© Hermann en Clärchen Baus
‘Madama Butterfly’ van Nationale Reisopera geen hoogvlieger
Ter gelegenheid van 150ste geboortejaar van Giacomo Puccini (1858-1924) voert de Nationale Reisopera (NR) de 2004 reprise van zijn ‘Madama Butterfly’ op. Anders dan we van NR de afgelopen seizoenen gewend waren, opent zij dit seizoen met een fantasieloze en middelmatige voorstelling.
De wereldpremière van ‘Madama Butterfly’ in Milaan in 1904 was een groot fiasco, enerzijds door betaalde, jaloerse tegenstanders van Puccini in de zaal en anderzijds door muzikale zwakten. De opera bestond uit twee akten in plaats van de toen gebruikelijke drie of vier en deze waren fragmentarisch, te lang en éénvormig. Puccini streepte weg, vulde aan, veranderde en deelde de tweede akte in tweeën en de herziene versie werd uiteindelijk een enorm succes. Het verhaal van de opera mag bekend verondersteld worden: De Amerikaan Pinkerton komt zijn zoon bij zijn Japanse geisha opeisen, waarop zij besluit harakiri te plegen.
De regie van deze ‘Madama Butterfly’ reprise van NR is in handen van het regieduo Tobias Hoheisel en Imogen Kogge. De decorontwerper Thomas Hoheisel keek de kunst af bij regisseurs als Nikolaus Lehnhoff en Robert Carsen en met actrice Imogen Kogge gaf hij zijn regiedebuut bij NR in 2002 met Händels ‘Ariodante’. De personenregie van hun ‘Madama Butterfly’ is genuanceerder dan van de ‘Die Entführung aus dem Serail’, die zij vorig seizoen bij NR deden. De solisten laten zij, zonder duidelijke reden, één voor één de bühne opkomen vanuit de orkestbak. Deze bühne is een minimalistisch en fantasieloos decor in conservatief Japanse setting en zoals alle decors in opera tegenwoordig in zwart-wit.
Vele Aziatische sopranen trekken tegenwoordig over de hele wereld om vanwege hun uiterlijk gecast te worden voor de 15-jarige Japanse geisha Madama Butterfly (Cio-Cio-San). Na een aantal jaren plegen zij dan dikwijls al vocale zelfmoord, omdat hun stem niet geschikt is voor de zware partij. Bij NR vinden we in de titelrol de Chinese Ai-Lan Zhu. Met haar lyrische sopraan zingt ze beheerst en intelligent de buigzame, gevoelige en soepele zanglijnen, ook daar waar zij dramatisch had moeten zijn. De onuitwisbare indruk, die de dramatische vertolking van de Nederlandse sopraan Annemarie Kremer maakte in de rol eerder dit jaar, drong zich op… De Brit Paul Charles Clarke is de Amerikaanse marineluitenant Pinkerton. Zijn vlakke, schreeuwerige tenor met wijd vibrato is even onaantrekkelijk als de gewetensloze minnaar, die hij speelt. De Weense bariton Michael Kraus is een eenkleurige consul Sharpless. Nederlandse bijdragen zijn er in de bijrollen van Marjolein Niels, André Post, Jacques Does en Niek van Klaveren. De hoofdrol in deze ‘Madama Butterfly’ is echter weggelegd voor een opvallend genuanceerd en kleurrijk spelend Het Gelders Orkest onder de geïnspireerde leiding van de Russische dirigent Alexander Polianichko.