Gounod – Faust

‘Faust’ was ooit één van de meest gespeelde opera’s. Ook in Nederland was er een tijd, dat er ieder jaar een opvoering van deze opera in Nederland was. Het is daarom des te verwonderlijker dat er van deze opera slechts drie producties op DVD worden aangeboden. Hieronder volgt een bespreking van deze uitgaven.

Vanaf het midden van de jaren 50 werden een aantal Italiaanse operaproducties in Japan opgevoerd onder de titel Lirica Italiana. Grote operazangers ontvlamden daarmee bij het Japanse publiek de liefde voor opera. In 1973 was de Lirica Italiana te gast in Japan met de opera ‘Faust’ van Charles Gounod (1818 – 1893). VAI heeft in 2007 een opname van de televisieregistratie van 9 en 12 september 1973 uit Tokyo op DVD uitgebracht. Het biedt de mogelijkheid drie van de grootste zangers in hun glorierollen te horen. De titelrol wordt gezongen door de hier 45-jarige tenor Alfredo Kraus. Zijn stem is zoals altijd sterk, vast en buigzaam en zijn frasering voorbeeldig. Zijn verschijning en acteren zijn elegant en overtuigend. De 39-jarige Renata Scotto zingt de rol van Marguerite met een volle, Italiaanse toon en maakt haar stem niet meisjesachtig. Nicolai Ghiaurov is een ideale Méphistophélès. Hij heeft een sonore bas en beeldt met zijn lange, slanke gestalte de duivel schitterend uit. Veterane Anna di Stasio is te horen als Marthe en Lorenzo Saccomani is een prima Valentin met een makkelijke (en lange) hoge G. Dirigent Paul Ethuin is vrij hoekig en rechtlijnig. De productie van regisseur Jean-Louis Barrault is traditioneel. Het decor is een eenvoudig rond podium met trappen, die snelle wisseling van de scènes toelaat en Méphistophélès en Faust kunnen zich verschuilen achter gordijnen. Het complete ballet van de Walpurgisnacht is geïncludeerd en het attente publiek in Tokyo toont zijn volledige respect aan de zangers. Deze DVD is een mono opname van de Japanse televisie. De Japanse ondertiteling kon niet verwijderd worden zonder de kwaliteit van het beeld te beschadigen. Het beeld is minder scherp dan men tegenwoordig gewend is en het toneel en televisiebeeld zijn donker. Het geluid is vaak dun. Toch is deze DVD een aanrader voor hen die van historische opnamen houdt en graag kijkt en luistert voor de interpretatie van deze legendarische zangers. De DVD is mede aantrekkelijk door het ruim half uur lange interview met Renata Scotto, waarin zij vertelt over haar optredens in Tokyo. Op één DVD en de ondertiteling in het Engels, Frans, Duits, Spaans en Italiaans wordt over de Japanse ondertitels heen geplakt. (VAI DVD 4417)

Deze uitgave van Hardy Classic Video presenteert een uitvoering van ‘Faust’ door het operahuis Teatro Regio di Parma (de voorkant van de DVD vermeldt februari 1986, de achterkant 1987). Parma was het thuisfront van de tenor Franco Corelli en als één publiek weet wat zingen is dan is dat wel het Parmezaanse publiek. Net als op de VAI DVD uit Tokyo is deze ‘Faust’ een sfeervol feest. Ook hier nemen de zangers dankbaar applaus na hun aria inclusief buigingen, iets dat tegenwoordig ondenkbaar is. De zangers zijn allen uitstekend. Opnieuw horen we de Spaanse tenor Alfredo Kraus in de titelrol, inmiddels 59 jaar oud. Kraus nam de partij pas in de jaren zeventig op in zijn repertoire en heeft de rol nooit in de studio opgenomen. Ongelooflijk zijn technische beheersing. Voor zijn aria “Salut, demeure chaste et pure” krijgt hij een minutenlang applaus. Nicola Ghiuselev is te horen in één van zijn glansrollen van Méphistophélès. Indrukwekkend is de flexibiliteit van zijn bas. Ana María González is een prima Marguerite. Dirigent Alain Guingal laat het orkest lekker knallen. De enscenering van regisseur Beppe De Tomasi is eveneens traditioneel en ook hier wordt het gehele Walpurgisnacht ballet uitgevoerd. De voorstelling is opgenomen door het theater zelf en de opname was niet echt bedoeld voor uitzending of uitgave. De belichting en camerabewegingen zijn dan ook hier opnieuw niet van hedendaagse kwaliteit, maar het geluid is wonderbaarlijk goed. De opname past op één DVD en de ondertiteling is er in het Engels, Frans en Italiaans. (Hardy Classic Video DVD HCD 4005)

Wenen had zich voorbereid op een schandaal, maar deze enscenering van ‘Faust’ door de Britse cineast Ken Russell bleek een succes. Deutsche Grammophon bracht drie jaar geleden de uitvoering van 23 maart 1985 uit de Oostenrijkse hoofdstad op DVD uit. Van Russells provocaties van die tijd is echter weinig meer over als je het vergelijkt met tegenwoordig. Marguerite is een non, Méphistophélès laat een beeld van Christus in de kerk wijn plassen en er is een enorme kop van het gouden kalf dat munten spuugt als zijn ogen op jackpot staan. De rest is vrij traditioneel. De Mexicaanse tenor Francisco Araiza was in de jaren tachtig en negentig de grote Faust. Op deze opname uit Parma vloeit opnieuw zijn tenor natuurlijk en is zijn toon fabelachtig. Hij is zeer geloofwaardig in de oprechtheid en menselijkheid van de rol. De Italiaanse bas Ruggero Raimondi is Méphistophélès. Zoals altijd is zijn toon onevenwichtig en zijn stijl onduidelijk. De ene noot is open, de andere vlak en de volgende weer rond. Hij acteert de rol echter duivelachtige met zwaard, hoed met pluim en cape. Marguerite wordt vaak met een (jugendlich) dramatische coloratuursopraan bezet, waardoor zij meestal het meisjesachtige verliest. Ook de sopraan Gabriela Beňačková klinkt te volwassen, maar alle noten zijn er. En haar Slowaakse gelaat geeft haar de uitstraling van een slachtoffer. Haar “Il ne revient pas” aan het begin van de vierde akte – dat vaak wordt gecoupeerd – is gelukkig behouden. Het ballet is echter weggelaten. Dirigent Erich Binder benadrukt vooral het lyrische en de rondingen van de partituur. Er zijn geen extra’s, de ondertitelingen zijn er in het Engels, Frans, Duits, Spaans en Chinees en de uitvoering is op twee DVD’s. Het beeld en geluid van deze uitgave zijn geremasterd. Opvallend identiek klinken iedere keer de bravo’s. (Deutsche Grammophon DVD 00440 073 4108)