****
© Hans-Jörg Michel
Mannheim, 21 april 2018

Frank van Aken viert ‘Tannhäuser’ in Mannheim

Het Nationaltheater Mannheim hernam in mei 2009 zijn gevierde ‘Tannhäuser’-productie met de Nederlandse sopraan Eva-Maria Westbroek als Elisabeth. Voor het eerst sinds die herneming is de enscenering terug in Mannheim en de Nederlandse tenor Frank van Aken schittert als sensationele titelheld.

Het Nationaltheater Mannheim bestaat sinds 1779 en is het oudste gemeentelijke theaterinstituut ter wereld. Het theater op de Schillerplatz werd op 5 september 1943 gebombardeerd en op 13 januari 1957 heropend op het Goetheplatz. De zaal is gebouwd gelijkend aan het auditorium van het Bayreuther Festspielhaus en is akoestisch uitstekend.

Het operahuis presenteerde op 16 juni 1996 de opera ‘Tannhauser’ (1845) van Richard Wagner (1813-1883) voor het eerst in de enscenering van regisseur Chris Alexander. Nu 22 jaren later is de productie terug in Mannheim. Alexanders ‘Tannhäuser’ is sfeervol, pretentieloos, ingetogen en plechtstatig en daarmee tijdloos. In de eerste akte wordt aan Tannhäuser een bacchanaal achter een gaasdoek getoond als een droombeeld. Zo groeit bij de minnezanger het besef van zijn vlucht voor zijn eigen verlangen. Een sterke personenregie zorgt voor een geconcentreerde en indringende voorstelling.

Frank van Aken vertolkt in Mannheim de titelrol van Tannhäuser na eerdere uitvoeringen van ‘Parsifal’ dit seizoen in de Schiller-stad en na eerdere optredens als Tannhäuser in onder andere Bayreuth, Baden-Baden, Barcelona en de Wiener Staatsoper. Het is een vreugde – in deze tegenwoordig tijd waar heldenpartijen van Wagner vooral licht worden bezet – het authentiek mannelijke timbre van Van Aken te kunnen horen; ongeremd in de eerste akte met Venus, sensationeel en hartverscheurend in “Erbarm dich mein!” in de tweede akte en indringend in de Romerzählung van de derde akte. Zijn interpretatie blinkt uit in diepgang, kernige klank en stralende hoogte.

De vier andere hoofdrolzangers maken allen hun roldebuut. Heike Wessels overtuigt als de liefdesgodin Venus met sensuele klank en brede en vloeiende mezzosopraan. De bariton Nikola Diskic is een lyrische Wolfram met lange, liedachtige, legato lijnen. Verder zijn licht bezet de sopraan Astrid Kessler als een meisjesachtige Elisabeth en de jonge bas-bariton Patrick Zielke als Landgraf.

Alexander Soddy – Generalmusikdirektor van Mannheim sinds 2016 – dirigeert beminnelijk en beelderig. Zijn tempi zijn pakkend en natuurlijk; niet te slepend, niet te gejaagd. Hij stemt het Orchester des Nationaltheaters Mannheim uitstekend af op het toneel met krachtige koperblazers en zachtaardige strijkers. Het Chor en Extrachor des Nationaltheaters Mannheim leeft zich uit als edelen, ridders en pelgrims en valt op met kleurschakeringen van luchtig piano tot heftig forte.

Muzikaal is gekozen voor de Weense versie van ‘Tannhäuser’ uit 1875 en die editie heeft inderdaad de voorkeur, want hier voegde Wagner alle door hem als verbetering beschouwde delen samen. De uitvoering in Mannheim kreeg applaus, ovaties en bravo’s voor zangers, koor, orkest en dirigent. Er zijn nog vier opvoeringen gepland, dus wees er snel bij!