van creativiteit en een middel tot zelfverwerkelijking moet zijn. In het eerste manuscript stelt Marx dat arbeid de mens bepaalt en als de mens van zijn arbeid vervreemd raakt hij van zijn menselijkheid wordt beroofd. Van het tweede manuscript zijn slechts fragmenten bewaard. Hier beschrijft Marx de ontwikkeling van de verhoudingen van de markt door voortdurend uit te gaan van het privé-eigendom. Deze ontwikkeling leidt tot steeds grotere tegenstellingen.

In het derde manuscript filosofeert Marx over het privé-eigendom als de verhouding tussen arbeid en kapitaal. Van dit privé-eigendom is geld de abstracte macht. De vervreemding van het geld kan slechts dan worden opgeheven als het privé-eigendom wordt opgeheven en de maatschappij overgaat in de communistische samenleving. Ten slotte geeft Marx’ een analyse van de mens als natuurwezen en houdt hij een pleidooi voor een verzoening tussen mens en natuur. Vooral deze laatste oproep en uiteenzetting maken ‘Parijse manuscripten’ ook vandaag de dag nog actueel.

De nieuwe Nederlandse uitgave bevat tevens Marx’ ‘Aantekeningen bij James Mill’, die hij waarschijnlijk na de manuscripten schreef en die thematisch een overlap hebben met de ‘Parijse manuscripten’. De vertaling van Huijzer volgt het origineel grondig, is overwogen en opvallend consequent.

Paperback
mei 2023
232 pagina’s
Uitgeverij Boom
ISBN 9789024452415
€ 27,90

**** Rudi Meulemans – De man met de panamahoed

Van de hand van de Belgische schrijver en regisseur Rudi Meulemans (1963) verschenen reeds de boeken ‘Voorbij de grenzen’ (2017) over de Amerikaanse schrijver Glenway Wescott, zijn levensgezel en geliefden en ‘Een ander leven’ (2020) over de Britse politicus Harold Nicolson, diens vrouw en zijn minnaar. Nu reisde Meulemans het leven van de Duitse kunstverzamelaar, museumdirecteur, schrijver en uitgever Harry Graaf Kessler (1868-1937) achterna voor zijn nieuwste boek ‘De man met de panamahoed; Harry graaf Kessler: kroongetuige van de moderne tijd’.

Harry Kessler was een intellectuele dandy in wiens leven kunst en politiek centraal stonden. Hij was bevriend met zo ongeveer alle belangrijke personen in de kunstwereld en politiek van het interbellum. Zo werkte hij met de Oostenrijkse tekstschrijver Hugo von Hofmannsthal samen om het libretto van de opera ‘Der Rosenkavalier’ van Richard Strauss structuur en dramatiek te geven.

‘De man met de panamahoed’ is voornamelijk gebaseerd op Kesslers dagboeken en memoires. De graaf hield van 1880 tot aan zijn dood dagboeken bij van zijn ongewone en boeiende leven met gedetailleerde portretten van zijn beroemde vrienden. Na gevlucht te zijn voor de nazi’s werkte Kessler op Mallorca aan zijn memoires.

‘De man met de panamahoed’ is geen biografie en geen volledig levensverhaal van Kessler, maar bevat een selectie gebeurtenissen uit de dagboeken en memoires. Meulemans baseerde de gesprekken tussen de personen in zijn boek op uitspraken van de figuren die Kessler in zijn dagboeken heeft opgetekend. Meulenmans’ onderzoek is buitengewoon nauwkeurig. De lezer wordt meegevoerd door een veranderende wereld; een reis door de vroege 20ste eeuw, langs kunst, theater en politiek. ‘De man met de panamahoed’ geeft een portret van één van de meest fascinerende personages van het politiek-culturele leven van Europa uit die tijd. En zoals altijd bij Meulemans natuurlijk ook van diens geliefden…

Paperback
mei 2023
384 pagina’s
Uitgeverij De Bezige Bij
ISBN 9789403137711
€ 24,99

**** Éric Lambert & Pierre Boisserie – Het epos van de vrijmetselaars; 7. Negen zusters en drie broers

De Franse tekenaar en scenarist Didier Convard – niet te verwarren met Didier Conrad van ‘Asterix’ – startte in 2021 de reeks ‘Het epos van de vrijmetselaars’. De serie vertelt over de beweging van wetenschappers, kunstenaars en politici, die de sluipwegen van de geschiedenis bewandelde om kennis te vergroten en de mensheid te verheffen. Sinds het begin van de stripreeks hebben diverse scenaristen en tekenaars in wisselende samenstellingen de albums verzorgd. Voor deel 7 ‘Negen zusters en drie broers’ zijn de Franse tekenaar Éric Lambert en zijn landgenoot en tekstschrijver Pierre Boisserie bijeengekomen.

Lodewijk XVI, die zijn legitimiteit ontleent aan goddelijk recht, voelt zich in het Versailles van 1788 bedreigd door de vrijmetselarij, die vrijheid, gelijkheid en broederschap propageert. De koning draagt daarom de ridder Artus de Senissone op te infiltreren in de loge van de Negen Zusters, wier subversieve ideeën de gevestigde orde zouden kunnen verstoren. Als echter één van de leden wordt vermoord, gaat De Senissone op onderzoek uit. Achterin het album een historisch katern van acht pagina’s van Jean-Laurent Turbet over de loge ‘Les Neuf Soeurs’. De Nederlandse vertaling is van Tonio van Vugt en Jeanine Erades en de inkleuring verzorgde Angélique Césano. Een spannend verhaal met een historisch tintje.

augustus 2023
Uitgeverij Dark Dragon Books
ISBN 9789464602760
56 pagina’s
€ 10,95 (softcover)