© Wilfried Hösl
Eva-Maria Westbroek als Ariadne is luister, pracht en rijkheid
De Nederlandse sopraan Eva-Maria Westbroek zingt de eerste drie voorstellingen van de productie van ‘Ariadne auf Naxos’ tijdens de Münchner Festspiele 2013. Er zijn in de wereld op dit moment maar weinig zangers, die haar klasse in deze rol kunnen evenaren. En haar hondje Ruby maakt ook haar operadebuut.
Eva-Maria Westbroek heeft zich in de operawereld ontwikkeld tot een wereldster. In ons land wordt zij echter nauwelijks geëngageerd. Succesvolle Nederlandse zangers zijn zelden in ons land in hun glansrollen te horen en het zegt iets over de betreurenswaardige toestand waarin opera op dit moment in Nederland verkeert. De Nederlandse operaliefhebbers krijgen overmatig onbenullige projecten voorgeschoteld, zoals opera in bewerking, opera op het water en opera in het Papiaments. Zonder gêne wordt hen door DNO al 25 jaar lang hetzelfde genre voorgetapt, door de Reisopera een low-budget Wagner opgevoerd en door Opera Zuid hetzelfde repertoire als van alle anderen gespeeld. De Nederlandse operabezoekers ondergaan dit gerommel in de marge met gehoorzaamheid, één van ‘s Nederlands voornaamste deugden. Ook duldt men volgzaam – onder het mom het is beter onrecht te lijden dan in opstand te komen – de koers om geen Nederlandse zangers te engageren. “Dat wij leven is onze schuld…”
De Nederlandse operaliefhebbers dienen derhalve naar het buitenland te reizen om Eva-Maria Westbroek in haar glansrollen te zien en horen. Bij de Münchner Festspiele 2013 zingt zij nu de titelrol in ‘Ariadne auf Naxos’ van Richard Strauss (1864 – 1949). De opera in de herziene versie uit 1916 benadrukt – net als de opera’s ‘Intermezzo’, ‘Die schweigsame Frau’ en ‘Capriccio’ van Strauss – de controversen tussen trouw en losbandigheid en de ethiek van de kunst. Het verhaal gaat over twee gezelschappen, die van mecenas de opdracht krijgen om hun werken omwille van de tijd tegelijkertijd uit te voeren. De in de steek gelaten prinses Ariadne, die op de god des doods wacht, wordt daardoor bespot door het harlekijnsgezelschap en leert uiteindelijk van hen – en in de armen van de god Bacchus – dat zij slechts dan weer kan leven als zij niet blijft vasthouden aan het verlorene.
Tijdens de Münchner Festspiele 2013 wordt de reprise van de productie van ‘Ariadne auf Naxos’ uit 2008 gespeeld in het intieme Prinzregententheater bij de Isarrivier, één van de drie operahuizen van de Bayerische Staatsoper. De enscenering is van Robert Carsen (Toronto, 1954), die ervan houdt om de toeschouwer een spiegel voor te houden. In de proloog zijn er daarom veel spiegels in een repetitieruimte, waarin de balletdansers én het publiek gedwongen zijn om zichzelf te aanschouwen. Met fantasierijke details zet Carsen een overtuigende proloog neer. De Komponist geeft aan het einde ervan zijn partituur aan dirigent Bertrand de Billy en gaat zelf aan de zijkant van het toneel zijn opera gadeslaan. De opera zelf is donker en kaal. Zoals Strauss de twee genres mengt, laat Carson de twee gezelschappen op elkaar lijken door Zerbinetta en haar vier handlangers precies te kleden als Ariadne. Dit leidt vooral bij de heren tot hilarische taferelen. In de finale zijn er dan nog acht dubbelgangers voor zowel Ariadne als Bacchus, die precies zoals hen bewegen. Spiegels, dubbelgangers, etc, het is inmiddels obsoleet in opera, maar gelukkig leidt het hier allemaal niet af.
De Nederlandse sopraan Eva-Maria Westbroek zong de titelrol van Ariadne al in 2003 concertante in Amsterdam en in 2004 geënsceneerd in Dresden (beide opnamen te verkrijgen via www.houseofopera.com) en nu tien jaar later opent zij met eerste drie voorstellingen de productie op de Münchner Festspiele 2013. Het is geweldig om te horen hoe rijp haar stem en hoe volmaakt haar frasering geworden is. Er zijn in deze kunst op dit moment weinig zangeressen, die zo’n expressie aan de lading van de woorden en de gevoelens van Ariadne als liefde, opwinding, nobel verdriet en woede geven als zij. Haar stem is rond, indrukwekkend, direct en warm en haar vertolking biedt luister, pracht en rijkheid. “Es gibt ein Reich” hoorde men zelden zo fraai als één grote boog. En haar hondje Ruby maakt haar debuut op de arm van haar bazin in de proloog. De cavalier King Charles spaniel leek niet erg onder de indruk.
De Amerikaanse tenor Brandon Jovanovich was in Brussel naast Eva-Maria Westbroek in ‘Manon Lescaut’ al een gepassioneerde Des Grieux. In de zware rol voor Heldentenor van Bacchus in ‘Ariadne auf Naxos’ maakt hij grote indruk. Hij houdt zijn stem goed open tot in de hoogte en hij heeftstamina. Ook is het heerlijk opwindend om in de rol van Zerbinetta weer eens een echte soubrette te horen in de hoedanigheid van de Oostenrijkse Daniela Fally. De Franse mezzosopraan Sophie Koch als de Komponist heeft mooie tonen in de hoogte, maar is onverstaanbaar. De veteraan Eike Wilm Schulte is opnieuw (net als in Baden-Baden vorig jaar) indrukwekkend als Ein Musiklehrer. De Nederlandse bariton Tim Kuypers – sinds seizoen 2011 / 2012 ensemblelid in München – zingt de rol van de Perückenmacher en is een groot talent evenals Tara Erraught als Dryade. Het Bayerisches Staatsorchester speelt in de grote gebaren en dramatische passages uitstekend breed en gepassioneerd, maar dirigent Bertrand de Billy biedt niet de subtiliteit en losheid voor de muziek van het Harlekijnsgezelschap.