27-11-2017

De onderzoeker en auteur Klaus Riehle tracht in het nieuwe boek ‘Herbert von Karajan; Neueste Forschungsergebnisse zu seiner NS-Vergangenheit und der Fall Ute Heuser’ het Nazi-verleden van de dirigent Herbert von Karajan te ontrafelen.

De rol van Herbert von Karajan tijdens de Nazi-tijd is nog altijd onduidelijk. Klaus Riehle wil in zijn nieuwe boek aan de hand van voorheen onbekend en origineel materiaal aantonen dat Herbert von Karajan en zijn echtgenote Anita in de Nazi-tijd geen slachtoffers, maar daders waren. In 624 pagina’s zet de auteur grof geschut in tegen de in 1989 overleden dirigent.

Riehle onderzocht gedurende 20 jaren de discrepanties tussen de officiële beweringen en uitspraken van personen rondom Von Karajan. Diens verstrengeling met de Nazi-dictatuur zou meer zijn geweest dan slechts meeloperij die zijn carrière bevorderde.

Zo zou volgens een document van het Amerikaanse leger Von Karajan in zijn begintijd in Aken met de Sicherheitsdienstes – de geheime dienst van de SS – hebben gewerkt. In Aken dirigeerde hij ook het werk ‘Feier der neuen Front’ van Richard Trunk op tekst van Baldur von Schirach met een toewijding aan Adolf Hitler. Gedurende de jaren daarna dirigeerde Karajan diverse malen voor de Hitler-Jugend. Als Städtischer und Staatlicher Musikbeauftragter zou hij verder verplicht geweest zijn tot de ‘Entjudung’ van orkesten, maar hiervoor vond Riehle geen documenten die de schuld van Von Karajan konden bewijzen.

Daarnaast ontkracht Riehle de leugens rond het Entnazifizierungsprozess van Von Karajan. Vooral de Amerikanen wilden hem vrijpleiten om het culturele leven na de oorlog weer op te bouwen. De vraag laat zich stellen of Von Karajan wellicht een spion of een dubbelspion was, misschien wel voor de DDR. En wat bedoelde Elisabeth Schwarzkopf met haar cryptische uitspraak: “Aber ich will diesen Fall Karajan nicht berichtigen, weil er so schrecklich ist, dass ich es gar nicht veröffentlichen darf”?

Klaus Riehle overspoelt de lezer met vele uitspraken en documenten, waarvan sommige sluitend en andere weer voor meerdere interpretaties vatbaar zijn. Maar dat met het dossier Von Karajan meer aan de hand is, is evident.

Lees in Wiener Zeitung

© dpa/Hellmann/Jae