juni 2017

De Israëlische dirigent Omer Meir Wellber had aanvankelijk een afkeer van de opera’s van Wolfgang Amadeus Mozart, wiens harmonieën, ritmen en klanken al talloze malen gespeeld en gehoord waren. Maar zijn antipathie veranderde na een aanbod van de Semperoper van Dresden om de Mozart-Da Ponte opera’s als cyclus te dirigeren. De dirigent ontdekte in deze drie opera’s, die Mozart gedurende vijf jaren samen met de auteur Lorenzo Da Ponte creëerde, het revolutionaire aan de componist Mozart. Deze fascinatie beschrijft Wellber in zijn boek ‘Die Angst, das Risiko und die Liebe; Momente mit Mozart’.

In het boek ‘Die Angst, das Risiko und die Liebe’ wijst Omer Meir Wellber de drie Mozart-Da Ponte opera’s thema’s toe: het risico van ‘Le Nozze di Figaro’, de angst in ‘Don Giovanni’ en de liefde in ‘Così Fan Tutte’. Samen met co-auteur Inge Kloepfer – eerder mede-auteur van het boek ‘Erwarten Sie Wunder!’ van dirigent Kent Nagano – wijdt hij hierover uit.

De proloog vertelt over een fictieve ontmoeting tussen Da Ponte en Mozart in Café Milani. Fictief aangezien er geen documentatie bestaat over de samenwerking tussen de twee kunstenaars. Da Ponte schreef slechts spaarzaam in zijn memoires over Mozart.

Beginnend met ‘Le Nozze di Figaro’ wijdt Wellber aan elke Mozart-Da Ponte opera een hoofdstuk en benadert ze met dramaturgische en musicologische inzichten. Het risico in ‘Le Nozze di Figaro’ bestaat daarin dat men kan falen; in de eerste plaats door zoveel genialiteit die Mozart wordt toegedicht en in de tweede plaats omdat Mozart de interpreet zoveel vrijheid geeft. De componist geeft weinig aanwijzingen over dynamiek en accenten en bij de recitatieven laat hij vrij improviseren. Het hele idee dat ‘Le Nozze di Figaro’ voor de helft uit improvisaties bestaat is een openbaring.

Angst, verleiding en vernietiging zijn de gevoelens die Wellber met ‘Don Giovanni’ verbindt. De titelrol is een immoreel persoon, waarvoor Mozart eigenlijk geen eigen, echt volle aria componeerde. Ten slotte gaat ‘Così Fan Tutte’ over beproeving, illusie en hoop. Wellber toont dat Mozart – als eerste – met bewuste inzet van toonsoorten personages aan elkaar koppelde en nieuwe atmosferen creëerde.

Er zijn al diverse musicologische studies geschreven over de drie Mozart-Da Ponte opera’s, maar ‘Die Angst, das Risiko und die Liebe’ doet dat vanuit een persoonlijke optiek van Wellber. Hij biedt een gepaste opzet voor de lezer om zich de Mozart-Da Ponte opera’s te benaderen en invoelend voert hij de lezer mee in de diepte van de werken. Met fascinatie schrijft hij over Mozarts muziek en de indrukken, inhoud, diepgang, uitdagingen en hoogtepunten van de opera’s brengt hij goed over.

De co-auteur van boek is Inge Kloepfer, maar nergens wordt in het boek duidelijk wat haar rol is. Het boek bevat een aantal kleine onjuistheden. Het theater waar de wereldpremière van ‘Le Nozze di Figaro’ plaatsvond heette in 1786 nog niet het Wiener Hoftheater (blz. 27), maar Burgtheater. Pas vanaf 1794 droeg het theater de naam ‘k.k. Hoftheater nächst der Burg’. Er zijn een paar kleine typfoutjes. Zo krijgt de aria “Mi tradì” op blz 75 geen accent grave en wordt de eerste Mozart-Da Ponte opera op blz 134 ‘Le nozze die Figaro’ genoemd.

‘Die Angst, das Risiko und die Liebe’ biedt een interessant beeld van de Mozart-Da Ponte opera’s. Het is een leesbaar boek en een verrijking voor operaliefhebbers. Aan het einde van het boek is men het met Omer Meir Wellber eens, dat het spijtig is dat Mozart en Da Ponte aan slechts drie opera’s samenwerkten.

Benevento Publishing, Salzburg
2017, €14.00
ISBN 978-3711001313
136 blz, Hardcover