september 2012

Stephen Hastings – ‘The Björling Sound; a recorded legacy’

Jussi Björling was één van de belangrijkste tenoren van de 20ste eeuw. Hij werd op 5 februari 1911 in Zweden geboren en overleed op 49-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hartaanval. Björling zong 55 rollen, waarvan hij twaalf in de studio op plaat vastlegde. Er bestond al een discografie van Björling in boekvorm – ‘A Jussi Björling Phonography’ van Harald Henrysson – en onlangs verscheen een prachtig jubileumfotoboek over hem van Jacob Forsell ‘Jussi; Sången Människan Bilderna’ ter gelegenheid van zijn 100ste geboortedag. Nu is het boek ‘The Björling Sound; a recorded legacy’ van Stephen Hastings uitgebracht. Hierin probeert Hastings door vergelijking met andere opnamen de registraties van Björling te evalueren, invloeden op hem aan het licht te brengen en een fris beeld te krijgen van de personages, die Björling portretteerde met zijn interpretaties op de plaat. Verschillende integrale opnamen van opera’s en interpretaties van aria’s en liederen door andere zangers worden tot in detail vergeleken met een groot gedeelte van de discografie van Björling.

Stephen Hastings is redacteur van het tijdschrift Opera News in Milaan en inmiddels twaalf jaar hoofdredacteur van het Italiaanse maandblad Musica. Hij is goed op de hoogte van het repertoire, de biografie en de statistieken van Björling en de getallen vliegen je in het boek om de oren. Zijn onderzoek is zorgvuldig en zijn analyses zijn gedetailleerd, goed geschreven en begrijpelijk. Hastings is een verzamelaar, die naar zo ongeveer alles van Björling en vele opnamen van andere zangers heeft geluisterd. Daardoor kan hij verschillen demonstreren tussen Björling en zijn collega’s. Maar als je niet van vergelijken houdt, wordt het boek soms vermoeiend. Eén van de conclusies van het boek kan zijn dat Björling veel naar Caruso luisterde en door hem werd geïnspireerd.

Hastings is een Björling-fan. Zijn bewondering voor de Zweedse zanger is groot. Daarin bestaat het gevaar, dat er een bias zou kunnen ontstaan, zoals Hastings in de inleiding laat vermoeden als hij zegt: “Neither Caruso, nor Beniamino Gigli, nor Luciano Pavarotti offer such consistent, intense, and varied musical pleasure in the way they use their voices”. Maar Hastings probeert objectief te blijven en duidt aan welke andere zanger technisch of interpretatief sterker is dan zijn held. Toch lukt het niet altijd objectief te blijven. Zo beschuldigt hij Franco Corelli van “something narcissistic about his hanging on to the B” in “Vittoria” in ‘Tosca’, terwijl in dezelfde alinea hij Björling roemt om zijn hoge B van zes seconden. Een subjectieve en gekleurde conclusie trekt Hastings over Plácido Domingo, die volgens hem “never develloped his head voice […] one notices how the Spanish tenor’s more restricted coloristic range and the less forward focus of his high notes limit his ability to convey the emotional acuity of the situation”. En Hastings gaat tot aan de rand als hij schrijft, dat “In Lauri Volpi one perceives the haughty decadence of the proto-fascist hero”.

Soms probeert Hastings quasi wetenschappelijk over te komen, zoals wanneer hij vertelt, dat de boventonen van Björling niet alleen ontstaan door de resonansen in zijn hoofd, want “his cheeks are much fuller than Kraus’s”, maar ook “the bone structure of his entire body. The bones in our bodies are interconnected and when those in the head resonate intensely it is possible to make the rest of the skeleton vibrate in sympathy”. Dit soort onzin had de foniater Johan Sundberg van de universiteit van Stockholm, die volgens Hastings meehielp aan het boek, toch moeten corrigeren. Verder heeft hij het bij ‘Pagliacci’ en ‘Cavalleria Rusticana’ over het middenregister van Björling. Sundberg had hem kunnen vertellen, dat een middenregister in de mannenstem niet bestaat.

Al met al is ‘The Björling Sound; a recorded legacy’ een standaardwerk geworden te vergelijken met ‘The Callas Legacy’ van John Ardoin. Het boek is niet zozeer bedoeld om in één keer door te lezen, maar eerder als naslagwerk. Het nodigt uit om met het boek in de hand naar de opnamen van Björling te luisteren.

2012; €43,00
ISBN 9781580464062
424 pp, gebonden
University of Rochester Press