januari 2014

Een biografie is een levenswerk, dat met professionele aandacht en grote zorg dient te worden omringd. Charles Mintzer heeft met zijn boek ‘Rosa Raisa; A Biography of a Diva with Selections from her Memoirs’ een uitstekend boek geschreven, dat een standaardwerk voor de muziekliteratuur is geworden.

Rosa Raisa werd op 30 mei 1893 als Raitza Burchstein geboren in Białystok, het Poolse getto dat tussen 1807 en 1920 toebehoorde aan het Russische rijk. Vanwege de pogroms van juni 1906 in Białystok vluchtte de Joodse Raisa op 14-jarige leeftijd naar het Italiaanse eiland Capri. Vervolgens studeerde zij aan het Conservatorium van Naples en maakte zij haar professionele operadebuut op 6 september 1913 in Parma als Leonora in ‘Oberto’ van Verdi. Successen volgden in Buenos Aires, Chicago, Londen, Mexico City, Milaan, Parijs, Rio de Janeiro en Rome in rollen als Aida, Norma, Maliella in ‘I Gioielli della Madonna’ en Rachel in ‘La Juive’. Uiteindelijk zong Rosa Raisa 49 rollen in ruim 1000 voorstellingen. In de Metropolitan Opera van New York zong zij echter nooit.

Arturo Toscanini haalde haar in 1924 naar de Scala van Milaan voor de wereldpremière van de opera ‘Nerone’ van Boito. Giacomo Puccini hoorde haar hier en vroeg haar vervolgens voor de titelrol van zijn nieuwe opera ‘Turandot’. De opera werd uiteindelijk twee jaar na de dood van Puccini opgevoerd in de Scala op 25 april 1926 onder leiding van Toscanini met Raisa in de titelrol. Haar stem moet iets bijzonders geweest zijn. Haar dramatische sopraan was groot, krachtig, egaal, had een groot bereik en haar persoonlijkheid op het toneel was expressief. Deze indruk krijgt met echter niet van alle 56 opnamen, die van haar bekend zijn. Een selectie van die opnamen werd in 1998 op drie CDs uitgebracht door het label Marston Records. Producer van die uitgave was Charles Mintzer, wiens boek ‘Rosa Raisa; A Biography of a Diva with Selections from her Memoirs’ na de publicatie van die CD-box uitkwam. Mintzer is al ruim vijftig jaar een fan van Rosa Raisa. Hij schreef haar in 1963 voor het eerst een brief, die zij hartelijk beantwoordde, maar een half jaar later overleed zij zonder dat Mintzer haar had kunnen ontmoeten.

‘Rosa Raisa’ is het debuut van Charles Mintzer als schrijver van een boek. Af en toe is dat te merken als hij verschuift van het perspectief van de eerste persoon naar de derde persoon verteller. Mintzer schetst een onthullend en boeiend portret van de warme en onbaatzuchtige Rosa Raisa. Hij traceert haar weg van de gruwelijkheden in de pogrom via Joodse, Poolse, Russische, Italiaanse en Amerikaanse invloeden naar het succes en is erin geslaagd haar levensverhaal in historisch perspectief te plaatsen.

Mintzer heeft zorgvuldig en nauwkeurig onderzoek gedaan naar de sopraan. Hij sprak met vele familieleden, collega’s en bekenden en vergaarde zo veel informatie. Hij smolt nooit eerder gepubliceerde, autobiografische notities van Raisa fraai samen met de data van voorstellingen en recensies. Haar autobiografische notities corrigeert hij zo nu en dan, maar bij de voorstellingen vermeldt hij helaas niet altijd alle plaatsen en data duidelijk, waardoor het soms een hoop heen en weer geblader wordt om het één en ander op te zoeken in de bijlage met haar optredens achter in het boek. Mintzer nuanceert uitstekend de “rosarode” meningen over de zangeres en balanceert hen met andere waardevolle oordelen. Mintzer gaat daarnaast dieper in op de wereldpremière van ‘Turandot’, haar controversiële optreden als Tosca in Berlijn waarbij Hitler aanwezig was, haar miskramen, haar financiële problemen en haar plotselinge bekering tot het katholicisme. Tenslotte presenteert hij haar discografie en bespreekt de opnamen vakkundig.

‘Rosa Raisa’ is een prachtig boek voor een operaminnend publiek en liefhebbers van oude opnamen. Het is uitstekend onderzocht en sympathiek geschreven en bovendien bevat de gebonden uitgave vele schitterende, voorheen ongepubliceerde foto’s. De biografie garandeert Rosa Raisa een plaats in de operageschiedenis.

Northeastern University Press, Boston
2001; $30,00
ISBN: 978-1-55553-504-6
342 pp, hardcover