Engelse opera’s in de 21e eeuw (deel 7)

De componist George Benjamin werd in 1960 in Londen geboren. Hij schreef een aantal korte vocale werken en dit jaar ging zijn eerste avondvullende opera in première in Aix-en-Provence. Opvallend in Benjamins composities is zijn liefde voor rijke en ongebruikelijke klankkleuren.

De Engelse componist George Benjamin studeerde bij Olivier Messiaen aan het conservatorium van Parijs gedurende de tweede helft van de jaren zeventig en vervolgens aan het King’s College in Cambridge bij Alexander Goehr. Zijn orkestwerk ‘Ringed by the Flat Horizon’ ging in 1980 – in zijn studententijd – in première in Cambridge en werd in hetzelfde jaar uitgevoerd tijdens de BBC Promenade Concerts. Daarmee was hij de jongste componist ooit, wiens werk werd uitgevoerd tijdens de Proms. Benjamin gaf 16 jaar lang compositieles aan het Royal College of Music in Londen en volgde in 2001 Harrison Birtwistle op als hoofddocent compositie aan het King’s College in Londen.

Na het orkestwerk ‘Ringed by the Flat Horizon’ schreef Benjamin in 1981 de compositie ‘A Mind of Winter’ op het gedicht ‘The Snow Man’ van de Amerikaanse dichter Wallace Stevens. Het korte werk van zo’n tien minuten is opgedragen “to my mother on her birthday.” Sopraan PenelopeWalmsley-Clarke nam de compositie in 1986 met het London Sinfonietta onder leiding van George Benjamin in de studio op voor het label Nimbus. IJzige glissandi van gedempte strijkers schilderen fraai een winterlandschap en de kille sopraanpartij zingt in langzame, gehoekte frasen. Een pareltje!
(Nimbus NI 5643)

Ook zijn compositie ‘Upon Silence’ duurt zo’n tien minuten. Benjamin schreef het werk in 1991 op het gedicht ‘Long-legged Fly’ van W.B. Yeats. ‘Upon Silence’ beschrijft de bezinningen van Caesar over een militaire campagne, Helena van Troja als een jongvolwassene in Sparta en Michelangelo tijdens het schilderen van de Sixtijnse Kapel. Benjamin componeerde het werk voor het kwintet Viol Consort Fratwork en schreef in hetzelfde jaar 1991 een revisie ervan voor modern strijkseptet als opdracht van de Opéra Bastille. Beide versies zijn opgenomen en op CD uitgebracht door het label Nimbus. In de versie voor het Viol Consort Fratwork – met zes snaren en fretten – roept Benjamin een schimmige, hypnotiserende sfeer op door middel van de buitengewone multipele akkoorden zonder vibrato van de bijzondere strijkers en met tremoli en pizzicati. Opvallend in de moderne revisie – hier gespeeld door het London Sinfonietta – de extra volheid en diepere draagwijdte door dubbele contrabassen. De zangpartij is in beide versies hetzelfde. Mezzosopraan Susan Bickley geeft de melismatische partij een verheven stemming.
(Nimbus NI 5505)

Benjamin componeerde in 1996 ‘Sometime Voices’. Het korte werk van eveneens tien minuten is gebaseerd op de bekende monoloog van Caliban uit de derde akte van ‘The Tempest’ van Shakespeare, waarin de woesteling Caliban de magische muziek beschrijft, die het eiland waar hij woont vult. De live-uitvoering van ‘Sometime Voices’ uit 2005 uitgevoerd door de bariton Dietrich Henschel met het Deutsches Symphonie-Orchester Berlin en Rundfunkchor onder leiding van Kent Nagano is door Nimbus op CD uitgebracht. ‘Sometime Voices’ is een expressief, dramatisch en krachtig werk. Het koor verkondigt – soms goedaardig, soms dreigend – als geesten slechts de naam van Caliban en Henschel zingt fel de lange, melismatische frasen. Nagano houdt het orkest – met ongewone klankkleuren door pizzicati van banjo, mandoline en harpen en tremolo’s van xylofoons – fraai pianissimo tot de eruptie in een kolossaal tutti aan het einde. Een indrukwekkend werk!
Op deze CD staat ook de eerste opera van George Benjamin. ‘Into The Little Hill’ was een co-productie van het Festival d’Automne à Paris en een aantal andere operagezelschappen en festivals, waaronder de Oper Frankfurt en het Holland Festival. Het werk ging op 22 november 2006 in de Opéra Bastille van Paris in première met de sopraan Anu Komsi en de alt Hillary Summers en het Ensemble Modern onder leiding van dirigent Franck Ollu. Zij namen een jaar later de opera voor het label Nimbus in de studio op. ‘Into The Little Hill’ is een korte opera van een half uur en bestaat uit slechts twee delen van in totaal acht scènes. Het libretto is van de hand van Martin Crimp en gaat over een rattenvanger, die van de minister opdracht krijgt de ratten te verjagen, maar uiteindelijk niet betaald wordt. Als wraak neemt de rattenvanger het kind van de minister mee “into the little hill”. Het libretto is compact en het verhaal is helder, maar toch voor verschillende interpretaties en multiple invalshoeken vatbaar. De opera is geschreven voor twee zangeressen en een klein ensemble van zo’n 15 instrumentalisten. Benjamin tovert bijzondere klankkleuren tevoorschijn en zijn muziek is levendig, dramatisch en mysterieus. Dirigent Franck Ollu en het Ensemble Modern maken zijn muziek voelbaar. Luister naar de trippelende passages van de ratten en droefheid van moeders verdriet in de finale. En Benjamin laat zijn zangers zingen. Hillary Summers als The Minister en The Minister’s Wife en Anu Komsi als The Stranger en The Minister’s Child zijn zowel verteller als personages en verlichaamlijken uiterst expressief Benjamins zangpartijen. Maar of het werk in het muziektheater stand houdt, is de vraag…
(Nimbus NI 5828)

George Benjamin heeft met zijn tweede opera ‘Written on Skin’ een poging gedaan een avondvullend werk te schrijven. De opera is opnieuw gecomponeerd op een libretto van Martin Crimp met wie Benjamin eerder samenwerkte aan ‘Into the Little Hill’. Het werk is een opdracht van het Aix-en-Provence Festival, waar het op 5 juli 2012 in première ging. De voorstelling van 14 juli 2012 werd door Arte Live Web op televisie uitgezonden en een (piraten) DVD is in omloop. Verdere voorstellingen van ‘Written on Skin’ staan gepland bij De Nederlandse Opera (oktober 2012), het Théâtre du Capitole in Toulouse (november 2012), de Royal Opera House Covent Garden in Londen (maart 2013), de Bayerische Staatsopera in München (juli 2013), de Weense Festwochen en de Scala van Milaan. Voor belangstellenden is er nog het interessante boek ‘George Benjamin’ uit 1997 met een uitgebreid interview met de componist, een uitgebreid CV en een – uiteraard gedateerde – lijst met composities inclusief commentaar van Benjamin zelf. (ISBN 9 780571 191512)