januari 2015

In het boek ‘The Life, Times and Music of Mark Raphael’ beschrijft Gillian Thornhill het leven van Harris Furstenfeld, een Pools-Joodse immigrantenzoon, die opgroeit in de arme Londense wijk East End. Harris Furstenfeld veranderde zijn naam in Mark Raphael en werd een bekende concertzanger en pedagoog.

Gillian Thornhill was van 1964 tot 1968 een leerlinge van Mark Raphael (1900-1988) en lid van het koor van de West London Synagogue. Raphael vroeg haar al tijdens zijn leven om zijn biografie te schrijven, maar dit wees Thornhill toen af. Als taaldocente had zij het te druk. Vele jaren na zijn dood werd Thornhill toch gemotiveerd om het boek tot stand te brengen en met ‘The Life, Times and Music of Mark Raphael’ schreef Thornhill haar eerste biografie.

Thornhill behandelt Raphaels jeugd uitgebreid. Zo overleed zijn vader toen hij zes weken oud was en waren zijn jonge jaren vol ontberingen, van gaarkeukens en tweedehands kleding tot liefdadigheid, zorgen en oorlogen. Thornhill illustreert deze periode met historische uiteenzettingen. Zo schetst zij op inzichtelijke wijze de achtergrond en het leven van de Oost-Europese Joden in de 19e eeuw, waarvan 120.000 uit hun “shtetl” vluchtten naar East End in Londen. Deze Joodse immigranten kwamen na hun vervolgingen terecht in de Londense armoede. De mistroostige lijdensweg van de Joodse gemeenschap in Londen wordt door Thornhill helder uiteengezet.

Maar de liefde voor de muziek overwint bij Raphael en hij is ondanks een moeizaam en onfortuinlijk begin in staat zijn doel te bereiken. Hij nam al jong deel aan het koor van de Grote Synagoge van Duke’s Place onder leiding van Samuel Alman en reeds op zijn tiende zong Raphael in duet met de beroemde cantor Gershon Sirota in de Great Assembly Hall en in het Olympia Theatre. Raphael won in 1913 een zangwedstrijd van Vesta Tilley in East End en mocht met haar zingen. Eén van de dansers was niemand minder dan Charlie Chaplin. In 1914 zong Raphael met Marie Lloyd in de Music Hall en imiteerde Enrico Caruso. Raphael kreeg in 1916 toegang tot de Royal Academy of Music voor de studies piano en compositie, begon in 1917 met zanglessen bij de beroemde zangpedagoog Raimund von Zur Mühlen en werd in 1918 aangemeld bij de Royal College of Music. Raphael maakte in 1920 zijn debuut als zanger in de Wigmore Hall. In 1923 ontmoette hij de componist Roger Quilter. Raphael werd diens protégé en vulde de leegte op, die de verongelukte tenor Gervase Elwes – de belangrijke vertegenwoordiger van Quilters muziek – in 1921 had achtergelaten. Quilter schreef voor Raphael onder andere ‘The Jealous Lover’ en ‘Five Jacobean Lyrics’. Raphael werd zelf ook bekend als zangpedagoog en zangers als Marian Anderson en Beniamino Gigli namen les bij hem. In de jaren zeventig gaf Raphael les aan diverse cantors, waaronder Mark Isdale, Dov Speier, Steve Robins, Johnny Gluck, Meir Finkelstein en Nftali Herstik.

‘The Life, Times and Music of Mark Raphael’ besluit met een interessant transcript van een bijdrage van Raphael aan een radio-programma waarin hij opnamen van liederen van Quilter toelicht. Verder is er nog een essay van Raphael over “Singing and The Art of Breathing”, een catalogus van zijn eigen composities, een discografie, een bibliografie, zes affiches en bladmuziek van acht composities.

Thornhill springt in het boek af en toe door de jaren heen en weer, maar zij is goed op de hoogte van de geschiedenis, ook al zijn enkele historische uitstapjes niet altijd even relevant. Het aantal typo’s in het boek is klein. Verder kan men zich afvragen of Raphael daadwerkelijk “When I am laid in earth” zong, zoals Thornhill schrijft. Passages als “Quilter’s constant hopeful persuasion would have been frustrating for him, and embarrasing for Mark”, “It may well be that the stress arising from the enforced secrecy of his homosexuality was the root cause of all his periodic illnesses” en “She wondered, in a country seemingly with so many homosexuals, how the population increased at all” getuigen niet van een diep empatisch inzicht van de auteur.

‘The Life, Times and Music of Mark Raphael’ is een sympathiek eerbetoon, dat met veel liefde is geschreven. En mede door de beschouwende bijdragen over onder andere het Joodse geloof en de historische feiten is het ook voor een breder publiek interessant.

AuthorHouse, Bloomington
2012; £11.95
ISBN: 978-1-4772-3942-1
188 pp, Paperback