***** Ter gelegenheid van de honderdste sterfdag van Claude Debussy (1862-1918) heeft het CD-label Harmonia Mundi de box ‘Harmonie Du Soir; Mélodies’ met twee CDs vol schitterend uitgevoerde liederen van deze Franse componist uitgegeven. De Belgische sopraan Sophie Karthäuser en de Franse bariton Stéphane Degout namen de liederen in november 2017 en januari 2018 in de Teldex Studio van Berlijn op.

Sophie Karthäuser zingt drie cycli en elf losse liederen. Zij opent de CD sereen en melancholisch met “Nuit d’étoiles”, Debussy’s eerst gepubliceerde compositie. Daarna volgt een ontwapenende “Mandoline”. De drie “frisse en vrije” liederen van ‘Fêtes galantes, Livre I’ zingt Karthäuser avontuurlijk kleurend en vloeiend en de drie liederen van ‘Chansons de Bilitis’ krijgen een sensuele en geparfumeerde klank. Ook in de andere negen liederen treft zij de juiste toon. Luister naar het subtiel gezongen “Beau soir”, dat Debussy als tiener componeerde. Sophie Karthäuser besluit CD2 met ‘Cinq Poèmes de Charles Baudelaire’, inclusief het prachtige titellied van de uitgave “Harmonie du soir”, waarin de indrukken van Wagner op Debussy onmiskenbaar zijn.

Stéphane Degout zingt zes cycli waarvan hij vijf ook liet horen tijdens zijn recital in het Muziekgebouw aan ’t IJ te Amsterdam in 2016. Luister naar de niet vaak gezongen ‘Trois Poèmes de Paul Verlaine’ – die Degout in 2010 al opnam voor de CD – met het subtiel betoonde impressionistische winterlandschap van “Le son du cor s’afflige” en de fraaie legatolijnen van “L’échelonnement des haies”. De drie liederen van ‘Fêtes Galantes II’ vertolkt Degout genuanceerd met een geheimzinnige waas. In de niet zeer dikijls uitgevoerde cyclus ‘Trois Chansons de France’ raakt Degout de melancholische toon. In de ‘Trois Ballades de François Villon’ – ook door Degout in 2010 voor de CD opgenomen – differentieert Degout goed tussen de verschillende strofen van de drie middeleeuwse balladen en hij geeft de ‘Trois Poèmes de Stéphane Mallarmé’ een geheimzinnige en duistere sfeer. Ten slotte vat Degout uitstekend de verfijnde sfeer van de drie liederen uit ‘Le Promenoir des Deux Amants’.

De pianisten Eugene Asti en Alain Planès fraseren schitterend natuurlijk samen met de sopraan en bariton en spelen met diepte, rijke klank, energiek, virtuoos en intens. Helaas zijn in het CD-boekje niet het opusnummer of jaar van compositie bij de tracks vermeld. Het boekje bevat de Franse teksten met Engelse vertalingen en een bescheiden essay over het repertoire in het Frans en Engels.
Harmonia Mundi HMM 902306.07 (2CDs)

**** De Grieks-Amerikaanse sopraan Maria Callas (1923-1977) trad bij tijdens haar leven slechts tweemaal eerder op in Nederland – in 1959 en 1973 – en keert nu terug naar Amsterdam. Callas wordt ruim veertig jaar na haar dood tijdens de ‘Callas in Concert; The Hologram Tour’ weer tot leven gebracht door middel van digitale technologie en laserprojectie voor een live concertervaring met geremasterde, originele geluidsopnamen. De tournee is op 23 september 2018 gestart in California en op 26 november 2018 wordt Theater Carré te Amsterdam aangedaan. Door deze tour – geregisseerd door Stephen Wadsworth – kan een publiek, dat nooit de mogelijkheid heeft gehad om Callas live mee te maken, de zangeres op het toneel ervaren.

Ter gelegenheid van dit evenement heeft Warner Classics een CD uitgebracht met het repertoire van het concert. Daarop uiteraard haar grote successen uit ‘Tosca’, ‘Norma’ en ‘La Gioconda’, maar vreemd genoeg niet de aria’s van ‘Lucia di Lammermoor’ en ‘La Traviata’, haar grote rollen. Helaas zijn de meeste opnamen van na haar hoogtepunt. Zo is de opname van ‘Vissi d’arte” uit 1964, terwijl de opname van 1953 natuurlijk veel frisser is. De twee aria’s uit ‘Macbeth’ staan verspreid en van elkaar verwijderd op de CD. Te horen is echter de enorme uitdrukkingskracht van Maria Callas en hopelijk zal dit tijdens het optreden in Carré ook tot uiting komen.
Warner Classics 0190295653569 (1CD)

*** De Nationale Opera (DNO) bracht in maart 2017 voor het eerst in bijna 20 jaren weer een nieuwe productie van de opera ‘Wozzeck’ (Berlijn, 1925) van Alban Berg (1885-1935). De regie was in handen van Krzysztof Warlikowski (Szczecin, 1962), die uit de theaterwereld komt en hier bij DNO debuteerde. Zijn ‘Wozzeck’ speelt zich af in slechts twee afwisselende decors vol kleurrijk plastic; een typisch product van de Oost-Europese chique met veel glitter, glamour en gay. Door alle drie akten en vijftien scènes in dit decor te laten plaatsvinden, krijgt men niet goed het verknipte beeld van het leven van Wozzeck.

Helaas ook houdt Warlikowski de handelingselementen van ‘Wozzeck’ – de agressie en ontrouw jegens Wozzeck en de waanzin en agressie van Wozzeck – te klein en ook het onheilspellende van de opera wordt in zijn enscenering niet goed getroffen. Daarentegen is vooral de personenregie rondom Marie scherp. Haar contact met haar zoon is door Warlikowski sterk uitgediept tot een hartverscheurend pathologische relatie.

Eva-Maria Westbroek voegde met Marie een nieuwe glansrol aan haar repertoire toe. Zij zingt expressief, voert de zangnoten perfect uit, biedt een interessante frasering en is tevens in het Sprechgesang uiterst muzikaal. En wat een actrice! Frank van Aken heeft voor de Tambourmajor het passende Heldengeluid – vocaal “Wie ein Baum!” – en vertolkt de partij zeer zorgvuldig. Christopher Maltman schetst de getergde titelheld passend eenkleurig en zingt de noten in wisselende mate nauwkeurig. Marcel Beekman is een geschikte buffotenor voor de dubbelrol van Hauptmann/Der Narr en treft alle noten goed en precies. Willard White heeft helaas niet de buffobas/Schwarze bas voor Der Doktor en is niet altijd even accuraat.

Dirigent Marc Albrecht heeft zoals altijd te weinig belangstelling voor het gebeuren op het toneel en lokt daardoor geen muzikale reactie en commentaar van het orkest op het drama op de bühne uit. Deze registratie op DVD is een herinnering aan het eerste gezamenlijke optreden van het Nederlandse operadroompaar Westbroek/Van Aken bij DNO.
Naxos 2.110582 (1DVD)

*** De 26-jarige Limburgse bariton Raoul Steffani studeerde zang bij onder anderen Xenia Meijer en Maarten Koningsberger aan het Conservatorium van Tilburg en Amsterdam. Sinds 2016 is hij verbonden aan de Dutch National Opera Academy en wordt hij begeleid door Margreet Honig. Steffani nam tussen 10 en 14 maart 2018 in de Westvest-kerk te Schiedam zijn eerste CD ‘Deep in Dream’ op met liederen van vier componisten. Het zou hier om – volgens het CD-boekje – “voornamelijk vroege composities en in sommige gevallen zelfs om de eerste liederen van de componisten” gaan.

De CD opent met de cyclus ‘Liederkreis’ van Robert Schumann, niet de bekende op.39, maar op.24 op teksten van Heinrich Heine. Schumann schreef de negen liederen na een achtjarige periode, waarin hij slechts pianomuziek componeerde. Daarna zingt Steffani de Duitstalige ‘Zes Liederen’ van Edvard Grieg. De Noorse componist schreef ze op 41-jarige leeftijd na al meerdere liedcycli te hebben gecomponeerd. Ook het populaire, maar uitdagende “Jeg elsker Dig!” zingt Steffani niet in het Noors, maar in Duitse vertaling.

Van Jean Sibelius is Steffani in zeven liederen te horen. “Serenad” was het eerste lied van de Finse componist en de vijf ‘Runeberg’-liederen van op.13 – waarvan hier het “Drömmen” – vormden zijn eerste liederencyclus. Sibelius componeerde ze voor zijn dertigste. De overige liederen “Demanten pa marssnön” uit de ‘Zes liederen’ van op.36, de drie van de ‘Vijf liederen’ uit op.37 en “I natten” uit de ‘Vijf liederen’ van op.38 dateren uit de latere carrière van Sibelius. Luister naar de fraai mysterieuze sfeer die Steffani en pianist Gerold Huber creëren in “I natten”.

Ook de ‘4 Gesänge’ op.2 van Alban Berg waren niet diens eerste liederen, want daarvoor had Berg onder andere al zo’n 50 ‘Jugendlieder’ gecomponeerd. In de laatromantische liederen vindt Berg reeds zijn eigen stijl en kijkt hij vooruit naar de atonaliteit. De CD besluit met Bergs prachtige “Schliesse mir die Augen beide”.

Raoul Steffani kan een talent en belofte voor de toekomst worden genoemd. Hij is muzikaal en vertellend, zingt in mooi Duits, heeft een goede dictie, is verstaanbaar en het is sympathiek dat hij nu al een CD op mag nemen. Hij bezit een typische, hedendaags Nederlandse stem met verlies van resonansen in de hoogte, dat bij jonge stemmen nog niet onaangenaam klinkt. Het “Spucken” van de consonanten gaat bovendien zo nu en dan ten koste gaat van het legato.

In de bekende Duitse pianist Gerold Huber vindt Steffani een uitstekende, intelligente begeleider. Het CD-boekje bevat een summier essay van Peter van der Waal en een verhaal over Sibelius van Steffani zelf. De Duitstalige teksten zijn zonder vertaling afgedrukt en de Zweedstalige teksten van Sibelius met slechts Duitse vertaling.
Challenge Classics CC72785 (1CD)

*** De nieuwe CD ‘Anima Sacra’ van Jakub Józef Orliński is helaas een voorbeeld van hoe het niet moet. De jonge Poolse countertenor kreeg van het grote CD-label Erato een exclusief contract aangeboden en accepteerde uiteraard. Maar helaas pakt zijn eerste CD voor het label niet goed uit en wel om drie redenen. In de eerste plaats is de stem niet in al zijn frisheid gevangen door de producenten van Erato. De opnamen tussen 5 en 12 februari 2018 in de Villa San Fermo in de Italiaanse plaats Lonigo geven de stem van Orliński weer met een waas erover. Het Poolse label EVOE bracht vorig jaar de CD ‘Carnevale di Venezia’ uit waarop Orliński drie aria’s zong en eerder dit jaar de CD ‘Enemies In Love’ waarop hij vier aria’s en in vier duetten uit opera’s van Händel vertolkte en zijn stem klonk daar wel helder en levendig. Hetzelfde overkwam Orliński’s collega Andreas Scholl toen hij wisselde van Harmonia Mundi naar Decca. Diens stem werd door Decca daarna nooit meer zo gevangen als Harmonia Mundi had gedaan.

In de tweede plaats is het repertoire op de CD niet erg geschikt voor een jonge zanger. De twaalf onbekende fragmenten van de componisten Fago, Heinichen, Terradellas, Sarro, Feo, Zelenka, Hasse, Schiassi en Durante zijn geestelijke barokwerken, terwijl bij Orliński – die ook nog een begaafd breakdancer is – een levendiger repertoire op dit moment veel passender zou zijn. Acht van de tien werken zijn overigens voor het eerst op CD opgenomen. In de derde plaats is de interpretatie van Orliński vocaal teveel in een keurslijf geperst, wellicht door dirigent Maxim Emelyanychev en het ensemble il pomo d’oro. Dit kon men eerder dit jaar al vermoeden toen Erato het proeffragment “Vedrò con mio diletto” uitbracht op YouTube en Spotify. Hier klinkt de frasering en ademhaling van de zanger kunstmatig vergeleken bij zijn eerder uitvoeringen van deze aria. Het fragment is overigens uiteindelijk niet geïncludeerd op de nieuwe CD. Het is te hopen dat Jakub Józef Orliński snel zijn ware stem terugvindt bij Erato.
Erato 0190295633745 (1CD)