***** Het CD label Arbiter was in 2000 al begonnen met de publicatie van de complete opnamen van de Russische bas Feodor Chaliapin (1873-1938). Maar in 2004 kwam er na vijf CDs een plotseling einde aan de uitgave en diende men het te stellen zonder de opnamen die Chaliapin maakte tussen 1923 en 1936. Het label Marston koesterde al geruime tijd het verlangen de complete verzameling van Chaliapins opnamen uit te brengen en uiteindelijk is ‘The Complete Recordings’ dan voltooid. Het zal een kostbare en tijdrovende onderneming zijn geweest, maar het resultaat mag er zijn. In een box van 13 CDs zijn zo’n 200 opnamen van Chaliapin bijeengebracht.

Feodor Chaliapin was één van de belangrijkste bassen van de 20e eeuw. Hij bezat wellicht niet de mooiste stem ter wereld en zijn muzikaliteit was niet altijd onberispelijk, maar zijn expressiviteit was ongeëvenaard en worden door zijn opnamen onmiskenbaar overgebracht. Men kan in elke groeve van de plaat haast zijn aanwezigheid voelen.

Chaliapin maakte zijn eerste commerciële opnamen in januari en februari 1902 voor de Gramophone and Typewriter Company in Moskou. Deze acht platen bereikten het westen destijds niet. Pas in 1907 stond Chaliapin weer voor de hoorn voor opnamen in Sint Petersburg (CD1). De sessies tussen 1910 en 1914 leverden fraaie opnamen, waar Chaliapin in uitstekende vorm was. Luister naar de vier aria’s opgenomen op 26 april 1912 in Milaan (CD3).

Door de Eerste Wereldoorlog maakte Chaliapin na 1914 geen opnamen en na de Russische Revolutie van 1917 mocht Chaliapin niet buiten Rusland optreden tot na 1920. Pas in 1921 kon hij voor het eerst weer een reis naar Engeland maken en nam hij weer voor de Gramophone Company op (CD4). Op 30 januari 1922 had Chaliapin zijn eerste Amerikaanse opnamesessies voor de Victor Talking Machine Company (CD5). Het is opvallend dat de vijf CDs van het label Arbiter slechts één fragment minder bevatten dan de verzameling van Marston tot 1923.

Zijn eerste elektrische opnamen vervaardigde Chaliapin in oktober 1925 in de Hayes studio’s in Middlesex (CD7). Luister naar de twee scènes uit ‘Faust’ met de sopraan Florence Austral. De elektrische registraties maakten gebruik van een microfoon en elektrische versterking, waardoor een nauwgezette weergave van het geluid kon worden gegeven. Deze nieuwe methode maakte het ook mogelijk om opnamen op afstand te maken en het elektrische signaal door de telefoonlijn naar de studio waar de platen werden gemaakt. Luister naar de vijf fragmenten uit een live-uitvoering van ‘Mefistofele’ van Boito van 31 mei 1926 uit Covent Garden (CD8), de drie fragmenten uit een live-uitvoering van ‘Mozart en Salieri’ van Rimski-Kosakov van 11 oktober 1927 uit de Royal Albert Hall (CD9). De partij van Mozart hoort men slechts kort door de Russisch Joodse tenor Theodore Ritch, die in 1943 in Frankrijk werd gearresteerd en waarschijnlijk op transport naar een vernietigingskamp in Polen stierf.

Verder de acht fragmenten uit een live-uitvoering van ‘Faust’ van Gounod van 22 juni 1928 uit Covent Garden (helaas over CD9 en CD10 verspreid) en de tien fragmenten uit een live-uitvoering van ‘Boris Godoenov’ van Moessorgsky van 4 juli 1928 uit Covent Garden met Margherita Carosio, Irene Minghini-Cattaneo en Angelo Bada in het Italiaans (CD10).

‘Feodor Chaliapin; The Complete Recordings’ is een nieuw hoogtepunt in de catalogus van Marston Records. De prachtige box wordt begeleid door een weelderig, hardcover boekwerk van 324 pagina’s met uiterst bijzondere foto’s. Het boek bevat tevens vertalingen van alle Russische aria’s en liederen en essays over Chaliapin van Michael Scott, Michael Aspinall en Ivor Newton. Het perfecte cadeau voor de operaliefhebber in de decembermaand!
Marston Records 51301-2 (13CDs)

***** Het Markgräfliche Opernhaus in Bayreuth telt tot de weinige in originele staat behouden theaters uit de 18e eeuw. In 2012 werd het gebouw tot UNESCO werelderfgoed verklaard en in 2013 werd begonnen met een omvangrijke renovatie. Na vijf jaren werd het operahuis op 12 april 2018 heropend met een opvoering van Johann Adolf Hasses barokopera ‘Artaserse’, die ook in het kader van de opening in 1748 gespeeld was. Het hoogtepunt van de heropening was het Europaconcert van de Berliner Philharmoniker op 1 mei 2018. De Estse dirigent Paavo Järvi leidde het orkest in de ‘Leonore Overture’ en de ‘Vierde Symfonie’ van Beethoven en de ‘Wesendonck Lieder’ van Richard Wagner (1813-1883). De Nederlandse sopraan Eva-Maria Westbroek was in de liederencyclus de soliste en het concert is nu op DVD uitgebracht.

Eva-Maria Westbroek opent de cyclus met het melodieuze lied “Der Engel” fraai legato en continu ingetogen. Wondermooi zingt zij met stijgende emotie op “niederschwebt”. Het tweede lied “Stehe still!” brengt zij met grote vocale gebaren als een smeekbede. Het veeleisende, delicate “Im Treibhaus” verklinkt zij verstild en in donkere, zuchtende tonen. “Schmerzen” vertolkt zij majestueus en doeltreffend; frasen als “stolzer Siegesheld” en “solche Schmerzen mir Natur” zijn Eva-Maria Westbroek ten voeten uit. Het laatste lied “Träume” krijgt van haar een dromerig karakter. “Allvergessen, Eingedenken!” verwisselt zij vermoedelijk per vergissing. De finale “dann sinken in die Gruft” is welhaast met behagen, zo schitterend verstild en Järvi maakt het naspel prachtig pianissimo en meer en meer diminuendo. Een schitterende uitvoering van deze liederencyclus! Er is tevens nog een bonus DVD met een documentaire en interviews met Eva-Maria Westbroek en Paavo Järvi.
Euroarts 2064508 (2DVDs)

**** De opera ‘The House Without a Christmas Tree’ van de Amerikaanse componist  Ricky Ian Gordon (1956) zag op 30 november 2017 het levenslicht in de Houston Grand Opera. Gordon had al diverse successen in opera beleefd; Zijn tweede opera ‘The Grapes of Wrath’ (2007) wordt dit seizoen in Detroit opgevoerd en zijn opera ‘A Coffin in Egypt’ (2014) werd tevens in 2015 en 2016 uitgevoerd. De Cincinnati Opera bracht in 2015 de wereldpremière van Gordons opera ‘Morning Star’, die gaat over een Russisch-Joodse immigrantenfamilie in 1910 in New York. Bij het Opera Theatre of Saint Louis vond een jaar later de wereldpremière plaats van zijn opera ‘27’, die vertelt over Gertrude Stein en Alice B. Toklas en hun leven op 27, Rue de Fleurus.

Het libretto van ‘The House without a Christmas Tree’ is geschreven door Royce Vavrek en is gebaseerd op het gelijknamige verhaal van Gail Rock en de film uit 1972. De opera vertelt het verhaal over het jonge meisje Addie Mills uit een klein stadje in Nebraska als terugblik twintig jaren later op kerstavond bekeken door de ogen van een volwassen Addie, nu een schrijfster in New York. Addie – met mooie sopraan meisjesachtig gezongen door Lauren Snouffer – wil niets liever dan een kerstboom, maar haar vader James – gezongen door bariton Daniel Belcher – staat dit niet toe, aangezien het hem herinnert aan zijn overleden vrouw. Als Addie op school een kerstboom wint, verbiedt haar vader haar hem te houden en schenkt zij de boom aan een arme familie. Geroerd door de goedgeefsheid van zijn dochter koopt haar vader uiteindelijk een boom en verzoent zich met zijn dochter.

De sopraan Heidi Stober is te horen in de rollen van de volwassen Addie, de schooljuf Miss Thompson en Addies moeder Helen en James’ sympathieke, bemiddelende moeder Grandma wordt goed geportretteerd door de mezzo Patricia Schuman. De volwassenen in de hoofdrollen worden afgewisseld met jeugdige amateurzangers als Addies medescholieren. Het kamerensemble van het Houston Grand Opera Orchestra schetst onder leiding van dirigent Bradley Moore Gordons verschillende, snel opeenvolgende sferen en stemmingen goed. Gordon benadrukt de emoties retorisch, maar hij had de climaxen meer mogen benadrukken. In de finale blijven vaders veranderde inzicht en Addies verwondering en vreugde meer van hetzelfde. Niettemin als mini kerstopera van vijf kwartier een warmhartig tafereel.
Pentatone PTC 5186697 (1CD)

**** De opera ‘La Navarraise’ van Jules Massenet (1842-1912) beleefde op 20 juni 1894 zijn wereldpremière in het Royal Opera House Covent Garden te Londen. Het was een succes met in titelrol Emma Calvé en in de rol van generaal Garrido de Franse bas Pol Plançon. Na de dood van Massenet geraakte de opera echter in vergetelheid. Onterecht, want ‘La Navarraise’ is een schitterend verismo-werk van nog geen 45 minuten en wordt ook wel ‘Cavalleria Española’ genoemd. Massenet is een meester in het creëren van de atmosfeer. Een ver slagveld, oorlogsmuziek, een liefdesduet; alles voor een bloedstollende opera boordevol actie.

Voor het eerst sinds 43 jaren is er weer een studio-opname van ‘La Navarraise’ uitgebracht. De Poolse sopraan Aleksandra Kurzak is hier te horen in de titelrol van Anita uit Navarra, die bereid is te moorden om het geld te verdienen waarmee zij haar geliefde kan verkrijgen. Haar hartstocht, haar trots, haar impulsiviteit en haar gevoeligheid verklinkt Kurzak allemaal uitstekend, alleen de Franse neusklanken heeft zij niet. De Frans-Italiaanse tenor Roberto Alagna als haar geliefde Spaanse sergeant Araquil heeft een prachtige dictie en tekstuitbeelding. Het glijden naar de hogere noten is echter een kwestie van smaak en in de hoogte zingt hij voor dit repertoire nogal breed. Luxueus bezet is de rol van Ramon met de heldere, open en trompetachtige heldentenor van de Amerikaan Issachah Savage. De Italiaanse dirigent Alberto Veronesi leidt het Opera Orchestra of New York sfeervol inclusief de vele orkesteffecten vol opvallend slagwerk, trompetten, klokken en castañuelas.

Het CD-boekje bevat het libretto slechts in het Frans zonder Engelse vertaling. Begin 2018 is overigens eindelijk de oude CBS-opname van ‘La Navarraise’ op CD verschenen. Die CD-uitgave heeft 30 jaren moeten wachten, aangezien Sony en RCA gingen samenwerken en de opname van RCA onterecht voorrang kreeg. De CBS-opname met Lucia Popp en Alain Vanzo is in alle opzichten verre te prefereren boven de RCA-opname met Marilyn Horne en Plácido Domingo.
Warner Classics 0190295605704 (1CD)

*** De sopraan Elsa Dreisig heeft Frans-Deense wortels en studeerde aan het Conservatoire de Paris. Zij won in 2016 de eerste prijs tijdens de ‘Operalia’ en sinds het seizoen 2017/18 is zij ensemblelid van de Berlijnse Staatsoper Unter den Linden. ‘Miroir(s)’ is haar debuutalbum. De CD toont haar vocale en dramatische bereik met verschillende weerspiegelingen van diverse personages in aria’s en scènes uit opera’s.

De CD opent met twee heldinnen die in de spiegel kijken; mooie vertolkingen van de juwelenaria uit ‘Faust’ van Gounod en “Dis-moi que je suis belle” uit ‘Thaïs’ van Massenet. Daarna zijn er steeds twee aria’s van dezelfde heldin. Als Manon is Dreisig fraai ingetogen in “In quelle trine morbide” uit ‘Manon Lescaut’ van Puccini en in “Adieu, notre petite table” uit ‘Manon’ van Massenet. Als Juliette zingt zij twee wereldpremières op CD: een interessante aria uit ‘Roméo et Juliette’ van de Duitse componist Daniel Steibelt en ook de aria “Dieu! Quel frissons court dans mes veines” uit ‘Roméo et Juliette’ van Gounod is hier voor het eerst op CD. Deze aria wordt niet voor niets vanwege haar dramatische veeleisendheid vaak door sopranen weggelaten en niet onopgemerkt blijft dat ook Elsa Dreisig hier tot haar grenzen gaat door haar lyrische sopraan in de hoogte te breed aan te zetten.

Als Rosina zingt Elsa Dreisig in “Una voce poco fa” de coloraturen niet strak en is de één na laatste hoge B in de finale volstrekt onzuiver. Het “Porgi amor” uit ‘Le Nozze di Figaro’ is daarentegen prachtig gezongen. Ten slotte als Salome zijn “Il est doux” uit ‘Hérodiade’ van Massenet en de finale uit de Franse versie van ‘Salomé’ van Richard Strauss nog een beetje vroeg voor een jonge, lyrische sopraan. Het Orchestre National de Montpellier Occitane speelt uitstekend onder bezielende leiding van de Deense dirigent Michael Schønwandt. Het CD-boekje bevat een summier essay van de Franse musicoloog Alexandre Dratwicki en de teksten met Engelse vertaling. Een getalenteerde lyrische sopraan met nog teveel uitstapjes naar het dramatische werk.
Erato 0190295634131 (1CD)